De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 20

[p. 183]

Angela
door Walter Schwarz.

Jongen schoon was zij! De graciën strooiden bloemen over hare wieg en de engelen hadden hare kinderziel dikwijls in slaap gezongen; daarom ook heette zij Angela, en geen naam kon beter voor haar passen. Alle harten vervulde zij met liefde; haar oogslag was als de zonneschijn, waarvoor zich de rozenknoppen ontsluiten. - Zij had eene zuster, de bruinlokkige, wilde Eva; deze reed op ongetemde peerden, zwierf door de velden, rijzig en buigzaam als de ree, wier spoor zij in het bosch volgde. Dikwijls heette het: Eva's ziel zou beter gepast hebben voor eenen knaap; hoe weinig gelijkt zij op de zachte, vrouwelijke Angela! Ach, mocht ze toch meer aan haar gelijk worden.

Dat is het onbarmhartige der menschen, dat zij altijd vergelijkingen zoeken; duizend bloemen bloeien in Gods lusthof; niet alle zijn rozen en toch zijn ze schoon.

Als haar vader op reis ging, vergezelde Eva hem. Zij was frisch en niet te vermoeien, vrij van verwensels, lustig trotseerde zij allerlei ontberingen.

Eens, toen zij met haren vader in de Alpen ronddoolde, en deze vermoeid van een heeten tocht in een berghut rustte, zat Eva bij de bruisende gletscherbeek. Rondom staken grijze rotsen in de hoogte, de gier beschreef kringen over de kleine wildernis; verkwikkelijke frischheid steeg op uit het water. Daar was het dat Eva de Alpenrozen, die zij onderweg had geplukt, tot een tuil samen bond; zij zong daarbij een lied en zag naar de trekkende wolken over de bergen.

Een wandelaar naderde haar en zong het lied verder; dan sprak hij vriendelijk tot haar; zij maakten spoedig kennis; de natuur was hun beiden één vaderland waarin zij zich weldra als kinderen van éénen geest hadden erkend. Toen later de vader kwam, vond hij Donat en Eva als oude vrienden bijeen.

Nu reisde Donat met vader en dochter, dagen, weken lang. Eva kreeg hem steeds liever. Stil en helder lag een onbezoedelde jongelingsziel in zijne goede trouwe oogen, zoo kalm en zoo bevredigend; hij had alles wat haar ontbrak, en haar bandelooze ziel werd helder en rustig wanneer zij stil een steun zocht bij de zijne.

Ook hij had haar lief, als een zuster, of juister als een broeder, want hare bekoorlijkheid was niet op vrouwelijk gebied gelegen. Zij was zijn liefste kameraad; wanneer zij den steilen weg opklom, even vlug en gemakkelijk als de gems hare rots, wanneer hij haar dan de wilde krullen van 't heete voorhoofd streek, en zij zijne hand met groene takken

[p. 184]

versierde, - dan moest hij aan een beminden jongeren broeder denken, dien hij lang geleden had verloren.

De reis spoedde ten einde. Donat beloofde den vader, hem weldra op zijn kasteel een bezoek te brengen. De hoop en de gedachten van Eva streefden nu alle naar dien dag; tot zoolang was de tijd voor haar een ledig, onbeschreven blad, dat zij het liefst geheel zou hebben overgeslagen.

Zij verhaalde aan hare zuster van haren reisgenoot. Angela zag haar verwonderd aan.

- Hoe kondt gij met eenen man zoo vrij omgaan? vroeg zij bijna berispend.

- Daaraan heb ik niet gedacht, antwoordde Eva eerlijk. Ik zag in hem alleen den beminnelijksten mensch, dien ik ooit had ontmoet.

Angela glimlachte.

- Gij hadt toch een jongen moeten worden, Eva, sprak zij; het past niet voor een meisje om met alle reizigers vriendschap te sluiten.

Donat kwam eindelijk. Een schitterend feest zou hem begroeten. De ruime zalen van het kasteel waren prachtig versierd; muziek weêrklonk en volle bekers schuimden. Alles ademde lust en leven.

Eva had den frisschen krans van Alpenrozen diep in de donkere haren gedrukt, ter herinnering aan den dag, waarop zij den vriend hoog in de bergen voor het eerst had gezien. Hij merkte het op, en noemde haar zelve zijn wilde ‘Alpenroos.’ Steek mij vast op uwen hoed, wandelaar! riep zij overmoedig, aan zijnen arm hangende, zoo traden zij de balzaal binnen.

Evenals een schitterende ster helderder dan de andere sterren tegen den donkeren hemel afsteekt, overstraalde Angela's schoonheid op dien avond al wat haar omgaf. De leliën in haar lichtbruin haar waren niet zuiverder en onschuldiger dan haar stralend gelaat; half droomend, half peinzend zag zij over de woelende menigte, die haar vreemd scheen te zijn, gelijk den engel, die afdaalt van den hemel, het aardsche gewoel vreemd is.

Zij danste en was als een witte bloesem dien de avondwind op lichte vleugelen draagt. Zij danste met Donat. Eva stond alleen aan een venster en zag naar hen.

- Hoe schoon zijn ze beiden! dacht zij, en nog een andere gedachte doorvlijmde haar 't hart. Wat was het, dat hare oogen plotseling flikkerden als vlammen die een scherpe wind aanblaast? Waarom overviel haar op eens zulk eenen doodelijken angst, als ware een groot ongeluk nabij? Het menschelijk hart heeft zijne geheime openbaringen, wier oorsprong niemand weet te noemen.

Toen de dans was afgeloopen kwam Donat bij Eva. Brandend rood bedekte zijne wangen, in zijne oogen schitterde een onrustig vuur, zooals Eva nog nooit bij hem had opgemerkt.

[p. 185]

Hij opende het venster en zag naar buiten in den kalmen half duisteren nacht. Eva ging stil op een taboeret aan zijne voeten zitten.

- Uwe zuster is schoon als de engelen, wier naam zij draagt; waarom hebt gij mij nooit van haar verteld? - en zijne stem beefde.

Beneden ruischte het park in den maneschijn, in den granaatboom zong de nachtegaal, maar het klonk treurig als brak haar hart.

Donat keerde zich naar Eva om, verwonderd dat zij niet sprak; twee ernstige oogen zagen stom tot hem op; er stonden tranen in, maar hij merkte het niet.

Eenige weken waren voorbijgegaan: Donat beminde Angela. Hare schoonheid had hem betooverd, haar zachte, teedere zin hem geroerd. Ook zij werd langzaam doorgloeid door de warme straal die haar had getroffen, en scheen dubbel liefelijk in dit zachte ontwaken. De liefde trad op haar toe en zij dulde het; 't was slechts een antwoord dat zij gaf, niet een woord uit eigen ziel geboren. En zoo behoort het immers ook te zijn, meende hare moeder, een meisje mag nooit 't eerst beminnen.

Eva wist het anders, maar zij zweeg; stom drukte zij de handen tegen haar brandend hart en niemand giste haar geheim. Zij zwierf evenals voorheen op wilde peerden door het bosch, maakte verre wandelingen op wegen die zij alleen betrad; dikwijls keerde zij eerst laat 's avonds naar huis, waar zij dan Donat en Angela in stil liefdesgeluk bijeen vond. Donat noemde haar nog menigmaal schertsend ‘Alpenroos’, of ‘den wilden jongen’, en dat klonk zoo koud, bijna spottend, dat hare trotschheid er tegen opkwam; dan wierp zij uitdagend het hoofd in den hals en riep ongeduldig:

- Ik heet Eva, noem mij bij mijnen naam!

Hoe hard en eigenzinnig is zij weêr! klaagde hare moeder; ach, zij zal nooit op mijne lieve Angela gelijken!

Voor het minnend paar was geen stil geluk weggelegd. Een ernstige strijd voor recht en vrijheid des vaderlands nam de krachten der jeugd in beslag; wie een zwaard kon voeren, streed meê voor de goede zaak: ook Donat zwoer trouw aan haar vaandel. Maar met zegevierende overmacht drong de vijand het land binnen, hij nam vestingen en burchten in bezit; te vergeefs was het bloed der opgewondene jeugd gevloeid; de trouwe strijders moesten vluchten, om aan gindsche zijde der zee bescherming in een nieuw vaderland te zoeken. Donat, zwaar aan den arm gewond, hield zich bij Angela's vader verscholen. Nauwelijks genezen moest hij aan zijne vlucht denken.

Het kasteel lag vlak bij de grens; een dicht bosch strekte zich uit tot aan de rivier, die haar aanwees. Aan gene zijde van het water had Donat een vriend, wiens huis den vluchtenden bescherming en middelen aanbood om zeker weg te komen.

[p. 186]

Dààr was Donat vrij, maar rondom had de vijand de streek met verkenningstroepen bezet, die vooral den oever van den stroom streng bewaakten, welke reeds zoo dikwijls tot dorpel der vrijheid was geworden. Zoo bleef ook deze eenige uitweg nog zeer gevaarlijk.

Dikwijls had Angela aan Donat's ziekbed gezeten en weenend geklaagd:

- O, dat ik u nu moet verliezen!

- Waarom mij verliezen? vroeg Donat, volg mij! Ik zal voor u arbeiden, op mijne handen zal ik u dragen, als doornen in den weg staan; waar bloemen bloeien, zal ik uw hoofd bekransen. O Angela, kunt gij aan de gedachte vasthouden van mij gescheiden te zijn?

- Ik moet wel, Donat; hoe zou ik, arm zwak meisje, de gevaren doorstaan, die voor u, den man, bijna te zwaar zijn? Ik zou een last voor u worden. En mijne ouders, kan ik hen verlaten? Het ouderlijke huis - het vaderland, alles houdt mij terug. O Donat, is er grooter leed dan het mijne?

Eva stond stom en zonder tranen naast hare weenende zuster. Toen echter Donat de beminde nog eenmaal smeekte om hem te volgen, toen hij bad:

- Keer u niet van mij af, de wijde wereld zal mij zoo eenzaam zijn zonder u! - en toen Angela zich luid snikkend aan zijn hart wierp: Ach, het is immers onmogelijk, laat toch af daarvan! toen speelde een medelijdend trotsche glimlach om Eva's lippen, als wilde zij zeggen: Arme zuster, gij hebt nooit lief gehad!

De avond des afscheids kwam. Een najaarsstorm streek door de kronen der oude kastanjes op het slotplein, de somber betrokken nachtelijke hemel scheen gunstig voor de vlucht. Vader en moeder, Angela en Donat zaten bijeen in de hooge zaal; de lampen brandden donker; het sloeg elf uren. Ik moet afscheid nemen, zuchtte Donat diep en hij stond op. - Angela hing bleek en sidderend aan zijn arm.

- Dat wij u zoo moeten laten vertrekken! riep smartelijk bewogen de vader, zoo alleen en eenzaam in den nacht. Van mijne lieden is niemand te vertrouwen, wie zal u als schipper dienen bij de overvaart?

- Mijn vrienden ontvingen bericht, antwoordde Donat, misschien kunnen zij mij bij de vlucht behulpzaam zijn; als dit niet het geval is, vertrouw ik op de kracht mijner armen, ik ben een goed zwemmer.

- En de nauwelijks genezen wond, klaagde Angela, als uwe zwakke krachten u verlaten, als - het woord bestierf haar op de lippen.

- Heb geen zorg, hernam Donat somber, ik ga kalm mijn lot tegemoet, zooals God wil.

- O blijf bij mij, smeekte het meisje.

- Om morgen, wanneer de huzaren het kasteel doorzoeken, in smadelijke gevangenschap te vallen? riep Donat trotsch;

[p. 187]

neen, Angela, laat mij mijn weg gaan, God zal u beschermen en mij niet verlaten! Waar is Eva, opdat ik ook van haar afscheid neme?

- Zij is vroeg uitgereden naar onze buren, antwoordde de moeder, en komt eerst morgen terug; zij bekommert er zich weinig om dat gij gaat.

- Zij bemint niet, snikte Angela, terwijl zij haren vriend nog eens vast in de armen klemde.

De tijd drong; hij kuste haar langer en smartelijk zonk zij bewusteloos in de armen harer moeder, en hij ging.

Middernacht was voorbij, toen hij den zoom van het bosch bereikte. Voorzichtig keek hij naar alle kanten, voor hij het waagde de beschermende schaduw der boomen te verlaten. Diepe stilte overal. Zacht en snel daalde hij nu af naar den oever. Maar daar deinsde hij verschrikt terug, want op een afstand van weinige stappen, aan den oever, zag hij eene boot; een knaap zat er in, met het hoofd in de hand als wachtte hij op iemand.

Voorzichtig dook Donat in de biezen. Daar begon de knaap zacht een lied te neuriën; Donat luisterde.

- Dien zonden de vrienden! - juichte hij, ik ken dit teeken!

Snel voorwaarts springend zong hij nu het lied ten einde, dat de knaap had begonnen.

- Wilt gij mij overvaren, kind? vroeg hij, en de knaap, zonder te antwoorden, greep de riemen; Donat sprong in de boot en voorwaarts ging het.

Vlijtig en stom roeide de knaap, het werd hoe langer hoe duisterder, zacht gleed het schuitje over het water.

In het midden van den stroom zijn twee smalle eilanden. De naaste weg naar den overkant is, als men het eene rechts het andere links laat liggen. Argeloos kiezen hem de vluchtenden; daar schitterd plotseling rechts op het eiland een lichtschijn, Donat onderscheidt een afdeeling huzaren, om hun wachtvuur geschaard. Ook hier had de vijand zijn voorposten uitgezet.

Het roode schijnsel van het vuur valt helder en zonder erbarmen op de voorbijvliegende boot.

- Werda? luidt het, draait bij of wij geven vuur.

- Wij zijn verloren, roept Donat.

De knaap blijft zwijgen, maar het gevaar schijnt zijne krachten te verdubbelen. De boot schiet als een pijl door het water. Ten tweede male wordt er van het eiland geroepen, - ten derde male, - nu leggen zij aan.

- Buk u, roept de knaap; hevig drukt hij Donat neêr en werpt zich zelven beschermend als een schild op hem. De kogel fluit, een lichte zucht ontsnapt aan de borst van den knaap.

- Om Godswil, zijt gij getroffen? vraagt Donat.

- Het is niets, antwoordt deze, terwijl hij opnieuw de

[p. 188]

riemen aanpakt, ofschoon zijn stem een oogenblik beefde. ‘De kogel heeft mij nauwelijks geschrampt, nu maar snel voort, want nu zitten zij ons na!’

En inderdaad, ginds op het eiland hebben zij hun schuit losgemaakt en vervolgen de vluchtelingen krachtig doorroeiend; nog worden deze door den verren voorsprong beschermd. Moedig stuurt de knaap de boot rechts ter zijde en misleidt voor een oogenblik de vervolgers omtrent het spoor hunner prooi. De storm vormt wilde golven in het water en jaagt de wolken aan den hemel voort; 't is donker en koud. Sneller en altijd sneller gaat de vaart; de knaap schijnt bovenmenschelijke krachten te bezitten - de oever is bereikt - op een valsch spoor dwaalt ver van hen af de vijand.

- Ik ben vrij! juicht Donat, terwijl hij gered op het land springt. Weinige stappen van hier wachten mijne vrienden. Mijn kind, hoe beloon ik u voor hetgeen gij mij hebt bewezen?

- Gij zijt gered - ik heb mijn loon! antwoordde met brekende stem de knaap en tuimelde terug in de boot.

- Almachtige God! riep Donat, terwijl hij op hem toevloog. Toen hij hem wilde oprichten, voelde hij hoe warm bloed over zijn handen stroomde; de knaap bleef stom en onbeweeglijk.

Aan den oever stroomden menschen toe. Donat hield eene fakkel bij het gelaat van het kind, en toen hij de volle krullen van het voorhoofd streek, herkende hij Eva's bleeke trekken.

Doodelijk door een kogel getroffen, had zij bloedend nog de leste krachten haren vriend toegewijd. Geen adem des levens deed meer de trouwe borst zwellen, die heldhaftig haar liefsten schat had beschermd in de ure des gevaars. Hier was den dood zijn ernstig recht niet meer te betwisten.

- Hebt gij mij zóó bemind! riep Donat met een smartelijk late kennis, en stond lang als vernietigd bij het lijk; toen kuste hij vroom de stomme lippen, waaraan in het leven het woord der openbaring was niet vergund: eerst de dood maakte ze te welsprekend en zij verhaalde, hoe, warm, hoe trouw heur hart had lief gehad....