De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 21

Kroniek.

Letter- en tooneelkunde.
- Koninklijke vlaamsche akademie.

- In hare zitting van 29 December 1890 werd de heer Felix Leveticus, van Amsterdam, met de gouden medalie bekroond voor zijn werk: Over de klank- en vormleer van het Middel-Nederlandsch dialekt der St. Servatiuslegende van Heinrijk van Veldeken.

Tot buitenlandsche eereleden werden benoemd: D^r Nuyens, geschiedschrijver te Amsterdam, E.H. Brouwers, pastoor te Nieuwer-Amstel, en de heer Bonvarlet voorzitter van het Comité Flamand de France, in Fransch-Vlaanderen.

Den 30ⁿ December had de jaarlijksche openbare zitting plaats, onder voorzitterschap van den aftredenden bestuurder Em. Hiel. De heer D^r Aug. Snieders, de nieuwe bestuurder voor 1891, las er eene boeiende en belangrijke rede voor over de Vlaamsche mannen van vóór 50 jaren, en wel bepaaldelijk Conscience, Jan De Laet, Theodoor en Jan Van Ryswyck en Vleeschouwer.

Vervolgens droeg Em. Hiel een lyrisch monodrama voor, getiteld Charlotte Corday, dat onder zijne beste gedichten mag gerekend worden.

Daarna was het de beurt van Th. Coopman, den sekretaris van den jury voorden vijfjaarlijkschen prijskamp van letterkunde. Het gevorderde uur liet het akademielid niet toe zijn uitgebreid verslag geheel voor te lezen. Dit verslag, hetwelk het meerendeel der werken bespreekt, zal te zamen met de twee voordrachten in de Verslagen der Akademie opgenomen worden.

[p. 51]

- De Koninklijke Vlaamsche Akademie richt eenen oproep tot al de Noord- en Zuid-Nederlandsche en andere Dietsche taal- en rechtgeleerden, ingenieurs, natuurwis-, landtuinbouw- en veeartsenijkundigen, bouwmeesters en kunstenaren, zeevaarders, werktuigkundigen en bouwmeesters, met één woord tot de vakmannen van allen aard, ten einde hunne medewerking te bekomen voor de samenstelling en de uitgave van een Algemeen Vak- en Kunstwoordenboek.

Het inzicht der Akademie is eerst eene afzonderlijke lijst van woorden te laten verschijnen voor ieder vak, dat is voor ieder ambacht, voor iedere wetenschap en elken tak daarvan.

Van degenen, die haar mededeelingen willen inzenden, verlangt de Akademie voor elk woord:

1^o	Aanwijzing van de beteekenis, liefst door goed gekozene voorbeelden toegelicht;
2^o	de afleiding;
3^o	de woordvorming, de gebruikelijke samenstellingen;
4^o	Aanteekening van geslacht en meervoud;
5^o	De plaatsen, waar ieder woord in gebruik is;
6^o	De synoniemen met opgave van de streken, waar men ze bezigt;
7^o	Indien het een provincialisme geldt, de algemeene geijkte Nederlandsche uitdrukking;
8^o	Zorgvuldig vermelden of een woord veranderd is en, naar het oordeel van den verzamelaar, wederom en algemeen zou dienen te worden gebruikt; en
9^o	Naar gelang het pas geeft, nuttig of noodig blijkt, de Fransche, Hoogduitsche, Engelsche of Latijnsche gelijkwaardige benamingen.

De daartoe waardig gekeurde lijsten van vak- en kunstwoorden zullen door de Akademie worden uitgegeven, onder vermelding van den naam des verzamelaars of bewerkers.

De namen van alle medewerkers, zelfs van die welke slechts enkele uitdrukkingen inzenden, worden dankbaar aangeteekend.

De Koninklijke Vlaamsche Akademie vleit zich met de gedachte, dat haar oproep tot alle taalgeleerden en vakmannen om, met verzamelde krachten, ter verdediging onzer schoone en rijke Nederlandsche spraak een nieuw en machtig wapen te smeden en haar tevens eene gedenkzuil, haar waardig, op te richten, niet ijdel klinken zal.

Zij hoopt eerlang, uit Zuid en Noord, talrijke bewijzen van medewerking te zullen ontvangen.

- In den loop van 1890 heeft de commissie van Kunstnijverheid, aangesteld door de bestendige Deputatie des

[p. 52]

Provincieraads van Antwerpen, de volgende prijsvraag van 1000 frank uitgeschreven:

‘Een werk opstellen handelende over de volgende stof: 1^o de kunstnijverheid - korte verhandelingen over haren toestand in de vroegere eeuwen en nu; 2^o op afdoende wijze de volstrekte noodzakelijkheid bewijzen van het teekenen voor alwie in zijn ambacht wil uitmunten; 3^o grondbeginsels der bouwkunst; 4^o grondbeginsels der versiering; 5^o beknopte en toch zoo volledige uitweiding als mogelijk, over de algemeene toepassing der reeds aangewezen stof op de verschillige stielen: schrijnwerkerij, meubelmakerij, smederij, potbakkerij, steenhouwerij, goud- en zilversmederij.’

De Commissie heeft beslist, behoudens goedkeuring der bestendige Deputatie, het tijdstip voor de inzending der mededingende werken te verlengen en op 1 Juli 1891 vast te stellen.

De werken moeten voor dien datum vrachtvrij toegezonden worden aan den secretaris der commissie, den heer H. Jacobs, bureeloverste bij het provinciaal bestuur te Antwerpen, alwaar de schrijvers inzage kunnen nemen van het programma, de voorwaarden behelzende door de Commissie vastgesteld.

- Men heeft het voornemen opgevat in Nederland een gedenkteeken op te richten aan Thomas à Kempis, den wereldberoemden schrijver van de Navolging Christi. 't Is in de laatste jaren onweerlegbaar bewezen, dat hij in Nederland, te Kempen, geboren werd.

- De tooneelcommissie voor Oost-Vlaanderen is thans volgenderwijze samengesteld: J. Micheels, hoogleeraar en lid der K. Vl. Akademie, voorzitter, E. Van Goethem, tooneelschrijver, secretaris; leden: L. De Reu, lid der Bestendige Afvaardiging; E. Van Havermaete, tooneelkundige; F. De Potter, secretaris der K. Vl. Akademie; D^r J. Bauwens, letterkundige; O. Van Reysschoot, toondichter; Fl. Van Duyse, toondichter en krijgsauditeur; H. Van der Sloten (Paul Dacasta), notaris en toondichter.

- De Maatschappij tot Bevordering der Nederlandsche Letterkunde (secretariaat Olijftakstraat, 10, Antwerpen) heeft tegelijk met de grondslagen der maatschappij, de lijst uitgegeven van werken door leden van het Taalverbond in het licht gezonden. Daarin komen de volgende namen voor: Jan Adriaensen, Isidoor Albert, Pol Anri, G.Th. Antheunis, Taco H. De Beer, Peter Benoit, Frans Van den Bergh, Bernard Bolle, Joris De Bom, S.J. Bouberg-Wilson, J.M. Brans, Prof. D^r. Jan ten Brink, Paul Buschmann, A. De Cock, A.-C. Van der Cruyssen, N.-J. Cupérus, Frans Van Cuyck, H. Van Eyck, Paul Fredericq, Edmond De Geest, Julius De Geyter, Frans Gittens. J.-N. Van Hall, Huibert Langerock, Gustaat De Lattin, J. Mac

[p. 53]

Leod, Pol de Mont, Hendrik Peeters, M.A. Perk, Nicolaas De Roever, Max Rooses, Em. Rosseels, Gust Segers, D. Sleeckx, Fr. Van Steenweghen, Reimond Styns, Jacob Stinissen, Hélène Swarth, Teirlinck-Styns, Isid. Teirlinck, Flor. Van der Ven, Julius Vuylsteke, Victor Van de Walle, Victor Van de Weghe en G.E.V.L. Van Zuylen.

Zooals men weet, hebben de leden der Maatschappij tot Bevordering der Nederlandsche Letterkunde - eene zeer aanbevelenswaardige instelling - recht om uit de lijst der werken van de bovengenoemde schrijvers boeken te kiezen tot het bedrag hunner inschrijving, bedrag dat als volgt bepaald is:

ten minste 100 fr., in eens te betalen, voor de eereleden;

ten minste 10 fr. 's jaars, voor de beschermende leden;

ten minste 5 fr. 's jaars, voor de stichtende leden;

3 fr. jaars voor de gewone leden.

Beeldende kunsten.

- Men zegt dat M. Leon Somzée, afgevaarde voor Brussel, te Rome, in het huis zelf waar zij geschilderd werd, eene prachtige schilderij van Rubens ontdekt heeft. Het schijnt dat het een der verdienstelijkste werken van den grooten schilder moet zijn.

- De Cercle de XX te Brussel, zal dit jaar voor zijne tentoonstelling de volgende kunstenaars uitnoodigen: M.M. Eugène Smits en Ch. Van der Stappen, voor België; Maurits Bauer en Floris Verster voor Nederland; Walter Crane en P. Wilson Steer, voor Engeland; Ch. Augrand. Jean Baffier, Jules Chéret, Filliger, Paul Gauguin, Armand Guillaumin, Camille Pissaro, Georges Seurat en A. Sisley, voor Frankrijk; Carl Larsson, voor Zweden.

Deze tentoonstelling zal volledigd worden door eene keuze uit de werken van wijlen Vincent Van Gogh.

Toonkunde.

- De Association des Artistes Musiciens van Doornik heeft op 12 Januari haar eerste morgenfeest gegeven, dat onder alle opzichten ten volle gelukt is. Het orkest, onder de leiding van M. Leenders, bestuurder der muziekschool heeft vooral veel bijval ingeoogst met het openingstak van Don Juan. Het volgende concert zal onder andere bevatten het openingstak van Leonore van Beethoven en Vlaamsche Kermis van Jan Blockx.

Binnen kort zal eene ware muzikale plechtigheid plaats hebben, namelijk het Gounod-Concert, waarop de Redemption, van den grooten Franschen meester zal uitgevoerd worden.

- De heer Flor. Van Duyse, die reeds zooveel gedaan heeft voor de muzikale studie onzer oude Nederlandsche volksliederen, verzamelde dezer dagen, in eene fraaie brochuur, zijne artikels, over De liederen van hertog Jan I van Brabant. Op die gekende minneliederen der 13^de eeuw heeft de heer van Duyse eene merkwaardige archaïsche

[p. 54]

muziek geschreven, die iederen kenner onzer oude Nederlandsche toonkunst treffen zal.

Vlaamsche belangen.

- In zitting van 10 Dec. werd in de Kamer van Volksvertegenwoordigers door de heeren Coremans, Van Wambeke, A. Visart, Helleputte, Begerem en Nerincx het volgende wetsontwerp neergelegd, naar aanleiding van het jongste geval vóór het beroepshofs van beroep van Brussel. wàaraan den heer advocaat Pauwels verbod werd gedaan in het Nederlandsch te pleiten voor eenen betichte, die niets anders dan deze taal verstond:

‘De volgende paragrafen worden gevoegd bij artikel 83 der wet van den 18 Januari 1869 op de rechterlijke inrichting:

De eerste voorzitter van 't beroepshof van Brussel is verplicht eene kamer samen te stellen uit raadsheeren die de Vlaamsche taal machtig zijn, die, telkens een betichte of zijn raad, hetzij binnen de acht dagen na de dagvaarding, hetzij ten minste twee volle dagen vóór de zitting waar de betichte moet verschijnen, ter griffe zal laten weten hebben, dat hij eene rechtspleging in de Vlaamsche taal vraagt.

Dat zal ook 't geval zijn in tuchtzaken.

De griffier zal in een daartoe bestemd register de hem toekomende vraag vermelden’.

Sterfgevallen.

- Hendrik de Veer. In den persoon van Hendrik de Veer, die op 11ⁿ December laatstleden te Haarlem overleden is, heeft Noord-Nederland eenen zijner beste prozaschrijvers verloren.

Hendrik de Veer werd op 23ⁿ November 1829 te Sommelsdijk op het eiland Overflakkee (provincie Zuid-Holland) geboren. Zijn vader, die aldaar griffier van het vredegerecht was, stierf een jaar na zijne geboorte, en het kind werd te Amsterdam en in Overijssel groot gebracht.

Hij studeerde te Utrecht in de godgeleerdheid en werd predikant in 1854. Tien jaren later werd hij bestuurder der hoogere burgerschool te Delft en in 1871 bestuurder van het meest gelezen Noord-Nederlandsch dagblad Het Nieuws van den Dag van Amsterdam, in welke hoedanigheid hij tot op zijnen dood werkzaam is gebleven.

Zijn meesterstuk is zijn Trou-Ringh voor 't jonge Holland, waarvan de eerste hoofdstukken afzonderlijk in het Leidsch tijdschrift Los en Vast ten jare 1867 verschenen. De eerste uitgave van de Veer's Trou-Ringh is van 1868. Het werk werd sedert dien vermeedert en herhaaldelijk herdrukt.

Als bestuurder van Het Nieuws van den Dag bekleedde hij eene zeer eigenaardige plaats in de Noord-Nederlandsche pers door het leveren van korte en treffende hoofdartikelen over onderwerpen van maatschappelijken

[p. 55]

en letterkundigen aard. In 1875 stichtte hij het zoo degelijk geïllustreerd tijdschrift Eigen Haard, dat hij ook bestuurde en waarin hij veel sierlijke bijdragen schreef.

Onder zijne latere romantische werken zijn zijne Kerstvertellingen (1878) schier gelijk te stellen met zijnen Trou-Ringh.

- Pieter Heckers. = De jonge komponist Pieter Heckers, prijs van Rome, is den 14 Januari te Wondelgem bij Gent overleden. Zijne dood is een groot verlies voor de Vlaamsche muziekkunst; want Heckers beloofde veel en men koesterde hooge verwachtingen van hem.

Heckers was nog geene acht-en-twintig jaar oud; hij werd in Juni 1863 geboren. Hij was een der uitstekendste leerlingen van het Gentsch conservatorium en droeg er in al de klassen de eerste prijzen weg

In 1883, slechts 20 jaar oud, trad hij voor de eerste maal in het strijdperk voorden prijs van Rome en bekwam met de cantate Daphné, den eersten tweeden prijs; - de eerste werd niet toegewezen.

In 1885 behaalde hij in denzelfden wedstrijd dezelfde onderscheiding met Het Elfenwoud en in 1887 einelijk den eersten prijs met de cantate De Smeekenden.

Heckers deed verscheidene kunstreizen naar Duischland, Frankrijk. Italië en schreef tevens een Epitalame, de cantate Mazeppa, beiden verleden jaar te Gent uitgevoerd en tal van liederen.

Weinige dagen vóór zijne dood legde hij de laatste hand aan eene eigenaardige muzikale schepping: Vaders Beeltenis, dat door het muziekcomiteit van het Willems Fonds, met algemeene stemmen werd aangenomen.

- Karel Ruelens. Den 8^en December is te St-Joos-ten-Oode bij Brussel de heer Karel Ruelens, conservator der handschriften van de koninklijke bibliotheek, in den ouderdom van 70 jaren overleden.

De heer Ruelens was in zijn vak een der degelijkste geleerden van ons land. Talrijke uitgaven van zeldzame handschriften en oude drukken, allerlei verhandelingen zijn daar om het te bewijzen.

In de werken der Antwerpsche Bibliophilen bezorgde hij de uitgave der Refereinen en andere gedichten der XVI^e eeuw, verzameld door Jan De Bruyne (3 deelen, 1879-1881).

Voor de uitgave van Zuster Hadewijch's Prozaschriften, die door prof. Vercoullie wordt voorbereid, had de heer Ruelens eene belangrijke inleiding geschreven over den persoon dier geheimzinnige Brabantsche schrijfster der 14^de eeuw.

- Lodewijk De Taeye, historieschilder en leeraar bij het hooger Kunstgesticht van Antwerpen. Gedurende verscheidene jaren was hij bestuurder der akademie van

[p. 56]

Leuven. De heer De Taeye was 68 jaar oud. Hij was een man van erkend talent en daarenboven een echt geleerde. Zijn verlies is dus groot. Hij werd te Gent geboren en deed zijne eerste studiën aldaar.

In het paleis van justicie zijner geboorte stad hangt eene groote schilderij van De Taeye en in de hoogeschool is er eene muurschilderij van zijne hand.

- A. Robert. Op 13 December is te Brussel overleden de heer A. Robert, historie- en portretschilder, professor bij de koninklijke Akademie van Brussel en lid der koninklijke Akademie van Belgie. De heer Robert was den 27 Februari 1817 te Trazegnies geboren en dus ruim 73 jaar oud.

Het museum van Brussel bezit van hem een merkwaardie historietafereel: Keizer Karel in het klooster van Sint-Just.

In het muzeum van Gent prijkt van hem eene merkwaardige studie, een patershoofd vol karakter en uitdrukking, dat zeer dikwijls door leerlingen gekopieerd wordt.

- H.-A. de Pratere, kunstschilder, oud-professor der akademie en der nijverheidsschool, en lid der besturende commissie van de Société des Beaux Arts te Kortrijk, is aldaar overleden. Hij werd geboren den 15 Decemb. 1815.

- Niels W. Gade. Deze vermaarde en ook hier te lande zeer geliefde Deensche komponist is dezer dagen te Kopenhagen op ruim 73 jarigen ouderdom overleden. Van zijne toonwerken zijn, behalve acht symfoniën, verschillende ouverturen en een aantal compositiën voor kamermuziek, het meest bekend: Erlköningstochter, Kalanus, Die Kreuzfahrer, Frühtingsbotschaft, enz.

Nieuwe Uitgaven.

-	Een beproefd Gezin, declamatiestuk door Isidoor Albert, Uitgegeven ten voordeele van het Werk der Weduwen. In-12^o, 16 blz. Gent. druk. Dullé-Plus. Prijs: fr. 0.50.
-	Gilbert van Schoonbeke of een oproer te Antwerpen in de 16^e eeuw, drama in 3 bedrijven, door Lambert van Ryswijck. Prijs: fr. 2.00.