Volk. Jaargang 1

[p. 102]

Prisma

Paedagogie.

In de gemeente Schoten-bij-Antwerpen is een lagere school wier directie er zeer origineele paedagogische gedachten op nahoudt. Broekventjes van zeven jaar gaan, onder 't geleide van hun onderwijzer, op uitstap, het bosch in, meent ge, neen, recht naar... het sportpaleis (een afschuwelijk monster op de grens van Antwerpen) waar de lieve jong bokshandschoenen aankrijgen (de verhouding Duimpje en de laarzen van den reus) met de aanmoediging, in zuiver Schotensch natuurlijk, om mekaars neus ‘goê te rôke, mannekes!’ De sportgazet in de plaats van den ouden Andersen; we moeten van onzen tijd zijn, wat?

N(ationaal) I(conoclasten) R(efugium).

Er is een nieuw papieren offensief losgebroken tegen het N.I.R.. Wedden dat 't niets uithaalt? Toen de geheimzinnige Radio-Belgique, enkele jaren her, met man en muis naar de bolwerkstraat verhuisde om daar, van meet af, al de hoogere posten te bezetten, werd er geen kik gehoord vanwege de huidige ‘protestanten’. Tracht dat bolwerk na vijf, zes jaar inwendige versteviging, nog eens omver te gooien! Of meent ge dat Spaak, Demuynck, André en de rest van gisteren zijn? De socio's wéten wat zij doen; de catholijken kennen alleen 't lamento der gefopten. Eigen lamheid, eigen schuld! Op een verloren Zondagnamiddag zullen we even de lange lijst opzoeken van de ‘katholieke Vl. mandatarissen’ die het N.I.R. - wetsontwerp stemden...

O jee...

Onze nationale Alexandrijn Willem Gijssels heeft 'n arm gebroken. De fabriek valt tijdelijk stil. De crisis is alweer verscherpt.

Rehabilitatie.

Lods is verrezen in ‘De Standaard’! Waar komde gij vandaan, kiremondee? Haalt de man met 't ijzeren masker, alias apotheker Hendrix (met ckx of kx of ks of cx) u terug boven water?

Sancties!

De kath. Vl. Kamergroep houdt zich uiterst gespannen bezig met het vraagstuk der sancties, in verband met de naleving der taalwetterij. Zij heeft, volgens aloude geplogenheid, een soort studiecomité gevormd. De hh. van dat comité vergaderen regelmatig om te beslissen... wanneer zij zullen vergaderen.

Anti-stoornis-actie.

Zoo was er ooit een ‘commissie van onderzoek’ om de klachten over radiostoornissen te ontvangen. Na 'n paar jaar werd een tweede commissie in 't leven geroepen... om te onderzoeken wie en waar de leden van de eerste commissie waren. Gegarandeerd echt.

Brussel-Parijs 1937.

In het ‘comité exécutif’, dat ‘la Belgique’ vertegenwoordigt op de ‘Exposition internationale des arts et métiers’ te Parijs, zetelt - 't spreekt vanzelf - onze nationale glorie Herman Teirlinck. Hij gaat te Parijs een nieuw werk creëeren: Elckerlyc...

't Zal uniek zijn en, wat 't voornaamste is, 't zal veel geld kosten. De arme, mishandelde Elckerlyc heeft schoon te klagen:

[p. 103]

Hoe hebdi mi in u net gevaen, verrader gods!
Teirlinck antwoordt, met een stem als een mes:
Ghi hebt dat al u selven gedaen, dat mi lief is te deser tijt: Ic moet daerom lachen.
De ivoren aap is de mascotte van ‘kunstminnend’ Brussel.

Felix Timmermans, incorporatie van de Germaansche mythe.

Het glimlachend Liersche wonder wiens gezellig buikje en stralende wangen gelijktijdig getuigen van zijn individueel welvaren en van den uitstekenden toestand waarin onze Vlaamsche letteren zich verheugen, is, tot onze nationale verbazing en trots in Duitschland het voorwerp geweest van een langverwachte en merkwaardige, mitsgaders Duitschgrondige diskussie over zijn geschiktheid om aanvaard te worden als element in het West-Germaansch kultuurkompleks van Blut und Ehre. Aanleiding hiertoe was een onlangs verschenen boek van den bekenden essayist A. von Hatzfeld: ‘Felix Timmermans, Dichter und Zeichner seines Volkes’, waarin Timmermans gesitueerd werd als typische ‘Repräsentant einer Konfessionell betonter pietischen Literatur Gattung’ In de ‘Volkischer Beobachter’ reageerde een of andere Rosenbergmaniak die den naam voert Waldemar Hartmann, op dit ‘Konfessionell’ met de voortvarendheid van een motorfahrende S.A. man. Timmermans is van ons; zeggen de nationaal-socialisten; hij is trouwens van al de Dietsche schrijvers de meest Germaansche, omdat hij... zijn volk niet knielen deed voor God. (Hartmann is waarschijnlijk onkundig gebleven van het verschijnen van ‘Boerenpsalm’), maar Hem deed loven met den mond vol spek; omdat men in zijn werk vindt die alte Rasse mit dem Ruf im Blut nach Krafstücken und Kirmessen en vreetpartijen en stroomen schuimend bier, en wij ‘in den irdischen Genüssen lustvoll Leben verschrieben’. Hier ‘drängt zum Bilde die Schöpferkraft eines germanischen Volkers und ihres Gestalters’! Erken overigens dat zijn godsdienstzin waarmee gijlie, Rijnlandsche katholieken, gedurig aandragen komt, één oogenblik een ander aspekt biedt dan wat gemoedelijke Spielerei rond een betreurenswaardige afwijking waaruit wij, Nazi's, ons met bekwamen spoed en met onzen bekenden zin voor realiteit vlug en grondig losgeworsteld hebben.

[p. 104]

Bedankt, broeders, voor de bescheiden vingerwijzing aan ons adres.

Intusschen is er iets veel serieuzers aan de hand met Felix. Als ge de Nederlandsche bladen moogt gelooven, is Timmermans ernstig van zin zich te wreken over het sukses van zijn ‘Boerenpsalm’; hij schrijft namelijk - als ge de bladen in casu moogt gelooven - aan een boek over zijn vaderstad waarvan de titel reeds wereldkundig gemaakt is: ‘Haal ze boven!’ In den Antwerpschen Hippodroom worden regelmatig revues op teksten van Rik Senten (wat 'n heerlijken naam! het is echter geen toepasselijk pseudoniem...) opgevoerd, die allen titels in denzelfden geest voeren. Vlak tegenover mijn venster heeft lang een plakkaat gehangen met de aankondiging van een van Senten's laatste realisaties: ‘Da moette nie doen!’

De ezelsstamp, of: de padvinder op de dool.

A. Desmedts zal wel niet met sadistisch opzet het Kerstnummer van ‘Nieuw Vlaanderen’ uitgekozen hebben om zijn kwijlende hatelijkheidjes over Wies Moens te schrijven, maar hoe of wat... ze staan in dat vredenummer. Nu wil het toeval dat de heer Demedts zich herhaaldelijk als paladijn van een eerlijke kritiek zonder persoonlijke bijbedoelingen heeft voorgedaan. In dit geval echter heeft een vage herinnering aan ‘inktbemorste knapen’ de bron van zijn kritisch oordeel vertroebeld, en de eerste maal dat Wies Moens zich weer vertoond heeft op het terrein der poëzie is die bron rancuneus aan 't brobbelen gegaan. Bovendien wordt met dat brobbelen dan nog bedoeld een klare uitspraak ‘om de verhouding der jongeren t.o.v. Moens te schetsen’, Eindelijk is de verdoolde politieker weer thuis, jubelt de morsige paladijn, ‘die het goed met hem menen (reken jezelf daar gerust bij. André! K.V.) zullen er blij om zijn, want Moens is spijts alles (hoe grootmoedig! K.V.) van meer betekenis als dichter dan als leider’. Bon.

Maar nu komt de aap uit de mouw: ‘al moet het ook erkend dat de waarde van zijn dichterschap dikwijls overschat werd... Wies Moens is nooit de grootste Vlaamse dichter van zijn tijd geweest, lijk anderen en ik het tien jaar geleden te goeder trouw (où sont les neiges d'atan! K.V.) hebben gemeend’. Daarmee is Wies Moens geclasseerd bij de overschatte dichters, een sedert de laatste maanden eervol gezelschap. De reden? Zijn moderniteit was van Duitse en Franse voorgangers afgekeken... en (last not least) hij heeft ons verweten voor krachtelozen.

Wie durft nog te betwijfelen dat, na deze krachtpatserij, dit verwijt nu schitterend gewroken is?

Maar zelfs na zo'n ezelsstamp past een roerende lijkrede. In ‘Golfslag’ staat een Herfstlied, ‘een der beste (gedichten) die Moens ooit geschreven heeft, een bevestiging van zijn onverminderd (alhoewel overschat! K.V.) talent en een heerlijk stuk Nederlands’.

Kom, kom, André, we waarderen uw werk maar niet zulke kritiek; bedenk eens goed wat ge zelf aan Wies Moens te danken hebt, laat die dankbaarheid uw wrok neutraliseren en herlees dan ‘Golfslag’ eens met een rechtzinnig verlangen naar eerlijke kritiek zonder persoonlijke bijbedoelingen.

K.V.