De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 20

[p. 89]

Aan Karel Bogaerd,
in antwoord op een' verontweerdigden zegezang ‘aan Virginie Loveling,’ verschenen in het Volksbelang van 1 Februari 1890.

Met een bewonderend gevoel lees ik altijd die oude sagen, waarin romantieke ridders ten kamp tiegen om de zwakke onschuld of de liefste hunner droomen tegen de aanrandingen der boosheid te verdedigen.

Edele harten, heldenfiguren uit het grijs verleden, - te midden van het prozaïek gewoel der negentiende eeuw zend ik u mijn huldegroet.

Hoe deed het me dan ook deugd aan 't harte, toen ik dezer dagen bestatigen mocht, dat ook nog op onzen tijd zulke verheven ridderlijke karakters gevonden worden!

Ziehier hoe:

Van mijne hand (E. Van Langenhoven) verscheen in de Vlaamsche Kunstbode eene echt christelijke dus waarheidsvolle beoordeeling van Virginie Loveling's: Een Winter in het Zuiderland. En Karel Bogaerd, de forsche dichter, las die. En bij 't lezen kleurde zijn gelaat van edele verontwaardiging, zijn oog schoot vlammen. Hij sprong op, greep naar.... de pen en, stortte zijn overkropt gemoed uit in den volgenden zang:

Aan Virginie Loveling,

in antwoord op eene ‘echt christelijke’ beoordeeling van haar laatste werk: ‘Een Winter in het Zuiderland’, in de ‘Vlaamsche Kunstbode’ van Antwerpen.

Waarom toch hebt ge uw prachtig werk
niet in een andren geest geschreven?
bij voorbeeld in den geest der ‘Kerk’
of in Loyola's geest, hoe sterk
dat vloeken mocht met heel uw leven?
O, droeg uw boek hun geestlijk merk,
dan had hun lof noch paal, noch perk;
dan stondt ge op eens ten top verheven
van kunst en roem.... en heiligheid;
dan ware een toekomst U bereid
met geestelijk gebloemt' doorweven
en.... pausenzegen overspreid.

[p. 90]

 

Maar, hemel lief! dat gij, een' vrouw,

 

het wagen zoudt één' steen te slopen

 

van 't eeuwenoude ‘Kerkgebouw!’

 

Dat heeft geen naam zelfs om te doopen.

 

Gelukkig dat het zuivrend vuur

 

voor ketters niet meer brandt dit uur;

 

gij zoudt het anders fel bekoopen.

 

'k Zie, in verbeelding, U daar staan,

 

met ketens aan een paal gebonden.

 

Een pater steekt de vlammen aan;

 

een andre komt aan 't volk verkonden

 

al' wat gij schuldig hebt misdaan

 

en leest de lijst af uwer.... zonden;

 

dan gaan zij rond met kruis en vaan,

 

tot rook en vlammen zijn verzwonden

 

en ‘'t zuiveringswerk’ is afgedaan.

 

Dan strooien zij nog langs de baan

 

uwe asch in alle vier de winden;

 

dit laatste doen zij licht, omdat,

 

in 't wonderdal van Josafat,

 

God-zelf u niet terug zou vinden.

 

 

 

Schijnt u de schets wat sterk gekleurd? -

 

Wel, dat is duizendmaal gebeurd

 

en zou wel ras opnieuw beginnen,

 

moest ooit de ‘heilige Kerke’ weer,

 

die ‘goede moeder!’ lief en teer,

 

haar oud gezag en macht herwinnen.

 

 

 

Karel Bogaerd.

Laken, 20 Januari 1890.

Wat heerlijke poëzie in goddelijke vormen gebeiteld! Was het ook Juvenalis niet die zegde: ‘De verontwaardiging maakte mij dichter’. Zoo ook Karel Bogaerd. In ieder vers trilt ze. Haar brandende adem doorgloeit het gansche stukje; haar vlammengloed ontsteekt brandstapels, waaraan die ongelukkige Van Langenhoven, ei! zoo na, zijne misdadige handen verzengde. Wat een boos mensch is toch die Van Langenhoven met al zijne in Christus geloovende broeders! 't Is echt waar, ze droomen van niets anders dan van Auto-da-fé te houden ten koste der vrijdenkende Livie Lane en stellig nu moet er haar ridderlijke kamper: Karel Bogaerd, ook aan: samen den brandstapel op in apotheose met verblindend elektriek licht en stikkende rozengloed van Bengaalsch vuur! O mijn harte zwelt van wonne!

Karel, mijn goede ouwe jongen, gij hebt ongetwijfeld ook wel eens de zoo glorievolle geschiedenis gelezen van ‘Don

[p. 91]

Quichotte de la manche’ ge weet wel, de held, die overal onrecht zag, seffens het zwaard gereed had en zelfs tegen de windmolens instormde. Maak den man niet jaloersch tot in zijn graf, vriend!

Was er in heel mijne beoordeeling een enkel woordje dat van vooringenomenheid getuigde? Droeg ze zelfs niet het spoor, dat de verslaggever het werk met aandacht had gelezen? - En zie, ik wed u voor 'nen lekkeren faro of geuze-lambik naar believen, dat gij - verontwaardigde dichter - het niet gelezen hadt, toen ge uwe dwaze rijmen schreeft. Zoudt ge gewenscht hebben, dat ik verzwegen hadde, dat er in dien ‘Winter’ van vrijdenkerij of zoo iets spraak was? Is het de plicht van den beoordeelaar niet kenbaar te maken in wat geest het werk, waarover hij schrijft, werd opgesteld?

‘Een prachtig werk’ zingt ge. Dat heb ik ook gezegd: prachtig, van buiten, wel te verstaan. - Doch het innerlijke? Wat zegde het ‘Algemeen Handelsblad van Amsterdam⁽¹⁾’, wat schreef: ‘de Revue bibliographique’ over het bedoelde werk? Waren die kritieken zoo christelijk niet als die van ‘Van Langenhoven’? Smijt ze dan ook uwe bliksems naar 't hoofd! - Zoudt ge soms ook niet kunnen zeggen, waarom de erkende kunstrechter Max Rooses tot heden nog enkel een paar woordjes aankondiging over ‘Een Winter’ stelde, bekennende, dat hij toen 't werk nog niet gelezen had? - Ik ben benieuwd te weten, wat hij zeggen zal.

Indien ooit, Karel Bogaerd, hebt ge eene schoone gelegenheid om te zwijgen laten voorbijgaan. Bewaar uwe satirieke dichtergaven voor betere gelegenheden: dat wenscht u van harte, wen hij u rechtzinnig groet,

E. Van Langenhoven.

(1) “Wie van het natuurschoon der Rivier en der golf van Napels, van de kunst van Florence, Rome en Venetië niets anders te vertellen weet dan Virginie Loveling doet in haar boek over het Zuiderland, die zwijge. Het is heiligschennis een dik boek over Italië met zulke alledaagsche praatjes te vullen.
..............
Heeft schrijfster ooit kennis genomen van hetgeen door Busken Huet; Vosmaer en Max Rooses - om slechts een drietal te noemen - over Italië geschreven is? Men moet dit wel aannemen, anders zou zij den moed niet gehad hebben met zulk eene reisbeschrijving voor den dag te komen.”
Alg. Handelsblad van Amsterdam.