De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 18

[p. 300]

Een woordje Anticritiek.

Mijnheer Van Langenhoven,

In het voorgaande nummer van de Kunstbode hebt gij mijn dichtwerk Gedachten besproken.

Gij geeft eenige verzen voor wanluidend op. Dienaangaande wil ik niets aanmerken, tenzij dat de drukfouten, die in die opgave voorkomen, het vers wezentlijk wanluidend maken. Enkel neem ik - tot algemeen letterwelzijn - de gelegenheid te baat om te herinneren, dat men niet ‘dat 'k’, gelijk het geschreven wordt, maar ‘da'k’ uitspreekt, niet ‘dat 's’ maar ‘da's’. Anders zou men soms de beste dichters kunnen laken.

Zoo had eens een averechtsgeleerde criticus van Vondels schoone verzen: ‘Wie is het die...? Dat 's God,’ gezegd, dat die laatste zin wanluidend is, dat Vondel beter zou gezegd hebben: ‘Dat is God,’ waarop iemand hem eenvoudig antwoordde:

‘Gij kent er 't schoone van!
dat 's al dat 'k zeggen kan.’

Maar zelf wil ik hier niets tegen uwe verklaring inbrengen. Ik zoude op uwe beoordeeling niet antwoorden, gaaft gij mij daar geene bijzondere reden toe. Men mag mijn werk, of stukken eruit, parodieeren, verkleeden of uitkleeden naar beliefte, dat kan ik zonder opspraak geerne dulden, maar dat men zijne parodie eene ‘getrouwe verkorting’ of ontleding noemt, zooals gij aangaande het stuk de Wever gedaan hebt ‘om,’ gelijk gij zegt, ‘de lezers met kennis van zaken te laten oordeelen,’ dat mag ik doen uitkomen. Ik maguwe ‘getrouwe ontleding’ voor hetgeen zij is doen doorgaan. Drie, vier staaltjes daarvan zullen mijn gezegde staven.

Gij zegt: ‘'s Morgens scheen er de zon op?’ Waar vindt gij dat? of is dat hetzelfde als wat ik zeg: ‘... zag 'k 's morgens...’?

Gij zegt: ‘hij vocht verschrikkelijk, o het bloed stroomde. En toen? Oh, toen kwam de Minne met haar bruiloftskleed ze lachte hem aan en vroeg om maar seffens te trouwen.’

Eigentlijk staat er dit:

‘'k Toog onbewust - zoo was ik buiten rede
op eens gevoerd - mijn wapen uit de scheede...

[p. 301]

en als de zege ik weer bevochten had,
zag ik verheugd langs 't versch bebloede pad
de Minne komen met haar bruiloftskleed aan...
Zij loeg mij als een tooverbeeld in bede aan,
en vraagde mij om Haar met haar Gedacht
nog vóór het vallen van d'aanstaanden nacht
te trouwen...

Gij zegt: ‘Toen was het hoogdag.’

Er staat:

‘Wat hoogdag was 't van zege en van genade!
ik hoorde wijd tot in den avond spade...’

Gij zegt: ‘en toen baarde de Minne 's morgens Man en Min,’ zonder van de gevierde ‘Heugenis’ te wagen, juist alsof die trouw, waarvan spraak, in dien vooravond wezentlijk had plaats gehad.

Er staat:

‘Nog eens, wanneer de nacht zijn halve bane
had afgeleid, daar kraaide klaar mijn hane
te midden in de duisternis!... zoo wou
hij mij verklaren dat er uit dien Trouw
twee zaalge wezens 's morgens zouden daar zijn...
dit moest - dewijl het was - noodzaaklijk waar zijn:
hij zong - ik vierde een Heugenis, en 'k sprak:
‘o Geest, eer 't eerste morgenlicht aanbrak
hadt Gij Gedacht en Minne reeds verbonden,
en enkel kon ik nog dien Trouw verkonden.
't Was Nacht en ijdle Ruimte nog alom,
nog sliepen Stem en Lied vervaarlijk stom,
een zeegnend Aâm slechts kwam uit Uwen Monde,
ging over de ingewijde Huwlijkssponde,
en zie! de Minne ontving naar Uwen Zin
en baarde dan in d'Ochtend Man en Min.’

Na die parodie, die gij als eene ‘getrouwe verkorting’ beschouwt, geeft gij mij eene les van logiek.

Ik heb in mijn Voorwoord de eenvoudigheid der oude schrijvers geprezen, en in het aangehaalde stuk de Wever, zit, volgens u, de gedachte als in een nevel verborgen, (allegorie schijnt immers voor u een ondoordringbare nevel te zijn, en metaphysische gedachten een camera obscura). Dus, redeneert gij, mis ik mijn doel. Verpletterende redeneering!

Van welke eenvoudigheid heb ik gesproken? Van geene andere dan van die des schrijftrants. Mag ik dan, o gestrenge Kunstcriticus! in mijn Gedachten geene afgetrokkene gedachten meer behandelen, zelfs niet in eenvoudigen schrijftrant?

[p. 302]

Ik zoude uwe bevoegdheid als chimist in de letterkunde verder kunden aantoonen, maar ik moest enkel laten zien, dat gij eene verkeerde benaming aan uwen korten uitleg gegeven hebt.

Doch ik mag niet sluiten zonder u te danken voor uwe beoordeeling die in haar heel genomen mij toont dat gij met het beste inzicht gehandeld hebt, en ik ben zeer gevleid om al de schoone hoedanigheden die gij ten slotte mij toekent.

Beste groet,

J. Van de Putte, Adv.

Antwerpen, den 4^den Juni 1888.