Vooys. Jaargang 2

[p. 12]

Robert van 't Wout
Inspraak blijft achterwege: Brinkman begrijpt analfabeten niet

Deze maand wordt in de Tweede Kamer een notitie van minister Brinkman behandeld. De bewindsman wil komen tot een ‘harmonisatie van de volwassenen-educatie’. Zijn plannen houden in, dat voortaan alleen werkloze leraren en sociaal-academici mogen alfabetiseren, lesgeven aan analfabeten. Bovendien wil hij, dat de groepen vergroot worden tot klassen. Met dit voornemen zal hij echter het probleem van analfabetisme in Nederland alleen maar vergroten: de paar analfabeten die naar een cursus dúrfden gaan, zullen in het vervolg thuis blijven.

Kort geleden, op 5 september van dit jaar, heeft minister Brinkman van WVC (Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur) aan de Tweede Kamer een notitie voorgelegd, waarin hij zijn plannen voor de volwassenen-educatie heeft neergelegd. Het papier heet: ‘Hoofdlijnennotitie basiseducatie’. Er valt in te lezen hoe hij wil komen tot een harmonisatie van alle vormen van volwassenenonderwijs. Hij had het geluk, dat de ‘Open school’ en de ‘Beroepskwalificerende educatie’ al op een zelfde lijn zaten. Hij kon zich voornamelijk werpen op alfabetiseringscursussen en andere lespraktijken die door vrijwilligers worden begeleid. Zijn uiteindelijke plannen geven echter blijk van veel te weinig kennis van de problematiek die lesgeven aan analfabeten met zich mee brengt.

De standpunten

Eenvoudig weergegeven komen de plannen van de minister neer op het volgende

-	begeleiders moeten DIPLOMA'S hebben; ze moeten afgestudeerd leraar of sociaal-academicus zijn.
-	groepen moeten ACHT cursisten tellen pér begeleid(st)er.
-	de WET bepaalt hoelang je de cursus mag volgen (hoelang precies is nog niet bekend, maar er wordt gedacht aan twee

[p. 13]

	jaar).
-	er komt niet al te veel GELD beschikbaar (hoeveel dan wél is nog niet bekend).

In januari van dit jaar hadden verschillende alfabetiseringsgroepen, begeleiders én cursisten, al heel andere standpunten bepaald in een landelijke ‘Diskussieronde Beleid Alfabetisering’:

-	belangrijker dan opleidingseisen zijn eisen in termen van HOUDING en VAARDIGHEDEN, het project moet zelf bepalen wie goede begeleiders zijn.
-	begeleiders moeten ERVARINGSLEER kunnen hanteren.
-	DRIE cursisten per begeleid(st)er is het maximaal toelaatbare, om tot een flexibel geheel te komen.
-	cursisten moeten ZELF uit kunnen maken hoelang ze aan de cursus willen deelnemen.
-	er moet MEER GELD beschikbaar komen om les te kunnen geven aan meer mensen: LEREN LEZEN EN SCHRIJVEN IS EEN RECHT EN GEEN VOORRECHT.

De plannen van de minister zijn maar op één manier te verklaren: hij heeft niet geluisterd, niet eens gevraagd naar de mening van hen die al jaren ervaring hebben met alfabetiseren: cursusleiders, maar vooral cursisten.

Protest

Groepen uit het hele land komen in opstand tegen het voorstel van Brinkman De groep van buurthuis Oudwijk zal het eerste protest laten horen tijdens een bezoek van Brinkman aan Utrecht. De minister komt eigenlijk alleen maar naar Utrecht om te kijken hoe hier de betaling van vrijwilligers is geregeld.

[p. 14]

Dan zal hij ook een bezoek brengen aan de groep van Oudwijk. In plaats van met de financiële zaken zal hij kennis moeten maken met de eigenlijke problematiek rond het lesgeven aan analfabeten. De analfabeten die deelnemen aan de cursus zullen de bewindsman in duidelijke taal laten horen dat zijn plannen niet zullen werken:

-	met één begeleider op acht mensen wordt het weer net als vroeger op school: één programma in één tempo. Er is geen tijd meer voor onderling contact.
-	begeleiders die een diploma hebben hoeven helemaal niet goed te zijn. Ze zijn misschien schools en moeten nog ingewerkt worden ook.
-	iedereen leert in een ander tempo en je moet dus zelf kunnen bepalen hoelang je over de cursus wilt doen.

Deze maand is er ook een landelijke actiedag. In Delft is er dan een hele dag film, toneel, maar vooral protest tegen de nieuwe plannen van Brinkman. Uit het hele land komen analfabeten en begeleiders praten over hun toekomst. Voorlopig zouden de protesten trouwens gericht moeten worden aan het ministerie van WVC. Zodra echter de harmonisatie een feit is valt de hele problematiek onder het ministerie van Onderwijs. De beslissing over het voorstel wordt in november verwacht.

Einde

De cursísten hebben tot nu toe bepaald hoe hun lesprogramma eruit zag. Zij hebben ook bepaald dat ze niet met meer dan drie cursisten tegelijk konden werken, omdat anders de individuele aandacht verloren zou gaan: de belang rijkste oorzaak van hun achterstand. Als straks niet alleen de klassen op lagere scholen groter blijken, maar ook de lessen voor volwassen ‘analfabeten’ klassikaal gaan worden, dan zullen de meeste mensen die de moeilijke stap hebben genomen weer naar school te gaan, niet meer terugkomen. De analfabeten die tot nu toe zijn weggebleven op de cursussen zullen al wel helemaal niet meer toekomen aan het stukje recht dat in deze tijd zo vanzelfsprekend gevonden wordt.