De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 20

Kroniek.

Letter- en tooneelkunde.

- Prijskampen. - Het Staatsblad van 16 Januari bevatte de lijst der werken, door het Hoogere Bestuur onderworpen aan de jury gelast met de toewijzing van den vijfjaarlijkschen prijs der Nederlandsche Letterkunde voor het achtste tijdvak. Die lijst behelst niet min dan 104 namen van schrijvers en 159 titels van werken.

Tot leden van den jury voor den vijfjaarlijkschen prijs werden benoemd: Th. Coopman, Kanunnik S. Daems, Lod. Mathot, Jul, Obrie, Roersch, hoogleeraar te Luik, J. van Droogenbroeck, en P. Willems, hoogleeraar te Leuven, allen leden der Vlaamsche Akademie

- Bij den uitgever Hugo Suringar te Leeuwarden zal binnen kort eene geschiedenis onzer taal door Prof. Verdam worden uitgegeven.

- Kort voor zijnen dood had Neerlands uitnemende zanger, Jan Jakob Lodewijk Ten Kate, al zijne gedichten opnieuw herzien voor eene nieuwe uitgave bij den heer A.W. Sijthoff.

Op dit oogenblik is de eerste aflevering daarvan reeds verschenen, versierd met het welgelijkend portret van den grooten dichter. Voor 3 vellen druks betaalt men slechts 10 cents. De volledige uitgave wordt geraamd op plus minus 50 afleveringen, waarvan er maandelijks minstens 3 zullen verschijnen.

Eene uitmuntende gelegenheid voor wie schoonen zang met vromen zin op hoogen prijs weet te stellen.

- De Société des gens de lettres schrijft eenen prijskamp uit ter gelegenheid der 100^e verjaring van Amerika's ontdekking door Christoffel Columbus. Hertog van Veragua, afstammeling van den ontdekker, schrijft eenen prijs van 30,000 fr.

[p. 94]

uit voor de beste levensgeschiedenis van den grooten zeevaarder. De Akademie van Madrid is met het beoordeelen van dezen prijskamp gelast; de handschriften mogen in alle talen opgesteld worden.

- Gedenkteeken Karel Miry. - De maand Januari heeft voor het gedenkteeken Miry de som van 1493 fr. opgebracht, zoodat men voor het oogenblik reeds 3337 fr. 18 cent. heeft bijeengezameld.

Vlaamsche belangen.

- Algemeene Vlaamsche Landdag te Brussel.

Vlamingen!

Het is juist een jaar geleden dat wij te Antwerpen na onze schitterende zegepraal feest vierden en de namen toejuichten van Edward Coremans en Julius Devigne, de vaders der wet op het gebruik der talen in strafzaken.

Sinsdien wat is er gebeurd?

Te gelijk met de wet verscheen er een koninklijk besluit, waarbij 29 Vlaamsche gemeenten, waaronder Brussel, met ruim 400.000 inwoners, van het Vlaamsche land werden gescheiden en aan het Walendom overgeleverd.

Wat de wet zelve betreft, vernam men spoedig van alle kanten dat de magistratuur dezelve noch eerlijk noch stiptelijk toepaste. Door de rechtbanken van Dendermonde (13 Juli), van Veurne (23 September), van Oudenaarde (23 November), van Kortrijk (21 Januari ll.) en door het Hof van Verbreking (6 Januari ll.) werden vonnissen geveld, die met de feitelijke wegcijfering van eenige der voornaamste bepalingen der wet gelijk staan.

Te Brussel gaat het nog erger. Dààr worden bij voortduring Vlaamsche betichten alle dagen uitsluitend in het fransch vervolgd, ondervraagd, beschuldigd en gevonnisd, volstrekt alsof er geen art. 13 der taalwet bestond. En de Regeering doet niets om aan die wraakroepende misbruiken paal en perk te stellen!

Zullen wij dat nog lang dulden?

En bij de herziening der wet over het hooger onderwijs, dat nu door en door Fransch is, wat wordt er gedaan om onze grieven te herstellen?

De zoo gematigde voorstellen Coremans, die niets anders waren dan de practische bekrachtiging der wet van 15 Juni 1883 over het middelbaar onderwijs, werden, niettegenstaande het kloekmoedig optreden der Heeren Buls en Janson, door de Kamer van de hand gewezen.

De voorstellen Helleputte, Lippens, Colaert, die in de toekomst, van notarissen en magistraten in Vlaamsch-België de kennis der landstaal vergen, werden ja gestemd, maar ditmaal ook heeft men de hoofdstad uitgesloten: het schijnt dat men het nutteloos vindt te Brussel Vlaamschsprekende notarissen en rechters te hebben!

Wij vragen het nog eens: zullen wij dat dulden?

Het wordt tijd dat het Vlaamsche volk zijne machtige stem late hooren en aan zijne vertegenwoordigers herinnere dat zij naar de Kamers werden gezonden om den wil van hunne lastgevers te doen eerbiedigen.

Naar den Landdag dus, die te Brussel den 23 Februari wordt gehouden!

Naar den Landdag! Dat de betooging grootsch, indrukwekkend, onweerstaanbaar zij!

Vlamingen! komt op in uwe duizenden; komt allen op, liberalen zoowel als katholieken, want het geldt hier geen partijbelang: het geldt onze nationale zaak, de gansche toekomst van ons land, de vraag of het Vlaamsche volk zal zijn of niet zijn!

Brussel, den 9 Februari 1890.

Namens het Hoofdbestuur der Vlaamsche Landdagen: J.I. De Beucker

[p. 95]

(Antwerpen), E. De Visschere, adv. (Brugge), Dr. A. Goffin (Brussel), Flor. Heuvelmans, adv. (Antwerpen), A. Prayon-Van Zuylen, adv. (Gent), Frans Reinhard (Brussel), E. Van der Menschbrugghe, adv. (Gent), Dr. E. Van Steenkiste (Brugge).

Maatregelen van orde: De Landdag zal den 23 Februari in de SCALA, Augustijnenstraat (Groote post, begin der Anspachlaan), om 3 ure stipt worden gehouden.

De punten aan de dagorde zijn: 1^o De lijst der Vlaamsche gemeenten; 2^o De toepassing der taalwet van 3 Mei 1889, te Brussel en elders; 3^o De wet over het hooger onderwijs.

Gezien het gebrek aan tijd en de groote belangrijkheid van die punten, zullen er geene anderen mogen worden behandeld.

Aanvallen togen onze Waalsche landgenooten of tegen andersdenkenden op politiek gebied worden ten strengste verboden.

Geen spreker zal gedurende meer dan 10 minuten het woord mogen houden.

Bijtredingen en mededeelingen van allen aard gelieven men ten spoedigste te zenden aan den Heer Dr. Goffin te Brussel.

Beeldende kunsten.

- Prijskampen. - Wedstrijd uitgeschreven door den Provincieraad van Antwerpen. - Prijs van 1000 frank. - De kommissie ter bevordering van kunstnijverheid, aangesteld door de bestendige deputatie, ingevolge der beslissing door den provincieraad genomen den 9 Juli 1889, heeft de volgende prijsvraag uitgeschreven:

‘Een werk opstellen handelende over de volgende stof: 1^o de kunstnijverheid, korte verhandelingen over haren toestand in de vroegere eeuwen en nu; 2^o op afdoende wijze de volstrekte noodzakelijkheid bewijzen van het teekenen voor alwie in zijn ambacht wil uitmunten; 3^o grondbeginsels der bouwkunst; 4^o grondbeginsels der versiering; 5^o beknopte en toch zoo volledige uitweiding als mogelijk, over de algemeene toepassing der reeds aangewezen stof op de verschillige stielen: schrijnwerkerij, meubelmakerij, smederij, potbakkerij, steenhouwerij, goud- en zilversmederij, enz.

Voorwaarden. - De mededingende stukken zullen in 't Nederlandsch moeten opgestetd zijn en vòor 1 December 1890, vrachtvrij toegezonden worden aan den sekretaris der kommissie, den heer H. Jacobs, bureeloverste bij het provinciaal bestuur, alwaar de schrijvers inzage kunnen nemen van het program, de voorwaarden behelzende door de kommissie vastgesteld.

Samenstelling. - Het boek is van 8^o formaat, telt minstens 350 bladzijden en behelst ongeveer 200 teekeningen, tot verklaring van den tekst en als toepassing.

Het zal in Vlaamsche taal opgesteld zijn.

De onderwerpen der teekeningen moeten bij voorkeur gezocht worden in typen van echt Vlaamsche kunst voor de XV^e en opvolgende eeuwen. De vergelijking met de eigenaardige kunstvormen der andere volkeren is daarom niet uitgesloten. In het kort, het werk moet voor doel hebben de Vlaamsche kunst te doen herbloeien, door haren geest voor de werklieden opmerkelijk en vatbaar te maken.

Voor werkvolk opgesteld, moet het in eene zuivere en eenvoudige Vlaamsche taal worden geschreven en alles vermijden wat de taalkennis van weinig ontwikkelde verstanden zou te boven gaan, afschrikken of ontmoedigen.

Er mag bijzonderlijk niet uit het oog worden verloren, dat het in de bedoeling ligt van dezen eersten prijskamp, de samenstelling uit te lokken van een leerboek waaraan de werkman putten kan, voor de ontwikkeling van zijnen kunstsmaak,

[p. 96]

en dat het er geenszins op aankomt in dit werk hem wenken te geven voor wat aangaat de mekanische zijde van zijn bedrijf. Dit zou kunnen geschieden in de volgende werken, waar elke stiel afzonderlijk wordt beschouwd.

De schrijver van het bekroonde werk ontvangt, als vergelding voor zijnen arbeid de som van 1000 frank; hij schenkt zijnen naam aan het werk, dat zijn eigendom blijft.

Alhoewel hij eigenaar blijft, verbindt de schrijver zich het werk bij eenen Belgischen uitgever voor 1 Oktober 1891 te doen verschijnen.

Het uitbetalen der premie geschiedt in twee maal: 500 fr. met de bekroning en 500 fr. na de uitgaaf, in geval zij de goedkeuring van de kommissie erlangt.

De verkoopprijs van het boek zal de 5 fr. niet mogen overschrijden.

Zonder van den uitgever eene prachtuitgaaf te eischen, roepen wij er nochtans de aandacht op dat voor de stoffelijke uitvoering, teekeningen, druk, papier, enz. behoorlijk dient bezorgd.

De deelnemers aan den prijskamp zullen hun werk ten laatste den 1 December moeten inleveren.

De beslissing van den keurraad is onwederroepelijk.

De schrijvers mogen zich op geene wijze doen kennen; zij zullen hun werk voorzien van eene kenspreuk, die zij herhalen zullen op een verzegeld briefken, inhoudende melding van hunnen naam en hunne woonplaats. Bij gebreke daaraan, kan de uitgeloofde prijs niet toegewezen worden.

Het briefken dat bij het bekroonde werk gevoegd zal zijn, wordt door den voorzitter opengebroken. De andere brief kens kunnen slechts geopend worden op aanvraag des schrijvers, die alsdan hunnen naam als mededingers zullen moeten doen kennen.

Bij eene rijpe overweging zullen de uitgevers zich uit eigen beweging aanbieden en het als eene gunst mogen beschouwen met de stoffelijke uitvoering van de uitgaaf te worden gelast, overtuigd als zij zijn zullen dat er voor het werk een ruime aftrek is verzekerd; het boek zal voorzeker zijne plaats vinden in de openbare boekenverzamelingen, in die der Nijverheids- en teekenscholen en wel geschikt zijn om als prijs in voormelde gestichten en in adultenscholen te worden uitgereikt.

Daar het werk van alle politieke strekking vrij blijft en alleenlijk een studie, boek is, zijn alle huizen en alle kringen voor hetzelve toegankelijk.

Daarbij, de uitgaaf onder de bescherming der provincie is voor den uitgever eene waarborg van ondersteuning van wege deze laatste, den Staat, de andere Vlaamsche provincien en dezer gemeenten.

De kommissie door de bestendige deputatie van Antwerpen benoemd en gelast met het uitschrijven van voorgemelden Prijskamp.

Van der Beken-Pasteel, voorzitter; H. Jacobs, secretaris; F. van Kuyck, Lamb. Van Rijswijck, Ern. Dieltiens, L. Bogaerts, Arg. Stalins, H. Verbuecken, leden.

Toonkunde.

- Hulde aan Nicolaï. - Indien als regel waar is, dat ‘geen Sant zich verheft in zijn eigen land’, dan zal deze pessimistische spreuk den 21 Februari eerstkomende te onzer eere toch wederom beschaamd worden. Alsdan wordt te 's Gravenhage door heel de Noord- en Zuid-Nederlandsche toonkundige wereld een feest gevierd, waarvan oorzaak en held samen is: de heer Willem-Frederik-Gerard NICOLAI.

Op dezen dag zal hij namelijk gedurende het kwaart eener eeuw - en welker eeuw! - het gewichtige ambt van bestuurder der koninklijke Muziekschool van 's Gravenhage met onderscheiden talent waargenomen hebben.

[p. 97]

Voor ons, Zuid-Nederlanders, is Nicolaï een der sympathiekste figuren. Niet alleen, omdat hij, een der eersten afbrekend met den ouden, verderfelijken en onvaderlandschen slenter, in Noord-Nederland, ook in de eigen taal en niet op Hoogduitschen tekst of op karamellen-Fransch heeft gecomponeerd (oratorio: Bonifacius, tekst van Lina Scheider; de Zweedsche Nachtegaal, gedicht van Julius de Geyter, ter eere van Jenny Lind; liederen door het Willems-Fonds uitgegeven, enz., enz.). Maar, voor ons althans, indien wij ons niet aan een schandigen ondank willen plichtig maken, moet, naast die ongemeene verdiensten, een gewichtige dienst aangeteekend worden, door den Noord-Nederlandschen broeder bewezen aan een man, een meester dien wij vereeren en liefhebben, aan PETER BENOIT.

Toen Benoit's naam nog niet omgloord was met dat Olympische aureool van een roem, die hem naderhand de wereld door befaamd maakte, werden zijne eerste groote werken door Nicolaï terstond gewaardeerd, en had deze begrepen, wat daar eenmaal uit dien zoon van Vlaanderen worden zou. Hij was het die van toen af en onafgebroken ijverde, niet enkel om Benoit's werken in 't Noorden te doen kennen en dus: beminnen; maar hij, de redacteur van het tijdschrift Cecilia, was tevens een vurig aanklever van het streven des Vlaamschen meesters, die eene Nationale Toonkunde wilde daarstellen, zooals wij eene Nederlandsche Schilderkunsten eene Nederlandsche Letterkunde bezitten.

De propaganda van Nicolaï oefende den grootsten invloed uit op de muzikale ontwikkeling der Hollandsche kunstenaars; en, schoon nog niet de geest van nationalisme, door Benoit aangepredikt en door Nicolaï in zijn land warm verdedigd, zich aldaar met onbetwiste heerschappij gevestigd hebbe, toch mag men hopen, dat die eens met luister in heel het Nederlandsche vaderland tronen zal.

Sterfgevallen.

- Men meldt ons uit Schaarbeek het overlijden van den aldaar verblijvenden gunstig gekenden bloemschilder, den heer Jan Capeinick.

De heer Capeinick was een Gentenaar van geboorte, die eerst over enkele jaren zijne vaderstad verliet om zich te Brussel te gaan vestigen.

Als bloemschilder verwierf hij eene wel verdiende faam en zijne werken, waarmede hij meer dan eens in de kunsttentoonstellingen het gulden eeremetaal verwierf, en die thans in de muzeums en in de salons der bekendste kunstliefhebbers prijken, werden te recht zeer opgemerkt, en doorgaans heel gunstig besproken door de kunstkritici.

- Te Dusseldorp is overleden professor dr. Eduard Bendemann, vroeger directeur der kunst-akademie. Hij was in 1811 te Berlijn geboren, en toonde reeds vroeg aanleg voor de schilderkunst. Zijn eerste werk, dat hij te Dusseldorp onder leiding van Schadow maakte, was een lyrisch romantische voorstelling van de bijbelsche idylle Boas en Ruth. Later in 1832 schilderde hij de Joden voor Babel, welke schilderij groot opzien verwerkte. In 1858 werd hij benoemd tot opvolger van Schadow, als directeur der kunstakademie te Dusseldorp, welke betrekking hij in 1868 neerlegde. Bij zijn graf waren velen zijner leerlingen tegenwoordig.

Nieuwe Uitgaven.

	Het Bargoensch van Roeselare. Een bijvoegsel aan Is. Teirlinck's Woordenboek van Bargoensch door H. De Seyn-Verhougstraete. Roeselare, De Seyn-Verhougstraete. Op Hollandsch papier, in-8^o, 20 blz. Prijs fr. 0.75
-	Verslagen en mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Akademie voor Taal- en Letterkunde. October, November en December 1889. Van blz. 255 tot 424. Gent, A. Siffer.

Aangekondigd.

Jaarboek der letterkundige Vereeniging Jan Frans Willems te Antwerpen. Een boekdeel van rond de 300 bladz.