De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 17

[p. 515]

Derde eeuwgetij der geboorte van Joost van den Vondel.

Den 17 November aanstaande zal het 300 jaren geleden zijn, dat een der grootste, zooniet de verhevenste der Nederlandsche dichters en tooneelschrijvers te Keulen uit Antwerpsche ouders geboren werd. Wij bedoelen Joost van den Vondel.

Dit derde eeuwgetij kon in Antwerpen niet ongemerkt voorbijgaan: de onovertroffen kunstenaar, wien het Vlaamsche bloed door de aderen vloeide en wiens voorouders zich tijdens de Fransche furie alhier verdienstelijk hadden gemaakt, kon in de stad der schoone kunsten vooral niet zoo spoedig vergeten zijn. Men zou den drijhonderdsten verjaardag zijner geboorte te baat nemen om een herrinneringsfeest in te richten, dat niet slechts den grooten en edelen man, maar tevens de stad Antwerpen zou waardig zijn!

Om dit lofwaardig doel te bereiken was de medewerking van iedereen, en in de eerste plaats van schrijvers en kunstenaars, onontbeerlijk. Wat men ter gelegenheid der Consciencefeesten door eensgezindheid verkregen had, zou men ook thans pogen te verkrijgen, door het vergeten van alle staatkundige verdeeldheid, door samenwerking van krachten uit de beide staatspartijen.

Te dien einde werd op 7 Mei ll. de volgende omzendbrief aan de in Antwerpen verblijvende letterkundigen en kunstenaars gezonden:

Antwerpen, 7 Mei 1887.
M.
Noord Nederland maakt zich gereed om de 300^e verjaring van den grooten VONDEL luisterrijk te vieren.
Keulen, zijne geboortestad, richt insgelijks een waardig herinneringsfeest in.
Zou het Vlaamsche, het kunstlievende Antwerpen, tot wier burgerij Vondels ouders behoorden, achterwege blijven, waar het geldt een dichtergenie te huldigen, zooals onze letterkunde er geen tweede kan aanwijzen?
Neen! De Scheldestad moet met de Noord-Nederlanders en de Keulenaars meefeesten.
Gelieve tegenwoordig te zijn op de vergadering, te dien einde belegd op Dinsdag, den 10^den Mei, om half negen 's avonds, in het koffiehuis ‘Mille Colonnes’ de Keyzerlei.
(get). V.A. De la Montagne, Pol de Mont, Frans Gittens, Gustaaf Segers, August Snieders, Jan Van Beers, Frans Van Cuyck.

[p. 516]

In de vergadering, welke deze omzendbrief ten gevolge had, werd een voorloopig bestuur samengesteld uit de heeren P. Genard, stadsarchivaris en Frans Gittens, gemeenteraadslid, als voorzitters, de heeren Jan Boucherij en Gustaaf Segers, letterkundigen, als schrijvers, en de heeren Emm. Rosseels, D^r C.J. Hansen en D^r Aug. Snieders, als leden.

Denzelfden avond zond dit bestuur reeds den volgenden brief aan het College van Burgemeester en Schepenen der stad Antwerpen:

‘Mijnheeren,
Noord-Nederland maakt zich gereed om de 300^e verjaring der geboorte van den grooten Vondel luisterrijk te vieren.
Keulen, zijne geboortestad, richt insgelijks een waardig herinneringsfeest in.
Zou het Vlaamsche, het kunstlievende Antwerpen, tot wier burgerij Vondels ouders behoorden, achterwege blijven om eenen man te huldigen, wiens oom, Hans van den Vondel, de stad tijdens den aanval van Alençon ten prijze van zijn leven redde? Zou Antwerpen geene hulde bewijzen aan een dichtergenie, zooals onze letterkunde er geen tweede kan aanwijzen?
Neen! De Scheldestad moet met de Noord-Nederlanders en Keulenaars meefeesten.
Wij hebben de eer U mede te deelen, dat in eene vergadering van Vlaamsche letterkundigen tot dit doel een voorloopig comiteit is samengesteld.
Het heeft beslist, pogingen aan te wenden, opdat de grootste van al onze dichters meer algemeen door het volk zou gekend worden dan tot nu toe het geval is.
Te dien einde verzoekt het U, Mijnheeren, den heeren onderwijzers uwer scholen te willen gelasten, het leven en de werken van Vondel aan hunne leerlingen te doen kennen. Enkele zijner gedichten zijn uitermate geschikt om door de kinderen gezongen of voorgedragen te worden.
De ondergeteekenden nemen tevens de vrijheid U te verzoeken, op 18ⁿ September eerstkomende, door den bestuurder van het nationaal tooneel, van stadswege eene kostelooze vertooning te laten geven, van werken op Vondels leven betrekking hebbende.
Eindelijk verzoeken zij U nog dat in de wandelzaal van den Nederlandschen schouwburg een marmeren borstbeeld zou opgericht worden, ter eere van een der grootste zonen van Antwerpen, van Vondel, op wien onze stad met recht fier is.
Aanvaardt, Mijnheeren, de betuiging onzer hoogachting.
Namens het Voorloopig Comiteit der Vondelfeesten. De Schrijvers:
Jan Boucherij. Gustaaf Segers.
De Voorzitters:
F. Gittens. P. Génard.
De Leden:
Emm. Rosseels. C.J. Hansen. D^r Aug. Snieders.’

Terzelfder tijd werd aan den Heer Schoolopziener van het katholiek onderwijs in Antwerpen een schrijven gericht, waarin gevraagd werd, dat de onderwijzers der parochiale scholen zouden gelast worden het leven en de werken van Vondel aan hunne leerlingen bekend te maken

[p. 517]

Den 13 Juni 1887 werd door het voorloopig komiteit de volgende omzendbrief gezonden aan alle personen, op wier medewerking men hopen mocht:

Geachte Heer,
Het Voorloopig Komiteit der Vondelfeesten alhier heeft de eer U uit te noodigen tot de Algemeene Vergadering, welke zal plaats hebben Donderdag 16 Juni eerstkomende, in eene der zalen van het Paleis van Nijverheid, Kunst en Handel, Zuiderlei.
In deze Zitting zullen de volgende punten behandeld worden:
1^o Verslag over de werkingen van het Voorloopig Komiteit.
2^o Mededeelingen van het Stadsbestuur.
3^o Voorstellen.
4^o Benoeming van het Bestendig Komiteit.
Wij durven verhopen, M     , dat gij deze vergadering met uwe tegenwoordigheid zult willen vereeren, en bieden U de verzekering onzer hoogachting aan.
Het Voorloopig Komiteit:
De Schrijvers:
Jan Boucherij. Gustaaf Segers.
De Voorzitters:
P. Génard. F. Gittens.
De Leden:
C.J. Hansen. Emm. Rosseels. D^r Aug. Snieders.

De vereerders van Vondel waren talrijk opgekomen. Eenige punten, in de vorige bijeenkomst reeds aangeraakt, werden thans breedvoerig besproken; in grondbeginsel werd aangenomen het landspel De Leeuwendalers van Joost van den Vondel te laten opvoeren door de artisten van den Nederlandschen Schouwburg onder het bestuur van M.F. Van Doeselaer.

Ten slotte werd het Komiteit der Vondelfeesten volgenderwijze bepaald gevormd:

Voorzitters: P. Génard en Fr. Gittens;

Schrijvers: Jan Boucherij en Gustaaf Segers.

Leden: Arthur Cornette, Fred. De Laet, V.A. Dela Montagne, Pol de Mont, D^r C.J. Hansen, Peeters-Verellen, Max Rooses, Em. Rosseels, H. Sermon, D^r August Snieders, Frans Van Cuyck, J. Van den Bemden, Jul. Van Herendael, L. Van Rijswijck.

Bijgevoegde leden: A. Colinet en F. Van Doeselaar.

Later, bij het vertrek van M. Colinet, werd deze door M.D. Janssens vervangen.

Dit komiteit, samengesteld uit een gelijk getal vertegenwoordigers der twee gezindheden, heeft tot het einde toe in de beste eensgezindheid gearbeid, en het is bijzonderlijk daaraan te danken, dat de feesten ter eere van Vondel zulken schitterenden uitslag hebben opgeleverd.

[p. 518]

Reeds op de eerstvolgende vergadering werden de dagen der feestviering, 18ⁿ en 19ⁿ September, vastgesteld, en in grondbegin werd aangenomen, dat ter verheerlijking van den grooten tooneeldichter, het tooneel het hoofdpunt der feestelijkheden zou uitmaken. Den bestuurder van onzen Nederlandschen schouwburg word derhalve de last opgedragen een programma samen te stellen voor de twee feestdagen.

De vergaderingen van het Komiteit waren talrijk. Verscheidene voorstellen moesten besproken en onderzocht worden. Aanvankelijk was men van meening eenen lichtstoet in te richten; doch moeielijkheden van allen aard deden dit plan ter zijde schuiven, en vervangen door eenen optocht in den vollen dag.

Om aan dit laatste punt allen mogelijken luister bij te zetten, besloot men de medewerking in te roepen van al de tooneelmaatschappijen van Vlaamsch-België; men hoopte in dien stoet gekostumeerde groepen te kunnen vormen, welke het een of ander belangrijk feit uit Vondels leven of een tooneel uit zijne werken zouden voorstellen. De volgende omzendbrief werd daarom rondgestuurd:

Antwerpen, 1 Augustus 1887.
Aan de Heeren Voorzitter en Bestuurleden der Tooneelmaatschappijen van Vlaamsch-België.
Mijne Heeren,
Het zal U niet onbekend zijn, dat te Antwerpen een Komiteit van letterkundigen is gevormd, met het doel den drijhonderdsten Verjaardag der Geboorte van Vondel plechtig te vieren.
Om deze verheerlijking van den grootsten onzer Tooneeldichters den meest mogelijken luister bij te zetten, heeft het Komiteit der Vondelfeesten besloten eenen Stoet in te richten op Zondag 18 September, eersten dag der Feestviering. Het ligt in de bedoeling der ondergeteekenden dezen Optocht een indrukwekkend karakter te geven.
Te dien einde denken zij niet beter te kunnen doen dan zich tot U te wenden, met het beleefd en dringend verzoek, hun uwe medewerking tot het inrichten van den Vondelstoet te willen verleenen.
Zij verzoeken U derhalve twee afgevaardigden van uwe Maatschappij te willen zenden naar de Vergadering, welke zal plaats hebben Zondag, 7 Augustus, om 12 ure 's middags, in de Wandelzaal van den Nederlandschen Schouwburg te Antwerpen.
Zij koesteren de hoop, Mijne Heeren, dat Gij aan dit verzoek zult willen gehoor geven, en zij bieden U de verzekering hunner hoogachting aan.
Het Komiteit der Vondelfeesten.

Op deze vergadering waren 40 tooneelkringen vertegenwoordigd. Een der voorzitters, M. Gittens, deed een warmen oproep aan de aanwezigen, om met luister het eeuwgetij van

[p. 519]

Vondel te vieren; hij deelde mede hoe in Antwerpen de letterkundigen van alle gezindheid de handen hadden ineengeslagen tot opluistering van dit herinneringsfeest, en drukte de hoop uit dat alle tooneelmaatschappijen zich onder het vaandel van het Komiteit zouden scharen. De luide bijvalsbetuigingen der aanwezigen bewezen, dat wij niet te vergeefs op de medehulp van allen hadden gerekend.

Intusschen mocht het komiteit der Vondelfeesten zich reeds verheugen in de ondersteuning van het Antwerpsch Gemeentebestuur. Het marmeren borstbeeld van den dichter zou op stads kosten worden vervaardigd, om geplaatst te worden in de Wandelzaal van den Nederlandschen Schouwburg. Eene ruime geldelijke toelage werd tevens toegestaan.

Maar de Provincie en het Staatsbestuur zouden niet achterwege blijven.

(Slot in de volgende aflevering.)