De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 19

Boekbeoordeelingen

De twee hoeden, door Nic. Theelen. Tongeren 1888.

Dit verhaal, den Lord Mayor De Keyser, eerbiedvol opgedragen, - vormt een lijvig boekdeel van ruim tweehonderd bladzijden. Eenvoudig, los, zwierig geschreven; op sommige bladzijden in de hoogste mate belangwekkend: b.v.b. Waar Fritz Verlaer zijn wedervaren in het zwarte Congoland vertelt, zijn de ‘Twee Hoeden’ voor ons volk eene goede, eene nuttige lezing. Nergens geen woord, dat het meest kiesche gevoel aanstoot zou kunnen geven. De aartsdomme, belachelijke familie De Seyn-Bernard is goed opgemerkt, geestig geschetst en naar waarde geschat.... Liefhebbers van wetenschappelijken landbouw - iets aan het orde van den dag - kunnen hunne gading vinden in de wijze raadgevingen en belangrijke opmerkingen van den heer Van Weseth, een braaf man, die hier en daar wel wat karikatuurachtig geschilderd is.

Als eene gemakkelijke, nuttige volkslezing beschouwd, heeft de schrijver zijn doel bereikt en een goed werk verricht. Niet zoo wanneer wij het onder zuiver letterkundig oogpunt beschouwen. En vooreerst het werk is te langdradig: sommige hoofdstukken zouden gansch kunnen wegvallen.

't Is vast geen Gordiaansche knoop, dien de schrijver in zijn werk heeft gelegd. Van doorhakken kan hier geene spraak zijn: verwonderlijk is het integendeel dat hij niet van zelfs uiteenvalt. Men moet veel goeden wil hebben, - nu, die schiet er bij onze romanlezers nooit te kort: zij slikken alles - om met den schrijver al de gevolgen, die hij aan de

[p. 286]

toevallige verwisseling van een paar hoeden toeschrijft, te kunnen aannemen. Immers zijne personen zijn allen zoo door en door braaf, met zulke edele gevoelens bezield, handelen zoo innig vertrouwelijk met elkander, dat een enkel woord.... en de toestand is klaar: niet eene enkele moeilijkheid zal zich nog verzetten tegen de huwelijken, die dan toch het noodlottige einde moeten zijn van allen roman, die zich eerbiedigt.

In een woord: het verhaal is - naar het voorbeeld van menig werk der Fransche letterkunde - op den punt eener speld gebouwd. Altijd en voor ieder eene zeer gewaagde onderneming.

Schilderachtig, vloeiend en meest altijd juist gepast is de taal des schrijvers: hoewel men soms zeggen zou, dat ook de Heer Theelen een slachtoffer geweest is van een verfranscht onderwijs. Er hoort later heel wat moeite toe om dat vreemd pakje af te schudden. Heel aardig is de rol, die het woordeken zich in schrijvers hand speelt. Heeft hij daar eens even opgelet?

Ten slotte: onze beste wenschen voor de toekomst en hoop na weinig tijd eene nieuwe lettervrucht te mogen genieten.

E. Van Langenhoven.

II.
De Kempische Harp, Dichtbundel van Lodewijk Mercelis. Gent, Leliaert, Siffer & Co. - 1889.

Rein en frisch, als de lucht, die over de Kempische heivlakten en bosschen waait, zoetvloeiend en klankvol als 't geheimnisvolle koor, dat door de kruinen der dennen ruischt, is de poëzie, die ons in de Kempische Harp wordt aangeboden.

Opmerkensweerdig is de vooruitgang door den dichter gedaan, sinds hij - een paar jaren geleden - zijnen eersteling ‘Natuur en Hert’ de wereld inzond. Was in dit werk de vorm nog dikwijls zwak, het vers wanluidend, vaak opgeschroefd en gezwollen: thans verdient de dichter door keus van vorm, eigenaardigheid en gepastheid van uitdrukking bijna altijd geheele goedkeuring.

Men treft in den bundel eene groote verscheidenheid van vormen aan, die hij, dank aan eene ernstige studie van het

[p. 287]

bekroonde werk van Jan Van Droogenbroeck, zwierig en los weet te kneden.

Innig gevoel voor de schoonheden der natuur; hartstochtelijke liefde tot den geboortegrond, tot alles wat hem aan zijne kinderjaren herinnert of van zijne duurbare ouders spreekt, straalt in de meeste stukken door. Dat hij echter ook eenen blik op maatschappelijke kwalen werpt, getuigen ‘Vaderschuld en Kinderboete,’ ‘Sylvesternacht.’ ‘De Bruidegom van de Dood’ en andere.

Het eerste dezer drij stukken - heel vrij bewerkt naar Coppée's ‘Grève des Forgerons’ is treffend van voorstelling en roerend van toon. - Mochten wij de opmerking wagen: of het de dichter wel duidelijk geweest is, op welke plaats hij zijne handeling schildert. Er is daar iets onwaars, dunkt ons.

‘In de Woestijn’ wekt aanstonds de herinnering op aan Pol de Mont's ‘de Leeuw in de Woestijn.’ Eene vergelijking zou niet ten gunste van eerstgenoemd vers uitvallen. In de Kempische Harp mocht het gemist worden.

Eene schilderij tintelend van leven en beweging is ‘Op de Kermis.’ Kerkmis ware wellicht juister geschreven: immers de dichter behandelt in zijne beschrijving van dit dorpsfeest enkel het godsdienstige gedeelte, de kerkelijke plechtigheden, wat er later zoo al gebeurt,

‘... bij spel en dans,
Wen 't maantje blinkt aan d'hemeltrans’

kwam hem wellicht minder gepast voor.

Hier zou ik een latijnsch spreekwoord kunnen aanhalen; doch onnoodig.

Een vraagsken: Heeft de dichter gezien met wat kwistigen overvloed hij de tegenwoordige deelwoorden in deze hexameters heeft gezaaid! Kon hij erin gelukken ze tot op de helft te verminderen ‘de Kermis’ zou er oneindig bij winnen. Dan nog gezegd: dat eenige dichten onder opzicht van verzenbouw dienen terug op getouw gezet te worden, b.v.b. ‘Moedervertellingen en Ster der Zee.’ Dat de dichter zich hoede tegen gerektheid - waar 't gemak van werken wel eens aanleiding toe geeft - en wij hebben de voornaamste opmerkingen meegedeeld, die wij bij de lezing aanteekenden en die misschien de aandacht des schrijvers niet geheel onwaardig zullen zijn.

[p. 288]

Mercelis, gemoedelijke dichter onzer Kempen, ga voort op de ingeslagen baan; stem de harpe, stort uwe ziele in roerende zangen uit; wij voelen, wat gij gevoelt; uwe zangen schenken ons genotvolle uren en wekken eene wereld van zalige herinneringen op. Daarvoor dank en hulde.

Komt, o dichters, verzen plukken,
Bij den hellen waterschijn,
't Rijm gedoopt in vloeiend zilver
Zal zooveel te frisscher zijn!
(bl. 77.)

E. Van Langenhoven.