Vooys. Jaargang 29

[p. 128]

Column
Jeroen van Rooij
Eilanden

In deze jaargang van Vooys zal de column steeds worden verzorgd door een andere hemelbestormer, schepenverbrander of drenkeling, oftewel: door een debutant. In dit nummer is dat Jeroen van Rooij, die in 2010 bij Prometheus debuteerde met de roman De Eerste Hond in de Ruimte. Van Rooijs tweede boek, Het licht, is op komst.

Je bent op een eiland, kleiner dan de muis van je hand. Om je heen: wrakhout, schelpen, het schild van een dode krab. In het midden van het eiland staat één enkele palmboom, waarin helemaal bovenin één enkele kokosnoot hangt.

Je klimt tot in de top van de boom. Zo ver als je in de verte kan zien, zie je zee. Je plukt de kokosnoot. Terug beneden open je de noot met een schelp. Je drinkt zijn melk, eet zijn vlees. Van de vezels vlecht je een touw. Je bouwt een vlot van wrakhout en kokostouw en je beste onderwantse zeemansknopen. Moedig voorwaarts, denk je als je in de branding staat en het vlot vlot trekt. Daar ga je de zee op, onbestuurbaar en wanhopig.

Je bent de tel van de dagen al dagen kwijt als je een vogel ziet in de verte. Het enige wat je te doen staat, is hopen en bidden dat je de juiste kant op drijft. Daar, in de verte, is dat een eenzaam atol? Je trekt je hemd van je lijf en zwaait ermee boven je hoofd. Daar gaan je laatste krachten.

Meer dood dan levend spoel je aan. Vissers houden je in leven met palmolie, vissenkoppen, vuil water en eieren. Ze leren je hun taal. Van de resten van een stapelbed bouw je een roer voor je vlot. Een houtsnede van een lokale godin wordt je boegbeeld. Met een vat water en een emmer gezouten vis zet je koers naar het volgende eiland, dat je net kan ontwaren, ver aan de horizon. Een overweerse onderstroom duwt je voort.

Je hebt gehoord dat er hout in overvloed is, hout dat je kan bewerken om je vlot te verstevigen. En ja, als je aanspoelt, vind je hout, maar niet veel meer dan dat. Je verblijft er een week. Je timmert en je zaagt, je zweet en bloedt, tot je een romp om aan je vlot kan bevestigen. Nu is er niets meer op het eiland. Je verlaat het, onbekende verten tegemoet.

Opnieuw spoel je ergens aan en je weet niet waar. Je bent leeg en uitgeput, je handen doen zeer van het splinterige hout van het roer, je rug is gebroken van het slapen op het dek. In je baard groeit een baard van huidschilfers, je haar is lang en smerig en verwikkeld tot een dregse mat.

Je trekt je schip op het strand en voelt weer land onder je voeten. Dan zie je bewe-

[p. 129]

ging in het bos, takken die ritselen, bladeren vallen. Even later is het weer stil. Zou het een dier zijn geweest?

Gewapend met een scherpgeslepen tak ga je het bos in. Je vindt een pad, dat naar een open plek leidt. De open plek is leeg, maar het gras is platgetreden. Terug op het strand wacht je af wat komen gaat, maar er komt niets. Tegen de avond sprokkel je hout en bouw je een vuur.

Dan komen ze, de kinderen. Ze laten hun littekens zien in het licht van het vuur. Maar als het ochtend is, zijn ze weer verdwenen. In het zand hebben ze hun verhalen geschreven. Wanneer je ze leest, hoor je gelach in het bos.

Als je weer wegvaart, kijken ze je na. Onbewogen en ernstig staan ze op hun blote voeten in het zand, alsof ze niet zojuist je boegbeeld hebben gestolen.

Elders leer je vissen, elders maak je een hengel en een net. Elders vind je een mast en een zeil, elders springen er ratten bij je aan boord. Elders knoop je een hangmat uit de vuurrode haren van een afgetreden hoer.

Wanneer je in een kleine haven een emmer verf op de kop kan tikken, ga je nadenken over een naam voor je boot. De Kolibri? De eerste hond in de ruimte? ‘Laïka’, schilder je uiteindelijk op de romp. Dan varen Laïka en jij weer uit.

De rattenplaag die volgt, maakt haast een einde aan je reis. Als ze al je voorraden opgegeten hebben, beginnen ze aan jou te knagen. In je slaap word je gewekt door het geluid van hun tanden in het hout van je boot. Je besluit een scheepskater te nemen, die je Jozef noemt. Iedere ochtend vleit hij een dode rat aan je voeten voor hij op je schoot in slaap valt.

De afstanden tussen de eilanden worden kleiner, de eilanden zelf steeds groter, de havens dieper, de kades hoger, de pakhuizen voller. Je verhuurt jezelf aan de hoogste bieder en sjouwt balen en zakken van en naar de pakhuizen. Je spaart je goud tot je genoeg hebt om je hele schip vol voedsel en water te laden.

Daar ga je weer. Je weet dat dit het laatste eind van je reis zal zijn. Een stevige wind in de zeilen, recht zo die gaat. Jozef verjaagt een tennisbal van het dek, bij gebrek aan ratten.

Opnieuw zijn vogels het eerste teken van land. Grote witte meeuwen draaien om je mast heen. In de verte zie je de huizen en de torens van de stad. De haven is als geen haven die je ooit eerder hebt gezien. De trossen aan de wal zijn van brons, de deuren van de pakhuizen van zilver, de daken van goud. Om je heen varen de grootste driemasters ter wereld, blozende en blakende matrozen in het wand. Je krijgt een ambtenaar aan boord, die zegt dat je verwacht wordt en je naar je plaats loodst.

De mensen aan wal hebben naar je komst uitgezien. Ze roepen je aan:

‘Deze boot is een baaierd van verbeeldingskracht!’
‘Misschien was deze reis alleen te volbrengen door iemand die pillen heeft geslikt.’
‘Mensen waarderen de dagen niet, ze letten niet op het unieke van elke zonsopgang, en nu raken de dagen op.’
‘Wat er nu werkelijk gebeurt als de dagen op zijn, zal eenieder zelf moeten invullen.’

[p. 130]

Jozef springt als eerste aan wal, terwijl jij nog staat te aarzelen of je de mensen met een buiging moet vereren of ze het best negeert. Dan verspreidt de menigte zich, gaat op zoek naar een nieuwe aankomsteling, verliest zich in onderlinge discussie.

Je betrekt een goedkope hotelkamer in het havenkwartier, boven een café waar iedere nacht een gevecht uitbreekt. Jozef zit in het venster en droomt van ratten.

Dan, op een nacht, word je gewekt uit een onrustige droom door een aanzwellende storm. Het dondert en bliksemt in de verte. Je neemt een besluit.

De Laïka ligt nog aangemeerd waar je hem verlaten hebt. Je smeert het roer met verse olie in, draait de monsters strak, haalt het anker in en hijst het zeil. Jozef is nergens te bekennen als een strakke afhoekse wind je de haven uitblaast, de open zee op.

Wanneer je geen idee meer hebt in welke wateren je vaart en je knopen niet meer te tellen zijn, daal je af naar het diepste deel van het onderste ruim. Daar zitten je eerste planken nog in de vloer, stevig ingebed in de structuur van je schip. Het kost je meer moeite dan je gedacht had om je eerste knopen los te halen. Maar dan beginnen de planken te bewegen en sijpelt het eerste water door de romp het ruim in. Je hebt nog maar weinig tijd: om je heen stort je schip op volle zee in elkaar. Het laatste wat je je herinnert, zijn de ratten die in wanhoop overboord springen. Dan volg je hen.

Je wordt wakker van de zon op je hoofd. Je hebt dorst en pijn tot in de kleinste vezel van je meest onbeduidende spier. Je bent op een eiland. Om je heen: wrakhout. Aangespoeld. Je weet dat je hier niet kan blijven.