Volk. Jaargang 1

[p. 229]

Kroniek

Urbain van de Voorde, op wiens gezag de jongeren welke de laatste jaren aan het woord kwamen, zich meermaals beriepen, schreef in de ‘Standaard’ een zeer merkwaardige bijdrage ‘ter overweging aan sommige jongeren’, in verband met de aanvallen der zelfde jongeren tegen hun voorgangers, welke hen hun gemis aan combattiviteit en hun technische onvolkomenheid verweten. welke tekortkomingen ze echter vlijtig trachtten te vergoeden door drukke artikels over zichzelf en hun groepsgenoten. Het is ten slotte niet vreemd dat juist Urbain van de Voorde dit artikel schreef; deze dichter en criticus, aan wie men alvast een zeer subtiel stijlgevoel, een voornaamheid van expressie en kritisch inzicht niet kan ontzeggen - al kunnen wij hem moeilijk volgen in zijn uitgesproken individualisme en het donkere spel van lust en drift welke meestal de grondtoon vormt van zijn poëzie - heeft een reputatie als man van goeden smaak te verliezen, die echter door het beroep op zijn naam vanwege deze jonge menschen herhaaldelijk bedreigd wordt. Toen, een zestal jaren geleden in het weekblad ‘Jong Dietschland’ een artikel verscheen waarin de onbelangrijkheid van het opkomend dichtend geslacht werd vastgesteld, haar gemis aan realiteitszin, kombattiviteit en levensbeschouwing, brak in de middens van hen die zich door deze bijdrage bedoeld voelden een storm los die blijkbaar nog niet geheel geluwd is. Een herhaling van de geschiedenis deed zich voor toen Gerard Walschap, die dezelfde jongeren overigens door dik en dun gesteund heeft, in D.W. & B. onlangs de vraag stelde: ‘waar blijven de jongeren en het grootste werk dat elke nieuwe generatie pleegt te realiseeren?’, - op welk artikel de betrokkenen reageerden op een manier die meer getuigde van brutale eigendunk en zelfoverschatting dan van zakelijken zin en besef voor verhoudingen. Urbain van de Voorde transponeert de vraag op het terrein van het technisch vermogen en het hoffelijk ondergaan van de kritiek der ouderen.

...‘Zich belachelijk te maken, dat moesten diegenen onder de opkomende jongeren, die een hoogen toon aanslaan tegenover afwijzende critiek die ze opgeloopen hebben van voorgangers, die toch op zijn minst hun sporen hebben verdiend, vermijden. Dat ze een beetje verwilderd zijn, is wellicht hun schuld niet. Men ontsnapt nooit geheel aan den invloed van het tijdcomplex, en deze tijd is zonder eerbied en bijna zonder begrip voor de dingen die alleen des geestes zijn. Dat ook zij echter die met hun werk insgelijks den geest willen dienen, door dit virus aangetast blijken, is weliswaar bedenkelijk. Maar dat is toch minder erg, dan dat ze zich hopeloos belachelijk maken.

De houding van enkele dezer jongeren is een jammerlijk mengsel van onbeholpenheid en arrogantie; pijnlijk doen mij de hersenkronkelingen aan waarmee hun woordvoerders willen bewijzen dat ze spijts de vernietigende critiek waarop hun pennevruchten rechts en links onthaald werden, toch heele pieten zijn. Helaas, waren ze dat maar! Hun onophoudend gevit, geschimp, geklets en gezeur is evenwel niet geschikt om voorloopig ons oordeel over hun werk te veranderen. Hun werk zelf is het dat veranderen, verbeteren moet. Nu kan ik enkel vaststellen, dat zekere jongeren bovendien nog een mentaliteit aan den dag leggen, die radikaal tegenovergesteld is aan wat de onze eens was, en nog is, ten opzichte van hen die ons voorgegaan zijn langs het doornig pad der schoone letteren. In minder dan twintig jaar is de levensstijl ten deze volkomen veranderd. Wat eens eerbied was, is nu eigenwaan. Bewondering werd gegrinnik. Hulde werd hooghartigheid. Tucht, verwildering. Bescheidenheid, bluf. Dat alles ware nog niet zoo erg.

[p. 230]

Jammer maar dat ernst en bezinning blijkbaar ook vervangen werden door grootspraak en drukdoenerij’.

Eerlijk gezegd verwachten WIJ méér van een dichtende jeugd die voor zich den titel ‘nieuwe generatie’ opeischt, dan een ‘nieuwe levensstijl’, zooals van de Voorde; wij verwachten werk dat een levensbeschouwing dekt en van een levenshouding getuigt; werk dat gestalte geeft aan het geestelijk leven van dezen tijd en dit volk, werk dat nog een andere beteekenis heeft dan de aanleiding te zijn tot een vriendenartikel in de bevriende paar bladen. De vraag is niet: ‘waar blijft de nieuwe generatie’, maar wel: ‘waar blijft het nieuwe werk dat getuigt van een nieuwe levenshouding, en de literatuur, de poezie of de roman opnieuw midden in het leven plaatst?’

In het West-Vlaamsche studentenblad ‘Het Jong-Volksche Front’ (wat een titel! die bovendien foutief is) schrijft André Demedts een overzichtelijk opstel over de na-oorlogsche Vlaamsche letterkunde, waarvan we hierna met genoegen het slot-alinea overdrukken over een wijsheid waar de jongere lezers van hoogergenoemd blad, studeerende en dichtende, hun profijt kunnen mee opdoen: ‘...De groei, de ontwikkeling en de opgang van een volk zijn ten nauwste verbonden met zijn kunst. De kunstenaar heeft de liefde en de belangstelling van zijn volk nodig, om naar best behoren zijn taak te kunnen volbrengen. Wanneer die oprechte genegenheid werkelijk bestaat, (dan) wordt de kunstenaar vanzelf opgenomen in het machtige en schone leven der gemeenschap, en (alsdan) is de kans het grootst, dat hij een schoonheid scheppen zal, die voor de gemeenschap ook de beste is. Een kunst die met haar wortels vergroeid is in de persoonlijkheid, in de natuurlijke geaardheid van de Vlaming, en die in haar verschijning een gestalte geeft aan het diepste dat in ons ligt. Een kunst die een getuigenis is, een wekroep en de verpersoonlijking van de schoonste droom die in ons sluimert: het verlangen naar edele grootheid en kristelijke menselijkheid’. - Demedts had er nog veilig kunnen bijvoegen welke noodzakelijk het lot zal zijn van een literatuur welke niet geworteld is in het wezen van het volk; van een kunst die niet getuigt, geen wekroep is en niet leeft van een grooten droom. We zullen de vrijheid nemen dit zelf erbij te profeteeren: ze zal het lot ondergaan van al wat overbodig, al wat oneigen en ontworteld is: ze zal buiten het leven staan als een dood tijdverdrijf voor dilettanten en maniakken; haar makers zullen even zooveel belang hebben in den opgang naar de levende kultuur van dit volk als duivenkweekers en postzegel-verzamelaars.

En verheug u thans nog met ons om dit woord van Gerard Walschap in het Maart-nr. van Dietsche Warande en Belfort: ‘...Opbouwend lijkt mij alle eerlijke kritiek, d.w.z. kritiek, die weet te overtuigen van hare oprechtheid en onbevangenheid... Afbrekend lijkt mij alle kwaadaardige kritiek. Literatuur is geen vogelpik; zij drukt wereldbeschouwingen en levenshoudingen uit’.