De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 18

De huwelijkskamer

Mijn herte klopte toen ik aan de woning van Hendrik kwam. Na vijftien jaren scheiding ging ik hem weerzien. Wij waren oude kameraden: te zamen hadden wij rondgeloopen, te voet en te peerd, te zamen de zon of de mane zien rijzen, te zamen op jacht geweest naar feesten, lezingen, dweperijen, opiniën en.... droomen, - als broeders van twintig jaar.

De laatste maal dat wij samen geweest waren, was het aan de zelfde tafel op zijn huwelijksmaaltijd; en 's anderendaags, te midden dit groote feeste zijns levens, had ik hem voor de laatste maal de hand gedrukt. Een uur aan zijne vreugd ontstelend, had hij mij uitgeleid, alleen, geheel verre, - want hij kon mij niet verlaten, hij kon niet zwijgen over zijn geluk. Ik had hem vaarwel gezeid als gelukkigsten mensch der aarde, in 't volop van alle zijne wenschen, vol betrouwen, vol lachende hope. Zijn eenigst verlangen was zijner vrouw te behagen, zijn huis te versieren, zijnen hof te bezorgen. En nu ging ik zijn kinderen zien, hoe ze wel opgevoed waren; hij ging ze mij doen bewonderen, en 'k zou peter zijn van zijn tweede kind, of misschien van zijn derde....

Sedert vijftien jaren hadden we elkander niet gezien, sedert vijf jaren elkander niet geschreven.

[p. 296]

Nogtans, ik wist zeer goed dat het hem welging, dat zijn leven vreedzaam voortliep en dat hij mij nog altijd geerne zag; ik wist dat hij nog altijd God kende en beminde, en dat ik in den vriend der jonkheid een goed christen, een broeder ging terugvinden.

Zijn huis was het zelfde waar ik hem verlaten had. Hij bewoonde 't van den dag zijner bruiloft. Hoeveel keeren hadden wij het doorloopen en malkander geraadpleegd, om het weerdig te maken van de vorstinne die 't ging in bezit nemen!

Een oude dienstmeid ontsloot mij de deur. ‘God van den hemel! is 't gij, Mijnheer?’ - Ik bezag ze van 't hoofd tot de voeten. - ‘Welhoe! en kent ge mij dan niet meer?’ hernam ze.

- ‘Zie! Gij zijt het, Marianne,’ riep ik nu uit; zijt ge dan ziek geweest, brave vrouw?’ - ‘Ai!’ ging Marianne voort, ‘'k heb de ziekte doorstaan van een ieder, en heden ben ik vijftien jaar ouder dan vóor vijftien jaar; 'k ben stillekens op mijn voeten van vijf en veertig tot zestig gegaan... Maar zij gerust, ik kan algelijk nog pannekoeken bakken.’

Dat was heur groot talent, dat wij dikwijls geprezen hadden. Ik beloofde haar mijnen ouden eetlust.

‘En Hendrik, hoe gaat 't er meê?’ - ‘Goed, Mijnheer; 't is net gelijk met u: hij heeft vergeten te verouderen. Wat zal hij verheugd zijn u te zien! Hij laat nooit na over u te spreken, als ik hem iets gereed make dat naar uwen tand was. Kom meê: hij is boven, met mevrouw, in de blauwe kamer, ge weet, de huwelijkskamer, zooals gij zeidet.... Wat waart ge prettig in dien tijd, Mijnheer! 't Is gelijk, ge ziet er zoo wat serieuzer uit vandage.’

Marianne had altijd iets drolligs gevonden in dit woordje ‘huwelijkskamer’; sedert vijftien jaren loeg ze ermeê, zonder te weten waarom....

‘Wat een aardig ding, Mijnheer,’ ging het goede mensch voort, daar ze op den trap stilhield om adem te halen, ‘wat een aardig ding, die jonkheid, om zoo woorden en gedachten te vinden die kunnen doen lachen! Gij hebt er zoo wat uiteen gedaan met mijnheer Hendrik! Zie, als ik er op peis moet ik lachen, en 'k zou haast gaan gelooven dat ik nog jong ben. Misschien is dat alles veranderd vandage: ge zoudt alzoo niet meer spreken, en 'k zou ik alzoo geen leute meer hebben. Ja, ja! de zorgen kruipen langs zoovele kanten uit in 't leven dezer we-

[p. 297]

reld! De smerten maken allengs hun nest in ons herte, en wij worden droevig zonder reden.... Dat valt op geheel het lijf, Mijnheer, en 'k word bijna verveerd dat ge mijne pannekoeken niet meer zult meugen....’

De trage stap van Marianne was te zeer in samenklank met heur philosophie, dan dat beide geen uitwerksel op mij zouden gehad hebben. Ik wierd al met eens oud in dit huis en op dien trap waar ik mij zoo jong geweten had. Ik had er mijne beenen lichter en mijn herte vlugger gevoeld. Marianne wierp een last van vijftien jaren op mijne schouders.

Ik stapte de blauwe kamer binnen zonder kloppen. Hendrik vloog me om den hals. 't Was nog altijd hij, het was dit stralend ooge, dit sprekend hert dat ik altijd bemind had. Maar een oogenblik daarna, wanneer het eerste vuur wat verkoeld was, scheen het mij dat ik hem niet meer herkende. Zijn slank en opgerezen lichaam was vergrofd en gebogen; zijn vliegend woord was slepend geworden, de tijd had zijne voren geploegd in dat naakte voorhoofd, eertijds vreedzaam en blijmoedig, nu ernstig en gelaten. Zijne oogen schoten dien sprankel van vreugde niet meer, dewijl ze nu te veel het leven hadden aanschouwd. Ik herinnerde mij dat Hendrik eertijds in 't diepste zijns herten geklaagd had dien koppigen drift tot spotternij niet te kunnen bedwingen. ‘Ik lach te geerne,’ sprak hij; ‘ik ben van den duivel bezeten om het drollig wezen te beletten van dezen die weenen, al is 't dat het mijne vrienden zijn en dat ik ze beklage.’ Eilaas! nu was het niet meer noodig zijne geschiedenis te vernemen om te weten dat hij op zijne beurt had geweend, dat die spotlust gedempt was en die laai van het lachen gebluscht!

Min bekend was ik aan Hendriks vrouw. Zij moest haar geheugen geweld aandoen om er mijn voorkomen en mijnen naam te kunnen inbrengen. En ik van 's gelijke, hadde ik ze moeten elders ontmoeten, ik hadde ze niet herkend. In mijne oogen van eertijds was ze 't zinnebeeld der jonkheid, met het azuren gewaad der eerste droomen omgeven, met bloemen gekroond, en het leven inhuppelend met den glimlach op de lippen, door den groenen wegel der lente. Een hart dat niets gekrenkt had, oogen die nooit de droefheid aanschouwd hadden, een geest nog nooit door bekommeringen gemarteld, ooren die nooit iets anders hadden vernomen dan de zoete fluisteringen der liefde, handen die nooit iets hadden gedragen buiten bloemen; geheel de morgen, geheel de bloesem, al de

[p. 298]

beloften des levens! Zóo was ze mij voorgetooverd op den dag van heur huwelijk, christen vrouw en kind te gader; harmonij van schoonheid, geloove, liefde en eenvoudigheid; ernstig omdat zij geloofde, gelukkig omdat zij beminde, blinkend in heure zuiverheid.... Vijftien jaren later was het een vrouw onder de bekommeringen des huishoudens verouderd, een dochter in rouw voor hare moeder, een moeder in rouw voor hare kinderen. Op heur verbleekt wezen had de tranenstroom het spoor der jaren dieper gedolven; in heur hert, betrouwend op het kruis, verkropte zij 't ondoofbaar gejammer van Rachel.

Ik herinnerde mij dat wij ze Stella matutina noemden; en nu, dacht ik, nu zouden wij zeggen: Mater dolorosa.

En, daar mijne oogen rond de blauwe kamer dwaalden, die ze niet meer herkenden, vielen ze op een beeld van de Moeder der ellenden, het hart met zeven zweerden doorstoken.

Hendrik vroeg aan zijne vrouw de kinders te gaan halen om ze mij te toonen. Ik had gansch de blauwe kamer doorschouwd.

‘Hier hervind ik maar éen ding,’ zei ik mijnen vriend, toen wij alleen waren: ‘uw gelaat en uw herte. Wij hadden hier een musaeum gemaakt, geheel verschillend van 'tgeen ik er zie.’

- ‘De smaak des geestes’ gaf hij mij ten antwoord ‘had deze plaats eertijds opgeluisterd; langzamerhand heeft de smaak en de behoefte des herten die versierselen voor het gebed en de herinnering verworpen.

Geen van ons beide had op het kruis gedacht; daar staat het. Indien gij 't niet vergeten hebt, stond er eertijds eene Diana. Zij ware ons van minder troost geweest toen de dood hare keersen hier is komen ontsteken! Ik heb aan mijn vrouw dit beeld van Maria aan den voet des kruises gegeven, en het heeft de plaats vervangen van ik weet niet welke mythologische schilderij, na de dood van ons eerste kind....

Die teekening boven de schouwplaat, waar vroeger de slag van Waterloo verbeeld hing, stelt u het graf mijns vaders voor op het kerkhof van zijn eenzaam dorp. Het is daar dat ik heb beginnen bouwen, en de cypressen, rond die tombe, zijn de eerste boomen die ik geplant heb. Daarnevens ziet ge 't portret van de moeder mijner vrouw. Hier is ze gestorven in deze kamer. Elders kunnen wij voortaan niet meer leven. Die andere portretten zijn hetgeen ons nog overblijft van bijna al de lievelingen die ons ontnomen zijn, die voor ons geslaafd en

[p. 299]

geleden hebben en die ons geluk zoo teederlijk hebben ter herte genomen. Dat engeltje dat ge daar ziet, is het tweede kind dat God ons gevraagd heeft, onze kleine lieve Theresa. Verleden jaar heeft het ons verlaten; 't was zes jaar oud.... Het riep gedurig: God! God! Ik moet hem hebben!’ en het droeg de laatste gelukkige dagen zijner moeder meê.’

De oogen van Hendrik schoten vol tranen. Ik zelf, ontroerd, liet langzaam mijne blikken rond die grafgeschenken dwalen. Mijn vriend verstond mijne gedachte.

‘Ja, Louis,’ sprak hij, terwijl hij mijne hand drukte, ziedaar wat er gewordt van een huwelijkskamer: in eenige jaren tijds, is het een rouwbrief door de hand des doods geschreven....’

‘Maar -’ voegde hij erbij met het sterke betrouwen des Christen, ‘dank zij den eeuwigen Heere, noch de oneerbaarheid, noch de afgunst, noch de wanhoop hebben hier intrede kunnen maken;... en wie weet of het de droefheid niet is die ons de liefde, 't betrouwen en den vrede bewaard heeft?...’

E.v.O.

Naar Louis Veuillot.