Voorbeeldig vertellen

Middelnederlandse exempelen

[p. 59]

De koning en zijn pleegkind

In Egypte leefde eens een koning die een hofmaarschalk had die hem menige trouwe dienst had verleend. Deze dienaar had een welopgevoed en verstandig kind; het diende God en de hemelse koningin Maria. Het gebeurde dat de hofmaarschalk ziek werd. De koning ging naar hem toe om hem te bemoedigen en vroeg of zijn dienaar iets van hem verlangde. De hofmaarschalk antwoordde: ‘Ja, heer koning, ik zou u iets willen verzoeken. U weet dat ik u lang heb gediend, waarvoor u mij nooit hebt beloond. Nu vraag ik u of u voortaan mijn zoon wilt verzorgen.’ De koning antwoordde dat hij dat graag wilde doen. Hij zou hem zo verzorgen dat hij een eerzaam leven zou kunnen leiden.

De hofmaarschalk stierf en ging tot God. De koning nam het kind onder zijn hoede. Samen met zijn enige zoon, die ook nog een kind was, stuurde hij het jongetje naar school. De kinderen groeiden samen op. De koning ging dikwijls naar de kinderen toe om hen van zijn genegenheid te doen blijken. Als hij van hen scheidde, kuste hij ze vriendelijk. Dit laatste kon de leraar van de kinderen niet goed zetten. Hij vond het ongepast dat de koning de zoon van de hofdienaar gelijk behandelde als zijn eigen kind. Bovendien was het de leraar onaangenaam dat hij niet zoveel genegenheid van de koning ontving als hij wel wenste. Hij wilde een einde maken aan de vriendschap van koning en pleegkind. Hij gebood het kind daarom zijn hoofd af te keren als de koning hem wilde kussen: de slechte adem van de jongen zou de koning een gruwel zijn. Toen de koning weer eens op bezoek kwam, zoals hij gewoon was, en het kind wilde kussen, draaide de jongen zijn hoofd van hem af. Daar was de koning uitermate boos over; hij vroeg de leraar waarom het kind hem niet meer wilde kussen, zoals het gewoon was te doen. De leraar antwoordde dat volgens het kind de adem van de koning te zeer stonk...

[p. 60]

De koning werd zeer boos op het kind en liet uit zijn gehele land de mooiste en edelste vrouwen komen, omdat hij erachter wilde komen of hij echt een slechte adem had. Ze kwamen; en hun bevindingen waren, dat hij een frisse adem had. Toen werd de koning nog bozer op het kind, en wilde hij zich op de jongen wreken. Hij vergat in zijn woede de belofte aan de vader van het kind. Hij deelde zijn boswachter in een brief mee dat hij de volgende dag vroeg een groot vuur moest maken, en de eerste mens die de koning daar heenzond, moest verbranden. De koning gelastte de zoon van de hofdienaar de volgende morgen vroeg op te staan en naar de boswachter te gaan. Hij moest hem vragen of hij had gedaan, wat de koning hem had opgedragen.

De jongeman deed wat de koning hem vroeg. Hij stond 's morgens vroeg op en reed naar het bos. Onderweg las hij de gebeden van Onze Lieve Vrouwe, zoals hij elke dag placht te doen. Ook hoorde hij graag elke dag de mis; en toen hij zo voortreed, hoorde hij het luiden van de klokken van een kluizenaarshut. Hij reed er naar toe en vroeg zich af of hij daar misschien de mis zou kunnen bijwonen. Toen hij daar aankwam, vond hij de kluizenaar juist gereed om de mis op te dragen. Hij steeg af en ging de kapel in, waar hij aandachtig naar de mis luisterde.

Toen de kluizenaar het heilige sacrament zou ontvangen, vloog er een witte duif boven het altaar met een brief in de mond die zij op het altaar liet vallen. Toen de kluizenaar dat zag, was hij zeer verheugd: een boodschap van de Heilige Geest! Na beëindiging van de mis nam hij de brief op en kuste hem driemaal met grote innigheid voor hij hem las. Er stond in geschreven dat Maria, de godin van het hemelrijk, hem gebood de jongeman die zijn mis had bijgewoond, niet te laten vertrekken voor het middaguur voorbij was. De kluizenaar dankte God en Maria, zijn zalige moeder. De jongeman wilde verder gaan toen hij de mis had gehoord, maar de kluizenaar zei hem:

[p. 61]

‘De beminde koningin Maria heeft u via de brief geboden niet te vertrekken voor de noen voorbij is.’ De jongeman wilde zich niet verzetten tegen het gebod van Onze Lieve Vrouwe en bleef bij de kluizenaar. Deze was goed voor hem en vertelde hem over God.

De leraar van de jongeman wilde zo langzamerhand wel eens weten hoe het de jongen was vergaan. Hij ging naar de koning en vroeg: ‘Heer koning, als het uw wens is, rijd ik naar de boswachter om te zien hoe het gaat.’ Dat leek de koning een goed idee. Toen de leraar bij de boswachter kwam, vroeg hij: ‘Hebt u gedaan wat de koning u gelast heeft?’ ‘Nee, maar ik zal het nu onmiddellijk doen.’ Op hetzelfde moment greep hij de leraar en gooide hem in het vuur. Toen het twaalf uur was geweest, liet de kluizenaar de jongeman vertrekken. Hij kwam bij de boswachter en zag al van verre zijn leraar in het vuur liggen. Hij reed snel door en riep hard om zijn leraar te helpen. De boswachter zei echter: ‘U rijdt voor niets zo hard, want hij is al dood.’

De jongeman keerde terug naar de koning en vertelde hem dat zijn leraar in het vuur was verbrand. Dit verwonderde de koning zeer; hij vroeg de jongen waar hij zo lang was gebleven. De jongeman vertelde hem toen alles, ook hoe hij bij de kluizenaar was gebleven op bevel van Onze Lieve Vrouwe. De volgende dag reed de koning naar de kluizenaar en hoorde hem uit over de dingen die de jongeman had verteld. De kluizenaar bevestigde het verhaal. Koning en kluizenaar dankten daarop God en Onze Lieve Vrouwe. Daarna ontbood de koning de jongeman en vroeg hem in vertrouwen: ‘Mijn lieve zoon, zeg mij toch waarom u mij niet wilde kussen.’ ‘O lieve heer, maakt u zich daarover geen zorgen, want ik kan u zeggen, dat mijn leraar het mij verbood. Hij had mij namelijk gezegd, dat ik een slechte adem had.’ Toen was de koning blij dat de leraar, en niet de jongen, was verbrand. Voortaan hield hij nog meer van de zoon van de hofmaarschalk en bewees hem meer eer dan hij ooit tevoren had gedaan.