Vooys. Jaargang 3

[p. 27]

Wat gaat er met HUMO gebeuren, het beste, het leukste, het charmantste (het kan niet op) en meest kritische blad van België? Wordt het overgenomen door uitgever Hachette en Bank Brussel-Lambert of door de Franse uitgeverij Les Editions Mondiales? Vooralsnog bestaat daar geen zekerheid over. De perikelen over de overname waren voldoende om HUMO in de schijnwerpers te zetten. Guy Mortier, hoofdredacteur van HUMO, vertelt.

Bart Ebisch
Luizen in de pels
HUMO

Over zichzelf wil Guy Mortier niet veel kwijt: 'Ik praat niet graag over mezelf’. Maar na kort aandringen: ‘Allez, ik heb Germaanse filologie gestudeerd, was de eerste rock and roll-discjockey van België, ben 41 jaar en ben al bijna 16 jaar hoofdredacteur bij HUMO. Ik verzin 90 tot 95 procent van alle koppen. De occasionele siechte die je in HUMO aantreft is niet van mij’, laat hij vanuit Brussel weten.

De ‘luizen in de pels’ bestaan dit jaar ook in België honderd jaar, maar hier in den lande hoor je daar nauwelijks iets over. Een paar weken geleden sijpelde het Belgische omroepblad HUMO echter door binnen de Nederlandse media, toen bekend werd gemaakt dat de uitgever van HUMO, het katholieke concern Dupuis, helemaal zou worden overgenomen door de Franse uitgeverij Hachette en Bank Brussel-Lambert. Kosten 1,85 miljard Belgische franken. Alles leek geregeld voor de transfer, maar twee weken geleden kwamen de zaken er plotseling anders voor te staan. De verkoop ging niet door, omdat er zich bij Dupuis een andere gegadigde meldde die meer geld op tafel legde, de Franse groep Les Editions Mondiales. Deze

[p. 28]

uitgever toonde zich bereid 100 miljoen Belgische franken meer te betalen. Voor Dupuis was daarmee de zaak rond en tekende het contract met de gulste bieder. Hachette en Bank Brussel-Lambert echter pikten die handelswijze niet en gooiden de zaak voor de handelsrechter, omdat er volgens de uitgeverij en de bank sprake was van een ongeschreven akkoord. Dat moet Dupuis nakomen vinden zij. De rechter nam op verzoek van Hachette en Bank Brussel-Lambert beslag op alle aandelen van Dupuis. Het personeel bij Dupuis, dat spoedig op de hoogte was van de laatste ontwikkelingen, besloot het werk neer te leggen uit onvrede over de gang van zaken. Na het in beslag nemen van de aandelen ging het personeel weer aan het werk. Sterker nog, ze besloten het bedrijf op eigen houtje voort te zetten en weigerden de familie Dupuis toegang tot het concern, totdat de rechter een uitspraak heeft gedaan. Of de rechter Hachette en Brussel-Lambert in het gelijk stelt valt af te wachten. Medewerkers bij HUMO hopen dat Dupuis wordt overgenomen door Hachette en de Bank Brussel-Lambert. ‘Zo blijft het bedrijf toch nog een beetje in Belgische handen’, menen zij.

Met een nieuwe uitgever is Mortier tevreden. Dupuis immers, weigerde de onderbemande redactie (8 Journalisten) uit te breiden. Mortier hoopt dat daar nu verandering in komt: ‘Een uitbreiding van de redactie zou HUMO alleen maar ten goede komen. Dupuis probeerde steeds de redactie af te remmen, omdat zij niet blij waren met onze eigenzinnige aanpak. Het was altijd een gevecht tussen de katholieke uitgever en de kritische redactie. Maar dankzij onze onverzettelijke houding floreert het blad zodanig’.

Hoe heeft het zover kunnen komen dat Dupuis wordt verkocht?

Guy Mortier: ‘Dupuis was in het bezit van vier verschillende families die zich generatie op generatie opvolgden. Maar die mensen stonden elkaar zo naar het leven, waardoor er geen beslissingen meer werden genomen. Ruzies en Processen voeren binnen dat bedrijf waren aan de orde van de dag. Dupuis verloor steeds meer greep op de zaak en wonder boven wonder is het concern niet failliet gegaan. Een andere oorzaak die daarmee samenvalt is dat de neven en nichten van het derde knoopsgat intussen, het grote geld willen zien. Een dividenduitkering aan het eind van het jaar is klaarblijkelijk niet meer voldoende. Daarom wordt Dupuis verkocht’.

En dat is niet alleen HUMO, maar ook het Franse damesblad Bonne Soirée, de Waalse tegenhanger van HUMO, Tele-Moustique en de stripbladen Robbedoes

[p. 29]

en Spirou die ieder jaar met miljoenen over de toonbank gaan. Ook het bedrijf SEPP, dat verantwoordelijk is voor alles wat maar te maken heeft met de smurfen hoort daarbij.

HUMO verscheen in 1936 als radio-weekblad. Het was in die jaren een gezapig blad met radio-gegevens voor de hele familie en met verhaaltjes voor pa en ma. Na de oorlog dook HUMO als eerste Belgische tijdschrift op een nieuwe markt: de televisie. Daarmee veranderde ook de inhoud van het blad. Naast de omroepgegevens ging HUMO zich op andere gebieden bewegen, buiten radio en televisie. Toen Mortier hoofdredacteur werd, hij was toen pas 25, onderging het blad een laatste verandering. Hij trok jonge redacteuren aan en zorgde ervoor dat de toon kritischer, agressiever werd, gekoppeld aan een fikse portie humor. De katholieke uitgever vond dat maar niks, maar die eigenzinnige formule doet het goed. AI zo'n vijf jaar schommelt de wekelijkse oplage tussen de 200.000 en de 250.000 exemplaren.

Piet Piryns, ex-hoofdredacteur bij HUMO, typeert HUMO als een ‘hybride blad, gemaakt met een gifmengersslimheid’. Johan Anthierens, ex-mede-werker bij HUMO, schreef onlangs in de Volkskrant het volgende over HUMO: ‘Het beste blad onder de Vlaamse zon is HUMO, al ben ik persoonlijk uitgekeken op de geforeeerd baldadig-jongensachtige schrijfstijl’.

Hoe kijkt Guy Mortier zelf tegen HUMO aan?

Mortier: ‘Mijn bedoeling is een goed blad te maken. Dat is de norm. Dan kom je automatisch terecht in de, laten we het toch maar noemen, de linkse hoek. Want wil je eerlijke, interessante journalistiek presenteren, dan moet je komen met onthullende interviews en reportages. De informatie daarvoor krijg je niet zomaar. Daar moet je voor zeuren. Wil je per se die informatie hebben en publiceren, dan noemen ze je links. Verder dient HUMO boordevol humor te zitten, wat gelukkig ook zo is. Een ander belangrijk onderdeel blijft voor mij het popgebeuren. Pop is immers een belangrijk onderdeel van onze cultuur, of het nu wegwerp is of het betere werk. Meespelen echter met de hitparadecultuur is bij HUMO uit den boze’.

En dat slaat aan bij de lezers, heb ik begrepen.

Mortier: ‘Ja, die aanpak doet het heel goed. Het voordeel van HUMO is dat het meestal via de jongeren, die zich voor de rockrubrieken interes-

[p. 30]

in huis komt. En aangezien het blad zeven dagen lang op tafel of langs de televisie ligt, leest iedereen er wel eens in. Ook de moeilijke stukken.

Be Nederlandse omroepbladen brengen nauwelijks meer dan radio- en televisiegegevens. Ik kan me voorstellen dab TROS-kompas, de VARA-gids, Televizier en de rest konden opdoeken als HUMO op de Nederlandse markt ging opereren. Geen interesse?

Mortier: ‘Het is verboden door de Nederlandse wet om HUMO daar los te verkopen. Abonnees werven mögen we wel, dus daar ligt een mogelijkheid. Maar we hebben programmagegevens nodig van de Nederlandse zuilen en ik denk dat die omroepen kribbig gingen doen als wij HUMO op de Nederlandse markt lanceerden’.

Volgens Johan Anthierens in de Volkskrant ‘draait HUMO teveel VN-, HP-, Rolling Stone-, Playboy- en andere importkopij door zijn persen en weerstaat HUMO siecht de verleiding om die vreemde inbreng als eigen makelij op te dienen’. Die mening ben ik ook toegedaan, alhoewel dat volgens mij gebeurt wegens de onderbezetting van de redactie.

Mortier: ‘Er staan helemaal niet veel verhalen van Vrij Nederland en Haagse Post in HUMO. Ik heb een akkoord met Rinus Ferdinandusse dat wij zonder bronvermelding uit VN mogen overnemen. Zij mogen op hun beurt overnemen uit HUMO. Uit HP heb ik het afgelopen jaar maar éen verhaal genomen, het interview met Renée Soutendijk. HP echter neemt wel iedere week Kamagurka van ons over. Dus eh...laten we wel wezen. Voor de rest heb ik wel zoveel mogelijk Playboy-interviews gekocht, omdat ik die daadwerkelijk de beste ter wereld vònd. De laatste tijd is de kwaliteit een beetje minder’. En eraan toevoegend: ‘Ik denk dat je de lezers er een plezier mee doet als je het beste wat er in de journalistiek bestaat ook aanbiedt. Het is trouwens een enorm werk. Voordat je besluit om én verhaal over te nemen, moet je wel zestig tijdschriften hebben gelezen. Hetzelfde geldt voor non-fiction die wij plaatsen. Het is niet even een gemakkelijke vingerknip en hup het blad is gevuld. Het tegendeel is waar.’

Over de Belgische pers in het algemeen heeft Guy Mortier weinig lovende woorden. Die is volgens hem te ‘braaf’.

Maak je dan vergelijkingen met de Nederlandse pers?

Mortier: ‘Laat ik voorop stellen dat de Belgen niet tegen de Nederlandse pers opkijken. Kunnen ze ook niet, omdat ze nauwelijks Nederland-

[p. 31]

se kranten Tezen. Wel bestaat er bij de Belgische Journalisten een soort concensus over het feit dat sommige Nederlandse kranten beter zijn dan de meeste Belgische. Maar het gaat niet zover dat men daar ongelukkig over is of daar zelfs lessen uit probeert te trekken. Dat is niet zo.’

Hoe is dan dat brave te verklaren?

Mortier: ‘De pers in België is voor 75 procent in handen van laten we zeggen, centrum-rechtse mensen. Die hebben er belang bij dat er een status quo is. Die vinden een brave pers prima. Dingen die te controversieel zijn worden hier in de doofpot gestopt, al zeg ik dit nu wel heel radicaal. Het is een soort ongeschreven, onuitgesproken samenzwering om alles rustig te houden bij een belangwekkende ontdekking. In Nederland zou er meteen een kettingreactie op gang komen. De bladen nemen het van elkaar over, het komt op tv en op de radio. Hier is dat niet zo.’

Toch hebben jullie Wilfried Martens onlangs kunnen strikken voor een interview.

Mortier: ‘Maar het heeft wel vijftien jaar geduurd voor hij daarmee akkoord ging... Hij was bang voor onze kritische vraagstelling.’

Is HUMO dan het enige kritische blad in België?

Mortier: ‘Ja. In elk geval is dat de opinie van de machthebbers.’