De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 21

[p. 366]

Vlaamsche muziek.

De Rijn, van Peter Benoit.

De Antwerpsche Société de Musique heeft hare concertenreeks van 1890-91 op schitterende wijze gesloten, met eene merkwaardige uitvoering van den Rijn, gedicht van Julius De Geyter, gecomponeerd door Peter Benoit. Wij noemen het eene merkwaardige uitvoering: daarmede vertolken wij niet alleen onzen persoonlijken indruk, maar geven terzelfdertijd ook de impressie weer van de talrijke bevoegde muziekbeoordelaars van Antwerpen en elders, die Zondag namiddag in de groote zaal der Koninklijke Harmoniemaatschappij aanwezig waren. Inderdaad, van alle kanten des lands waren de komponisten en muziekkundigen toegestroomd, van Brussel, Gent, Brugge, Doornik, Mechelen, enz. Ook uit Holland waren belangstellenden opgekomen.

En de algemeene indruk der kenners, zoowel als die van het publiek in 't algemeen was: Een heerlijk gewrocht, - en eene puike uitvoering, merkwaardiger zelfs dan die welke aan hetzelfde werk was te beurt gevallen in Juni 1889, toen het voor de eerste maal alhier ten gehoore werd gebracht. Wij sluiten ons gaarne aan bij die gunstige oordeelvelling.

De eer dezer uitvoering komt in de eerste plaats toe - natuurlijk na den komponist dirigent - aan ons flink orkest, hetwelk in den loop van het laatste winterseizoen herhaaldelijk het bewijs heeft geleverd dat het voor elke taak, ook voor de moeilijkste, opgewassen is.

De koren hebben zich ook zeer goed gekweten van hunne rol, hoewel het ons toescheen dat zij wel wat sterker hadden behooren te zijn, om in klankgehalte te kunnen opwegen tegen het orkest, vooral in de passages, die kracht eischen. Maar wat wilt ge, de zangers zijn maar liefhebbers, vrijwilligers, en de gelegenheden om zich in Antwerpen des avonds te vermaken zijn zoo menigvuldig dat er waarlijk een fraaie dosis moed toe behoort om zich gedurende eenige weken aan den last der voorbereidende studies en repetities te onderwerpen.

Wat de solisten aangaat, de eerste vermelding komt,

[p. 367]

buiten alle vergelijking toe, aan den heer Fontaine. Zijne even krachtvolle als welluidende stem, benevens zijne groote muzikale kennis, verschaffen hem de middelen om aan de personage van Frauenlob den vereischten luister bij te zetten. Welverdiende toejuichingen hebben den heer Fontaine beloond voor het groote genot, dat hij aan de toehoorders deed smaken. Ook mejufvrouw H. Engeringh en de heer De Bom verdienen eene loffelijke vermelding.

En thans het werk zelf... Men verwachte niet van ons dat wij het hier ontleden. Onze lezers kennen het gedicht van De Geyter, zoo rijk aan kernige gezegdens en aan fraai gebeeldhouwde verzen, rijk ook vooral aan gedachten, die als van zelf motieven moeten doen vloeien uit de scheppende verbeelding van den toonzetter.

Wat de partitie betreft, er ware eene aanzienlijke ruimte en eene hoogere mate van bekwaamheid toe noodig dan die waarover wij beschikken, om er over te spreken op eene wijze, harer waardig.

Wij hebben dit heerlijke toondicht bewonderd, zoowel in zijne algemeene conceptie, als in de menigvuldige détails, waartusschen er een aantal voorkomen, die waarlijk geniaal moeten genoemd worden.

Wat eenieder bijzonderlijk treft in dit werk, is zijne karaktervolle eigenaardigheid, zijne weergalooze frischheid, de breede polyphonische samensmelting der verschillende vocale en instrumentale groepen, en de overvloed van geestige vindingen die ons schier op elke bladzijde komen verrassen. Op welke vernuftige wijze, bij voorbeeld zijn de motieven van bekende volksmelodiën in de golvende plooien der orkestrale bewerking ingeweven!

Nu eens hooren wij als een nagalm van ons middeleeuwsch volkslied Naar Oostland, dan weer zijn het de breede tonen van Luthers koraal of de krijgszuchtige klanken der Marseillaise, die ons de beelden van 't verleden voor den geest tooveren; elders nog komt de verleidende melodie der Lorelei al de romantische reminicensen wakker schudden, die in 't diepste van ons geheugen liggen te sluimeren.

Waarlijk, dichter en toondichter sleepen ons mede; zij doen ons den Drakenfels bestijgen met de minnekoozende studenten. Met de leeraars en denkers dwepen wij van

[p. 368]

Duitschlands eenheid; met de juichende kunstenaars heffen wij den beker omhoog ter eere van de parelende Rijn- en verfrisschende Moezelwijnen. Wij luisteren het gesprek af tusschen de schimmen van Goethe en van Gutenberg. Wij bewonderen het schoon der natuur, met kwistige handen rondgestrooid over deze zoo poëtische gewesten. Wij staan in aanbidding voor den Dom van Keulen, voor dit wonder der kunst, waarvan de naalden fier en slank in de hoogte rijzen. Wij dartelen met de ondinen in de klaterende golven van den ouden romantischen stroom, en, van onzen tocht teruggekeerd, begroeten wij innig onzen blonden Scheldevloed en den Toren, waarop elk Antwerpsch hart zich trotsch betoont....

Bloemen werden den komponist van alle zijden toegeworpen; hoeden werden gezwaaid te zijner eere bij het slotakkoord; er werd gejubeld en toegejuicht, - en het was dubbel verdiend. Met zijnen Rijn heeft Benoit aan onze Vlaamsche muziekkunst een meesterwerk geschonken hetwelk tot eere strekt, niet alleen van zijnen maker, maar ook van het volk waaruit hij gesproten is, en van het vaderland, wiens kunstroem hij over Europa verspreidt.

Onze Vlaamsche Muziekschool.

Het schijnt dat het nog enkel van eene ellendige som geld afhangt, ongeveer 20 à 25 duizend frank per jaar - misschien nog minder, - om eindelijk te bekomen wat gansch Vlaamsch België sedert jaren vraagt: de verheffing onzer Muziekschool tot den rang van Koninklijk Vlaamsch Conservatorium.

De eene minister achter den andere heeft daarvoor zijne volle genegenheid getoond; echter slechts eene platonische genegenheid; want nooit kwam het tot daden: het bleef maar altijd bij woorden.

Volgens de eene was dit een beletsel om aan dien billijken wensch wensch te voldoen; volgens een ander was dat daarvoor een hinderpaal.

Al deze beletsels, al die hinderpalen zijn de eenen na de anderen weggevallen; men heeft er het belachelijke van ingezien en durft er niet meer over spreken.

[p. 369]

Minister De Burlet, de laatste Minister van Binnenlandsche Zaken, heeft de verklaring afgelegd, dat hij gereed is van onze Muziekschool een Conservatorium te maken, maar dat M. Beernaert weigert die armzalige 20 à 25 duizend frank toe te staan.

En M. Beernaert heeft dit bevestigd.

't Is dus nog alleen de kwestie van geld, die het ding in den weg staat.

Dit is het laatste argument, de laatste poging tot weerstand, die gemakkelijk zal te overwinnen zijn.

Het is te voorzien, dat het doel van het Vlaamsche land eerlang zal worden bereikt.

De hr. Cornette die, evenals wij, reeds menige lans ten voordeele dezer rechtvaardige zaak heeft gebroken, bracht haar in den Provincieraad weer ter spake, en drong aan dat de Bestendige Deputatie, in naam van den Raad, nieuwe en dringende stappen zou aanwenden bij het Ministerie, om voldoening te bekomen.

De redenaar deed ten slotte het volgende voorstel:

De Provincieraad van Antwerpen,

Overwegende, dat de verheffing der Stedelijke Muziekschool van Antwerpen tot Koninlijk Vlaamsch Conservatorium een nationaal belang oplevert.
Herzien zijne vroegere uitgebrachte stemmingen, en bijzonderlijk die van 15 Juli 1890.
Drukt nogmaals den wensch uit, dat de Regeering gehoor zou geven aan het zoo krachtig en eensluidend uitgedrukt verlangen van het Vlaamsche Volk, om de genoemde school te zien verheffen tot Koninklijk Vlaamsch Conservatorium.
En gelast de Bestendige Deputatie, ten sterkste aan te dringen bij de Regeering, opdat de bedoelde maatregel zou genomen worden in 1892. bij gelegenheid van het 25 jarig bestaan der Antwerpsche Muziekschool als Vlaamsche kunstinrichting.

Met toejuiching en met algemeenheid van stemmen nam de Provincieraad dit voorstel aan, welk mag rekenen op de ondersteuning van den hr. Gouverneur en van de Bestendige Deputatie, die steeds dezen wensch toegenegen zijn geweest en hebben ondersteund.

Wij mogen dus de vurige hoop koesteren, dat onze Muziekschool eerlang zich zal mogen verheugen op den titel van Koninlijk Vlaamsch Conservatorium.

[p. 370]

Het is bij alle jubelvieringen de gewoonte geschenken aan te bieden, als herinnering aan dit jubel. Welnu, de titel van Koninklijk Vlaamsch Conservatorium zal het jubelgeschenk zijn voor onze Muziekschool en tevens voor haren beroemden bestuurder, Peter Benoit, die er de belooning van zijn streven zal in vinden.

Te recht zegde de hr. Cornette in den Raad, dat wij - dat zijn de Vlamingen - daarin geene zaak van geld, wel van roem en eer zien en dat, als men niet 20 duizend frank kan geven, men dan zou beginnen met minder, hoe weinig het ook zij.

Er valt niet aan te twijfelen, dat de hr. Gouverneur en de Deputatie deze overweging zullen doen gelden bij het Ministerie, dat er door zal gedreven zijn tot tegen den voet van den muur en niet langer weerstand zal bieden, uit vrees van met recht beschuldigd te zullen worden van moedwillige dwarsboomerij.

In 1892 begroeten wij dus de verheffing onzer Muziekschool tot Conservatorium en zullen wij dit feit, deze zegepraal mogen wij zeggen, met haar zilveren jubel schitterend zien vieren, niet alleen door Antwerpen, maar door geheel het Vlaamsche land.