De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 20

[p. 35]

Carmen Sylva
de koningin van Rumenië

Carmen Sylva - ge weet dat onder dien naam de Rumeensche vorstin zich in de letterkundige wereld naam maakte - is ongetwijfeld eene der meest belangwekkende vorstinnen van Europa, eene der merkweerdigste vrouwen van onzen tijd.

Wilt ge, met den adel van haar talent, de diepte kennen van haar echt vrouwelijk gevoel, lees de treffende strofen, die zij schreef om zich te troosten over den dood van haar kind, prinses Marie, die op den leeftijd van 5 jaren haar werd ontnomen.

Ik voor mij, zegt een bewonderaar, zal nooit het oogenblik vergeten, waarop ik haar voor het eerst zag in al den glans van hare vorstelijke schoonheid.

't Was in de Witte Zaal van het Oude Paleis te Berlijn, ter gelegenheid van den 90^en verjaardag van keizer Wilhelm in Meert 1887. Geen twijfel is mogelijk: zoodra men haar ziet, herkent men de hoogbegaafde vorstin onder allen die haar omringen. Van hooge gestalte, met den sterrendiadeem flonkerend in het met weinig zorg opgebonden hoofdhaar, maakte zij den indruk van een geestig, fijn, betooverend verstand, en deed zij denken aan het woord van den dichter: ‘een leest om wolken te betreden en kruid en bloemen, zonder dat zij plooien onder de aanraking van haar voet.’

Dichteres, moeder en koningin, draagt Carmen Sylva eene drievoudige kroon, en dat met eene gratie, eene bekoorlijkheid die menige dichter, menige moeder, menige koningin haar kan benijden.

Van haar tiende jaar af oefende prinses Elisabeth van Wied zich in de poëzie. Op 15jarigen leeftijd schreef zij hare eerste novelle. In haren aanleg voerde droefgeestigheid den boventoon, zonder dat men haar evenwel eene zekere onstuimigheid kan ontzeggen, die alleen door het meedeelen van hare denkbeelden zich tot kalmte liet brengen.

De prinses trouwde op het einde van 1869 prins Karel van Hohenzollern, die toen reeds drie jaren lang regeerend vorst was over Rumenië. Ofschoon het huwelijk aanvankelijk staatkundige beweegredenen tot grondslag had, mocht het

[p. 36]

met volle recht een huwelijk heeten van wederzijdsche genegenheid. Op de eerste bladzijde van het album, dat prins Karel eenige dagen vóór zijne echtverbintenis aan zijne bruid aanbood, leest men van zijne hand de volgende treffende regelen:

‘Weinsberg, 26 oct. 1869.

Liefde vraagt om liefde. Kom tot uw volk met liefde en vertrouwen, gelijk gij gekomen zijt tot mij. Een millioen harten zullen voor u kloppen vol toewijding en trouw. Want gij behoort niet aan mij alleen. Gansch een volk heeft recht op u. Geheel een volk houdt op u het oog gericht met geloof en vertrouwen; het zal u liefde voor liefde weergeven.’

Karel I vond zich niet teleurgesteld; Elisabeth schoot niet te kort in de taak, die haar bruidegom haar opdroeg. De Rumeensche minister te Parijs, Wasili Alecsandri, de dichter van Rumenië, bezong eens zijne vorstin met de woorden: ‘Zij die den Rumeenen is, wat de Rumeenen zijn voor haar.’

Inderdaad, de diepe bewondering en de innige toewijding, die Elisabeth jegens haren echtgenoot aan den dag legde, wonnen haar weldra de harten van haar volk.

Tot haar 23^e jaar bewoonde Elisabeth van Wied op vaderlandschen bodem het slot Mon Repos, een der meest schilderachtige verblijven van den Rijn. In haar nieuw vaderland vertoeft de koningin bij voorkeur te Cotroceni, een minuut of tien van Bucharest gelegen. Dit verblijf is eigenlijk een oud klooster, omgeven door een park met hoog geboomte, en verheft zich op eene hoogte, van waar men een prachtig uitzicht heeft op de hoofdstad. De natuur is er verrukkelijk schoon en wel geschikt om eene dichteres te begeesteren als Carmen Sylva.

Aan den zoom van het park heeft Karel een jachthuis doen bouwen, waar de koningin haar bijzonder werkvertrek heeft op de bovenverdieping en slechts van geringe afmeting. Gekleurde vensters geven het uitzicht op eeuwenoude pijnbosschen. Van binnen vindt menniets anders dan een schrijftafel, twee stoelen, een tafel met boeken bedekt, een palet met penseelen. Hier schrijft, schildert, komponeert Carmen Sylva.

Het jachthuis overigens - bekend onder den naam van Sinaïa - wordt meermalen door het koninklijk echtpaar bewoond, dat daar weken lang geleerden, musici, schilders en andere kunstenaars tot gasten heeft. De koning, zoowel

[p. 37]

als de koningin, zoekt zijne ontspanning vooral in den omgang met de uitstekende mannen op elk gebied. Beiden koesteren gelijke belangstelling voor allen geestesarbeid en diepen eerbied voor ieder, die zich op het gebied van kunst of wetenschap, een goeden naam mocht verwerven.

In de bijeenkomsten te Sinaïa heerscht een vroolijke en ongedwongen toon. De koningin leest (op eene wijze waarop alleen zij het kan) een of ander verhaal of dichtstuk, de komponisten brengen een of ander werk van hunne schepping ten gehoore, men houdt eene kunstbeschouwing en eindigt in den regel met een dansfeest voor de jongelieden, die van de partij zijn.

Want de koningin heeft eene groote voorliefde voor de jeugd, die ze geerne vroolijk om zich heen ziet. Bijna altijd heeft zij te Sinaïa een zwerm jonge meisjes van aanzienlijken huize bij zich, aan wie zijzelve haar eigen lust tot den arbeid poogt mede te deelen; want zij verfoeit de werkeloosheid, waartoe oostersche naturen zoo licht te brengen zijn.

Te Sinaïa maken de koningin en hare dames steeds gebruik van de nationaal Rumeensche kleederdracht. De vorstin heeft op die wijze de nationale nijverheid willen bevorren en tegelijk den goeden smaak dienen. Het Rumeensche kostuum bestaat uit een wijd kleed van schitterende kleuren met talrijke borduursels en goudpailletten belegd. Voeg daarbij het gouden hoofdtooisel en den langen lichten sluier, die hoofd en hals ten deele bedekt, en gij hebt eenigszins een denkbeeld van het oostersche toilet, dat aan de levendigheid der Rumeensche dames eene bekoorlijkheid te meer ontleent.

De dood van haar eenig kind was voor Carmen Sylva een wreede slag. Tenger van haar geboorte af, stierf de jeugdige prinses vòòrdat zij haar 6^e jaar bereikt had. De troostelooze moeder werd zelve zwaar ziek. In november 1875 verliet zij Sinaïa in eenen draagstoel; hare beide voeten weigerden haar allen dienst. Maandenlang moest zij in liggende houding blijven en had geen andere afleiding dan haren arbeid met de pen.

Hare genezing heeft zij aan de behandeling van D^r Mezger te danken; zij volgt dan ook getrouw diens voorschriften, en haar verblijf te Domburg is, naar ik vermeen, ook een bewijs welke weerde zij aan zijne bekwaamheden toekent.

In een verhaal, getiteld Leiden's Erdengang, door haar te Berlijn uitgegeven, zegt Carmen Sylva: ‘Arbeid, degelijke arbeid moet de troost zijn van den mensch in zijn lijden.’

[p. 38]

Langen tijd wist men in Rumenië niet dat de vorstelijke vrouw dichteres was. De hierboven genoemde Wasili Alecsandri was de eerste, die er van hoorde. Hij zelf vertelde daaromtrent het volgende: Bij gelegenheid van een zijner bezoeken te Sinaïa sprak de koningin hem aan en zegde blozend: ‘Ik zou u wel eene bekentenis willen doen, maar ik heb geen moed er toe.’ - Op zijn verbaasden blik ging zij voort en fluisterde: ‘Ik maak ook verzen.’ Alecsandri verzocht haar, ze eens te mogen inzien; de koningin voldeed aan zijn verzoek en toonde hem eene Duitsche vertaling van Alecsandri's Parelsnoeren, een verzameling Rumeensche gedichten. De dichter van het oorspronkelijke stond verbaasd over het talent der vorstin en moedigde haar aan, om den arbeid voort te zetten.

Te Franzensbad, waar zij eens den zomer doorbracht, kwam Carmen Sylva in aanraking met Wilhelm von Kotzebue, die haar eveneens aanmoedigde en haar onderricht gaf in den versbouw, dien zij tot dusver slechts onvolkomen kende. Tegenwoordig dicht Carmen Sylva in 't Duitsch, in 't Rumeensch en in 't Fransch met hetzelfde gemak, en op al wat zij schrijft drukt zij den stempel van eene onderscheiding, die geene bekoorlijkheid uitsluit.

Na lange jaren haar kind beweend te hebben, schrijft Carmen Sylva onder andere regels als deze: Is 't niet opmerkelijk dat de Hemel mij met de eene hand ontneemt wat ik liefheb en met de andere de reinste en edelste vreugde over mij uitstort?... Hoe zou ik beter en vruchtbaarder mijne liefde aan mijn nieuw vaderland kunnen toonen dan door in zijne taal de letterkundige schatten van mijn dierbaar Duitschland over te brengen?... Ik geloof niet dat mijn gewond hart door alle geluk verlaten is....’

Neen ongetwijfeld, zij behoefde geen afstand te doen van alle geluk in haar leven. Eén voorrecht in het bijzonder heeft zij zich weten te verzekeren: de ongeveinsde en warme liefde van haar volk. In zijn beeldrijke taal zegt de Rumeniër van haar: ‘Zij is goed voor ons als de schoot onzer moeder.’ En dat spreekwoord geeft volkomen Carmen Sylva's verdiensten weer, die haar punt van uitgang en haar toppunt tevens in de moederliefde vinden.

En Wasili Alecsandri sprak waarheid, toen hij van de vorstin getuigde: ‘Zij is den Rumeenen wat de Rumeenen zijn voor haar.’