De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 19

[p. 126]

Een paar steveltjes.
Een Hongaarsch schetsje van Koloman Mikszàth.

De horizont is bedekt met in de luchtzee zwemmende smalle, grijze wolkenstrepen. De vorige nacht heeft er een groot onweer geloeid, met regen, storm en donder. Die hebben ook overal hunne sporen gelaten: de takken der boomen zijn geknakt of afgescheurd, op de bladeren en op 't gras vonkelen regenpeerlen; de kerkwegel staat onder water, in Hans Böneki's hof liggen er groote waterplassen; in Michiel Zako's lochting heeft - volgens het zeggen van Lena Mihòk - de hevige regen de vogelnesten van de boomen weggespoeld.

De nevel, doorzichtig en wit als een kleed van neteldoek, rolt over het slijk heen; de rook stijgt op uit de schoorsteenen. Dat is een klaar teeken dat wij geen regen meer te verwachten hebben, ofschoon de hemel nog duister en loodgrauw is gelijk het aangezicht van den ouden Bizi, die gebogen en met onzekere schreden den weg neergaat, gevolgd van den metsersbaas, Stefaan Szücs.

Wat is de oude neergedrukt! Dat is ook niet te verwonderen; het ongeluk valt met al zijne zwaarte op hem neer. Zijne dochter stierf, zijn kinderen zijn ziek, zijne schuren en al zijn voorraad brandden op, zijn peerden werden hem door roovers ontstolen.

Hij bespeurt ontwijfelachtig des Heeren straffende hand. Thans wou hij geerne goed vriend maken met zijne heilige Majesteit, thans dat ook zijn volwassen zoon met den dood bedreigd wordt. Hij heeft de gelofte gedaan, dat indien zijn zoon herstelt, hij geheel zijn vermogen aan liefdadige werken besteden zal.

Maar de hemelsche Machten namen die gelofte zeer koel op. Er geschiedde een ontegensprekelijk mirakel. Toen ze met het Mariabeeld dat hij der kerke geschonken had kwamen aangereden, viel de Bàgy-brugge onder den wagen in, het peerd verdronk en het beeld viel aan stukken.

Het volk in de hoven en bachten de hagen ziet hem ach-

[p. 127]

terna, terwijl hij den weg neergaat, het kleine kale hoofd tusschen de schouderen getrokken.

‘Wilt gij u schikken, honden!’ roept Anna Böngér, ‘wilt hij hem laten gaan! Ons Heere straft hem hard genoeg! - Och, moeder, leg een paar stukken brandhout onder den ketel, terwijl ik roere!’

‘Het hout is nat, Anna!’ antwoordt de weduwe Csupor. ‘In mijnen tijd brandde het beter; maar dat is Bizi's schuld. Hebt gij gehoord wat er verleden nacht gebeurd is?’

‘Meent gij met het steenen kruis op het kerkhof?’

‘De bliksem is erop gevallen, mijn herte. En het was eerst gisteren, met groote kosten, opgericht.’

‘Ach, mijn God!’ riep Anna Böngér verbaasd uit, ‘nu gaan gewis die twee daarheen. Ei, kleine Andries, loop hen eens achterna en zie waar ze naartoegaan!’

De ‘dorpsjongen’ (zoo noemde men den kleinen ouderloozen bengel) zat midden in den hof bij den ketel, waarin pruimen aan 't koken waren, - eene hoogst welkome plaats voor hem, daar hij niet alleen zijne voeten aan 't vuur kon warmen ('t was erg koud buiten), maar de goede Anna hem daarbij nog oorlof gaf nu en dan een pruim te snoeperen.

Hoe verdrietig dat hij nu al die heerlijkheid moest opgeven voor dien ouden Bizi!

Onwillens slenterde hij dezen na. Ze gingen werkelijk naar het kerkhof toe.

De vrouwen hadden gelijk; het prachtige roode steenen kruis lag verbrijzeld in het dorrende gras. Waar is het vergulde opschrift ‘God ter eere opgericht door Josef Bizi’ nu heen? Des Heeren bliksem heeft den steen, even als de letters doorspleten, alsof hij hadde willen zeggen: ‘Ik heb uwe eerbewijzen niet noodig, Josef Bizi; ik wilde uw Mariabeeld niet, ik wil evenmin uwen steen.’

De oude man wendde zijn hoofd weg van de plaats waar zijne gifte lag, en dorst ook niet ten hemel zien, waar men zoo boos op hem was. Zijn bekommerde blik bleef op den jongen dwalen, alsof dezes kroezelkop tusschen hemel en aarde hong.

Andries leunde tegen een beukelaar, zag nu en dan naar zijne voeten, die dreigden in den slijkigen bodem te zinken, en bekeek dan Bizi met nieuwsgierige stoutheid.

‘Willen wij voort?’ zei Stefaan.

‘Maar - wat zal ik met het kruis doen?’ vroeg Bizi met gesmoorde stemme. ‘Wilt gij het weer oprichten?’

[p. 128]

‘Neen, dat wil ik niet,’ antwoordde Stefaan kortaf. ‘Wat Gods vinger gebrijzeld heeft, mag menschenhand niet aaneenvoegen. Ons Heer heeft u zienelijk bezocht....’

Des ouden mans tanden klapperden in zijnen mond.

‘Ja, wilde Hij mij slechts bezoeken,’ bracht hij bitter uit, ‘maar Hij woont reeds bij me, Stefaan, Hij woont bestendig bij me!’

‘Gij moet het verdragen, heer Bizi.’

‘Och, geloof me, Stefaan, ik ben in 't geheel geen slecht mensch.’

‘Gij zijt een vrek geweest, herteloos en hoogmoedig. Gij beschouwdet u als den eerste in de wereld. En beken het maar ronduit: gij waart een slaaf van uw geld en hebt ermeê gewoekerd.’

‘Ha! ik bekommer mij niet alleen om mijn geld....’ steunde hij. ‘Ik beef, het is me koud... Ik heb een slecht voorgevoel. Het is me of leî zich een hand op mijn herte. Ge zult zien, er staat een nieuw ongeluk vóor me... O, gij ondoorgrondbare Heere, wat verlangt ge dan van mij?’

Ze verlieten het kerkhof.

‘Ei zie!’ riep Stefaan, ‘die stakker daar volgt ons den geheelen tijd op de hielen! Zijne beenen zijn rood van de koude! Wilt gij zien dat gij wegkomt, gij kleine lummel?’

‘Jaag het kind niet heen, Stefaan! 't Doet me zoo goed het in de nabijheid te hebben. Kom maar nader, kleine zoon!’

De oude dacht dat de weerlicht plotselijk uit de duistere wolken ging neerslaan van zoohaast het kind niet meer nabij was.

‘Kom maar nader!’

‘Hij zou beter naar huis gaan,’ meende Stefaan, ‘zijn beenen gaan vervriezen.’

‘Waarom hebt gij geene leerzen aan?’ vroeg heer Bizi vriendelijk.

‘'k en Heb er geene,’ antwoordde de jongen, bedroefd.

‘Waarom geeft uw vader er u geene?’

‘'k en Heb geen vader,’ zei de jongen onverschillig.

Die onverschillige toon trof den ouden Bizi. ‘Hoe is 't mogelijk dat een kind kan opgroeien zonder vaderlijke liefde?’

Hij antwoordde niets, maar vatte de hand van den kleinen Andries en ging zwijgend met hem den weg op ter kerke.

Zij traden in een huis op welks uithangbord twee langschachtige leerzen afgebeeld waren, met gouden kwasten, en

[p. 129]

daaronder stond te lezen: ‘Stefaan Filczik, leerzenmaker.’

‘Neem de maat van een paar leersjes voor dien jongen hier, heer Filczik, voor mijne rekening,’ zegde vader Bizi.

Filczik bezag den jongen en sprak:

‘Ik heb juist een paar kleine steveltjes hier. Ik wed mijnen pels tegen een ouden jas, dat ze passen.’

Hij haalde de leersjes: ze pasten werkelijk, en gingen als geschilderd.

De jongen was gelukzalig, zijne oogen straalden en hij trappelde verheugd met den oude uit den winkel.

Middelerwijl waren de wolken verdreven.

Toen vader Bizi deze weg opging, speelden de guldene zonnestralen over zijn bekommerde gelaatstrekken, en de hemel was lachende klaar. Het gras langs den weg, tot zelfs de groote waterputten loegen hem toe.

Hij voelde zich bevrijd, alsof hij eene andere lucht inademde.

‘Geef mij uwe hand, zoon! Gij hebt eene goede, warme hand. Wilt ge mee met mij?’

Het kind staarde in verrukking op de leersjes, en antwoordde:

‘Ik zou geerne terug naar mijnen pruimketel.’

‘Neen, gij gaat met mij. Zoo, nu zijn we thuis. Hier wonen wij, in dit baksteenen huis.’

De koetsier stond in de poort en vertelde zijnen meester Bizi dat de gestolene peerden terug waren; in de voorkamer ontmoette hem de welgezinde dokter: de zoon was buiten gevaar.

Vader Bizi zond eenen dankbaren blik ten hemel.

Wat is de hemel verre weg en doch zoo nabij!

Met een paar kleine steveltjes kan men den heelen afstand die hem van de aarde scheidt in een uur tijds afleggen.

Vertaald door E.v.O.