Volk. Jaargang 1

[p. 231]

Prisma

Geloofsheld of filantroop? -

Pater Damiaan werd terug naar Vlaanderen gebracht. Men heeft hem een hulde bewezen die zelden het deel der koningen is wanneer zij de hoofdsteden van hun rijk bezoeken, en waarvan geen enkele krant nagelaten heeft het zeer officieele karakter te onderlijnen. De plechtigheid was geregisseerd vanuit het Ministerie van Binnenlandsche Zaken; de ceremoniemeester van het Hof kwam er bij te pas, mitsgaders een stoet van goeverneurs, ministers en generaals, waarin de vrijmetselende bekleeders der allerhoogste ambten tijdens de plechtigheid in de Antwerpsche kathedraal, moeite hadden om zich het ingewikkelde ritus van kruis en kniebuiging te herinneren. Zelfs de Antwerpsche burgemeester had zich niet kunnen onttrekken aan de karwei, waarover hij zich 's anderendaags in zijn krant wreekte met een artikel waarin de gewezen misdienaar van Bilzen en de huidige specialist in demonische problemen vruchteloos het antwoord zocht op de vraag: ‘waarom zooveel lawaai voor zoo'n kleinigheid als een man die als ziekenverpleger gestorven is bij het waarnemen van zijn betrekking?’ Misschien hebben de talrijke officieelen uit Brussel die voor deze karwei verplicht waren van hun week-end in de Ardennen of te Blankenberge af te zien, zich de zelfde vraag gesteld; waarschijnlijk hebben ze zich getroost met de herinnering dat het beloonen van burgers met filantropische neigingen mede behoort tot de dingen welke men pleegt te verwachten van 's lands hoogste ambtenaren. En we zouden niet in België zijn, als een katholiek minister bij een uitdrukkelijkkerkelijk-godsdienstige plechtigheid zich niet tijdig herinnerd had dat de wet der verdraagzaamheid en der liefde ons oplegt de andersdenkenden niet in hun ‘edelste en onafhankelijkste gevoelens te kwetsen’. Aldus kon de katholieke premier van België er zich bij beperken bij de relikwie van den martelaar der kristelijke liefde in haar subliemsten vorm, ‘...aan deze die een held geweest is van het menschdom en een groote Belg... getuigenis te brengen van de diepe bewondering welke de regeering en het Belgische volk voor hem voelen’. Mischien werd omwille van diezelfde geest van verdraagzaamheid het lichaam van dezen held van het menschdom en dezen grooten Belg langs de dorpen en stadjes van Vlaanderen naar het klooster te Leuven gebracht in een speciaal soort lijkwagen. Het was een reusachtig pralerig gevaarte met vulgair glanzenden satijn bespannen, opgesierd met alkoofgordijnen en rokken met volants. Het was de macabere fantazie van een sentimenteele barbaar, een hybried mengsel van eerste communiewit en afschrikwekkend rouwzwart. Wij vragen met aandrang wie verantwoordelijk is voor dit misselijk carnavalvertoon. Wij vragen de naam te kennen van dien man, niet omdat hij zich zelf heeft bespottelijk gemaakt, niet alleenlijk omdat hij de artistieke faam van Antwerpen in opspraak heeft gebracht, maar vooral omdat hij het voorwerp van de vereering van gansch een volk tot een circus-parade heeft misbruikt. Niet alleen dat: op den lijkwagen prijkte niet eens een kruis; op den wagen ontbrak het teeken dat pleegt te getuigen voor de allerlaatste hoop en illuzie van den gestorven mensch, na een leven van ononderbroken vallen en weder opstaan. Het is tenslotte de uiteindelijke en logische konsekwentie van den geest van z.g. ‘verdraagzaamheid, tegenover andersdenkenden’, in feite halfslachtigheid, middelmatigheid en compromis-geest die de incarnatie zijn van de âme belge en waarin de beschaamde katholieken van dit land voorop plegen te gaan. De juiste en zuiverste reactie hierop was de houding van het volk langs den doortocht te Antwerpen en op den buiten, - het volk dat in dat land altijd eerlijker en juister handelt dan zij die hen dienden voorop te gaan - en dat biddend in den nacht het moment van den doortocht verbeidde. Het officieele Belgische katholicisme was beschaamd over zijn geloofsheld, wiens beteekenis het voorzichtiglijk teruggeleid heeft tot deze van ‘held van het menschdom en groote Belg’. En Vlaanderen liet gebeuren. Uiterlijk ten minste, want de wezenlijke reactie van Vlaanderen zullen enkel de oversten der missie-orden kennen wanneer ze over enkele maanden de getallen zullen onder oogen hebben van den aangroei van het reeds ontzaglijke aantal zendelingen welke dit kleine land van Pater Damiaan aan de wereld geeft.

H.d.P.

[p. 232]

Een Vlaamsche Geschiedenis van Vlaanderen? -

Er wordt op dit oogenblik een drukke propaganda gevoerd voor het zesdeelig werk dat Dr. Roosbroeck, de Groot-Nederlandsche redacteur voor buitenlandsche politiek van De Schelde, samenstelt met de medewerking van enkele andere min of meer op het voorplan staande historici. Het kan verbazing wekken dat op de lijst dezer medewerkers de namen ontbreken van de enkele wezenlijk in deze materie bevoegde auteurs, die tegelijk borg zouden staan dat het hier niet gaat om een recapitulatie van de Belgische Pirenne-theorieën, als Prof. Geyl en Dr. Elias, om ons bij deze twee namen te beperken; - de verbazing van den prospectus-lezer groeit echter wanneer men tusschen de namen der medewerkers deze van de aartsfranskiljons van der Essen en Ganshof leest - was deze laatste niet de secretaris van de beruchte vereeniging ‘Gand Français’? De combinatie van hyper-Belgen, franskiljons en grootnederlanders als samenstellers van een nationale ‘Geschiedenis van Vlaanderen’ is op zijn minst genomen vrij zonderling...

Dr. v.B.

Liefdeslavernij. -

In het prachtige ‘Mystere des Saints Innocents’ van Charles Péguy lezen we dat in de oogen van God: ‘tous les prostemements du monde ne valent pas le bel agenouillement droit d'un homme libre’.

In een tijdschrift uitgegeven door de Paters Montfortanen uit Leuven ‘Middelares en Koningin’ lezen we in verband met de verhoopte heiligverklaring van de zalige de Montfort volgende onthutsenden volzin: ‘Dan moeten we onzen H. Vader den Paus treffende bijzonderheden over de liefdeslavernij in België kunnen geven’.

Wij treffen verder een rubriek aan over ‘Liefdeslaven die in 't klooster zijn getreden’; er wordt melding gemaakt van ‘afgestorven liefdeslaven’ en men spreekt gewoon van ‘liefdeslavinnen’ en ‘broeders in liefdeslavemij’ alsof het nichten en kozijnen waren.

Wij meenen wel dat men betrachten kan in zich de liefde tot God tot haar summum op te voeren zonder daarom die onzalige terminologie te aanvaarden. Spijts het pleidooi in het artikel ‘Wat beteekent liefdeslaaf zijn?’ meenen we dat deze afschuwelijke woordkoppeling niet enkel als elke beeldspraak mank gaat, maar op den koop toe het intiemste zieleleven ontwijdt. Waar men, om ze te kunnen verantwoorden, het woordje ‘Vrijwillige’ aan deze onzalige uitdrukking toevoegt kan men het toch niet verhelpen dat vrijwillige slavernij geen slavernij meer is, al moge Montfort dan ergens gesproken hebben van ‘slavernij uit vrijen wil’. Is die beeldspraak dan zoo verleidelijk dat men er met geweld moet aan vasthouden, ook al werkt ze begripsverwarrend en verwekt ze een troebele en ongezonde atmosfeer daar waar ze de lachlust niet opwekt?

Wij keeren terug tot Péguy die in zijn volksche en kinderlijke vroomheid aan God laat zeggen:

‘...Toutes les soumissions d'esclave du monde me répugnent et je donnerais tout pour un beau regard d'homme libre, pour une belle obéissance et tendresse et dévotion d'homme libre, pour un regard de Saint Louis’.

Lode CRUYCKENBORGH.

De glazen man geblameerd.

‘De glazen man, het roemrijk technisch wonder
kreeg van een Monseigneur vervaarlijk op zijn donder
omdat de ziel in hem niet zichtbaar werd
zooals zijn maag, zijn lever en zijn hert!...
Men zij barmhartig voor de arme dwazen
die dit berichtje zonder gruwen lazen’.

Al wie in Antwerpen en omgeving thuis hoort, kent de glazen man, aan wie in de afgeloopen maand 175.000 leergierigen een bezoek hebben gebracht om eindelijk eens te weten te komen hoe een mensch er van binnen uitziet. Nooit werd in ons land een dergelijke grootscheepsche poging gedaan om gezonde begrippen omtrent volksgezondheid te doen ingang vinden en het publiek omtrent de huidige stand der medische wetenschappen in te lichten.

Mgr. V.d.E. heeft deze tentoonstelling in het openbare gehekeld - na vooraf te hebben verklaard dat hij ze niet had bezocht - omdat er aldaar, alles wat betrekking had op het menschelijk lichaam was tentoongesteld buiten... de ziel.

Daar de tentoonstelling doorging onder de hoede van de kath. deputatie van Antwerpen is het evident dat een volgende maal dit ontbrekende element aan 't tentoonstellingsmateriaal moet toegevoegd.

Het uitschrijven van een openbare aanbesteding dringt zich op.

Eer het zoo ver is zal de verworpene die nu zijn armen aanbiddend ten hemel heft deze al lang in vertwijfeling hebben laten zakken.

Lode CRUYCKENBORGH.