De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 17

[p. 427]

Kroniek.

Tooneel- en letterkunde.

- 20^e Nederlandsch taal- en letterkundig kongres - Dit kongres wordt van 15 tot 17 September te Amsterdam gehouden. Ziehier de namen van de verschillende sprekers in de eerste afdeeling:

M^r Julius Obrie (Gent). De Nederlandsche rechtstaal in Noord- en Zuid-Nederland.

Prof. D^r Jan Ten Brink (Leiden). 1^o Al te groote belangstelling in de studie der Noord- en Zuid-Nederlandsche dialekten leidt tot een partikularisme, dat voor den bloei onzer moderne Nederlandsche taal allernoodlottigst kan worden.

2^o Het gebruik van bastaardwoorden is minder af te keuren dan het stellen van Nederlandsche volzinnen naar de voorschriften van de Fransche of Duitsche zinleer.

3^o De studie der Nederlandsche lettergeschiedenis kan zonder gestadige vergelijking met vreemde litteraturen geen blijvende uitkomsten opleveren.

4^o De geschiedenis der Nederlandsche letteren in de XIII^e eeuw is een hoofdstuk uit de geschiedenis der Middenfransche letteren in hetzelfde tijdvak.

D^r D.C. Nijhoff (Den Haag). Men moet instemmen met de uitspraak van de Saturday Review van 28 Augusti 1886 omtrent Jonckbloet's oordeel over Vondel: ‘We are sorry to see, that M^r Jonckbloet's realistic taste has induced him to depreciate the beautiful works of Vondel, the great ideal poet of the Netherlands.’

Taco H. de Beer (Amsterdam). Over realisme, naturalisme en objectiviteit in de poëtische litteratuur.

Victor de Veen (Brussel). Welke middelen zouden dienen aangewend te worden, om het gebruik van Fransche doopnamen - van die althans waarvan een dietsche vorm bekend is - bij het Nederlandsch publiek en zelfs bij Nederlandsche letterkundigen van beiden geslachten bestaande, doelmatig te bestrijden?

M^r C. Bake (Den Haag). Over de spelling der Noord- en Zuid-Nederlandsche plaatsnamen.

Prof. D^r Paul Alberdingk Thijm. (Leuven). Over volks- en gewesttaal, met het oog op België.

P.J. Scherpenzeel (Brussel). 1. Welke zijn de oorzaken, dat de Nederlandsche taal, waarvan het gebied in de helft der XVIII^e eeuw, zelfs uitgebreider was dan dat der Engelsche, zich niet op gelijken voet als de Duitsche, Fransche en Engelsche talen gehandhaafd heeft? Bestaan er nog middelen, om dien voor ons zoo ongunstigen toestand, althans gedeeltelijk, te verhelpen?

[p. 428]

2. Geldt onze taal nog als zeemanstaal, en kan zij het nog zijn in de leste helft der XX^e eeuw, zij die tusschen de Europeesche zeemanstalen nog de voornaamste was in de leste helft der XVIII^e eeuw?

A.A. Vorsterman Van Oijen (Den Haag). Over de schrijfwijze der familienamen.

Alfried J.H. La Gravière Jzn. (Meenen). De kritiek en onze jongste schrijvers - naar aanleiding van een door Mej. Hélène Swarth in de Nederlandsche Dicht- en Kunsthalle gesteld artikel over de laatste dichtbundels in België verschenen.

In de 2^e afdeeling:

Prof. Paul Fredericq (Gent). De inquisitie in de Nederlandden vóór keizer Karel V.

M^r N. De Roever (Amsterdam). 1. Over den invloed door de Zuid-Nederlanders uitgeoefend op den bloei van het Noorden, en bijzonder op Amsterdam. 2. Meêdeelingen over Vondels sterfhuis.

A.J. Servaas van Rooyen (Den Haag). Enkele punten betreffende het archiefwezen.

In de 3^e afdeeling:

Peter Benoit (Antwerpen). Over de inrichting van Nederlandsche Muziekscholen.

M^r A. Wm. Jacobson (Den Haag). Over de redenen, die in ons land eene goede tooneelkritiek altijd moeilijk, vaak onmogelijk maken.

S.J. Bouberg Wilson. Over de opleiding van den Nederlandschen tooneelkunstenaar.

Em. Rosseels (Antwerpen). Over de valsche richting van het tooneel in Holland en België.

In de eerste algemeene vergadering zullen spreken:

Mevr. Lina Schneider, uit Keulen, zal in deze zitting hare ‘Geschichte der Nederländischen Literatur’ het congres aanbieden.

Prof. D^r C.B. Spruyt (Amsterdam). Over de belangen van den Nederlandschen stam in Zuid Afrika.

D^r Max Rooses (Antwerpen). Over de wenschelijkheid dat tusschen Noord- en Zuid-Nederlandsche letterkundigen een verbond worde gesticht ter bestendige behartiging onzer taal en letteren.

D^r A. von der Linde. (Wiesbaden). Over Nederlandsch taal- en stijlbederf.

Prof. Jan ten Brink (Leiden). Over Isaac da Costa, een der aanvoerders van de Nederlandsche romantiek.

Dr. H.J. A M. Schaepman (Rijsenburg). Over Vondel.

Dr. J. te Winkel (Groningen). Over letterkundige kritiek.

Dr L.A.J. Burgersdijk (Deventer). Over het vertalen van Shakespeare, voordracht van gedichten uit zijne Shakespeare-vertaling.

Dr. E. Laurillard (Amsterdam).

[p. 429]

's Avonds voert men op Macbeth, treurspel van Shakespeare, vertaald en voor het Nederlandsch Tooneel bewerkt door Dr. L.A.J. Burgersdijk.

In de tweede algemeene vergadering (vrijdags) zal men uitvoeren de ouverture, tusschenspelen en reien van Lucifer, van Joost van den Vondel, voor soli, koren en orkest, muziek van J.A. van Eyken.

- We vernemen, dat de hr. Edm. Hendrickx tot bestuurder van den nieuwen Vlaamschen Schouwburg, te Brussel, benoemd is geworden.

- Te Amsterdam bestaat er sinds verleden jaar eene Nederlandschen opera-troep, die goede zaken schijnt te maken. Men speelt er operas van Nederlandsche komponisten, en vertalingen van beroemde Duitsche, Italiaansche en Fransche stukken.

Onder de zangers bevinden zich nog al Vlamingen. Zoo vernemen wij dat onlangs een Gentenaar, de heer Désiré Pauwels, is opgetreden als zware tenor in het belangrijk stuk de Vledermuis (eene opera van Strauss, zoo wij meenen). De grootste onderscheiding is hem te beurt gevallen, de toejuichingen schenen geen einde te zullen nemen en tot drijmaal is hij terug geroepen geworden. Den volgenden dag moest de heer Pauwels voor de tweede maal optreden in Il Trovatore van Verdi (Nederlandsche tekst).

Wij wenschen onzen landgenoot en gunstig gekenden artist geluk met zijnen eersten bijval en hopen dat de heer Désiré Pauwels eene schoone loopbaan te wachten staat. Ook de Portefeuille van Amsterdam spreekt met lof over den Vlaamschen zanger Désiré Pauwels.

- Vondelsfeesten. - Het is den 18ⁿ en 19ⁿ September dat te Antwerpen de feesten ter eere van Joost van den Vondel zullen gevierd worden. Den eersten dag, Zondag, zal een optocht van maatschappijen met vaandels en bannieren 's middags plaats hebben; hij zal gevormd worden op de Groote Markt, en zich door de oude stad en langs de leien naar het Paleis van Nijverheid begeven, alwaar een borstbeeld van den dichter zal gekroond worden. 's Avonds muziekfeest en vuurwerk in den tuin van het Paleis, alsook eene vertooning van het drama Vondel van H. van Peene, door het Nederlandsch Tooneel.

Den Maandag avond heeft eene vertooning van de Leeuwendalers van Joost van den Vondel plaats; drij muziekstukken op woorden van Vondel, getoonzet door Peter Benoit, Jan Blockx en Emiel Wambach zullen worden ten gehoore gebracht, terwijl in de apotheose eene ode aan Vondel, gedicht van Pol de Mont, door eene tooneelspeelster zal voorgedragen worden.

- Met het oog op de Vondelfeesten, die den 18 en 19 September gevierd worden, zal het niet onbelangrijk zijn hier mede te deelen, dat in de Vlaamsche Academie nogmaals een

[p. 430]

opstel over den grooten dichter ten gehoore gebracht werd, door pastor Claeys en dat de heer Archivaris Genard, over den dichter en zijne familie authentieke en belangrijke stukken mededeelde.

Verder vernemen wij dat de Academie binnen kort de volgende uitgaven gaat ter pers geven:

Glossarium op: ‘Der Natueren Bloeme’ van V. Maerlant door prof. Roersch. - Glossarium op ‘De Spieghel der Wysheit’ van Jan Praet.

‘De Chyrurgie’ van Jan Ypermans.

‘De zevende blijdschap van Maria.’

het alles volgens oorspronkelijke handschriften.

- Van de ‘Histoire de la littérature Néerlandaise en Belgique’ van hoogleeraar Stecher van Luik, wordt veel lof verkondigd door verscheidene bladen en tijdschriften. Het is ook waarlijk allen beoefenaren en liefhebbers onzer letter kunde ten zeerste aan te bevelen.

- Bij Ad. Hoste is een werkje verschenen: Vondel herdacht in de normaalschool van den Staat te Lier. Gedenkboek 1587-1887. Het is het overzicht der feesten, op 19ⁿ Juni laatst gevierd, onder leiding van den heer H. Temmerman, bestuurder en den heer Gustaaf Segers, leeraar van Nederlandsche taal, Benevens de openingsrede van den eersten en de feestrede van den tweeden, bevat het werkje den tekst der liederen en der gedichten, door de leerlingen voorgedragen, alsmede de redevoeringen gehouden door de heeren De Brabanter en Tersage, beiden leerlingen van het 2^e studiejaar.

De uitgave van dit gedenkboek bewijst, welke goede Vlaamsche geest er te Lier in de normaalschool huist. Werd die aangekweekt in alle onderwijsgestichten zonder onderscheid, hoe spoedig zou de flauwhartige onverschilligheid voor de Vlaamsche zaak een einde nemen!

- Wij hebben onlangs het overlijden gemeld van den taalkundige K.-L. Ternest. De verspreide en nagelaten studiën over taal en letterkunde van den onlangs ontslapenen schijver van de Uitspraakleer der Nederlandsche taal en van zoovele andere verdienstelijke werken, zullen verzameld worden door zijnen schoonzoon, den heer Jan Broeckaert, en eerlang in eenen bundel worden uitgegeven.

Vader Ternest - men weet het - was een onzer geleerdste taalkundigen. Zijne opstellen over taal- en stijlzuivering dragen den stempel van eene diepgrondige kennis en kunnen niet genoeg onzen onderwijzeren en aankomenden letteroefenaren ten richtsnoere worden aanbevolen.

Het aangekondigde werkje zal nagenoeg alles bevatten wat, buiten zijn afzonderlijk, uitgegevene werken, gedurende de laatste jaren zijns levens uit de keurige pen van Ternest gevloeid is. Het zal versierd zijn met dezes fraai gesteendrukt portret.

- Aan het zangspel Vader Pluimsteen, van Emiel Van Goethem en Karel Miry, is de hoogste premie toegekend.

[p. 431]

- Prof. J. Vercoullie te Gent zal in de eerste maanden uitgeven een Beknopt Etymologisch Woordenboek der Nederlandsche Taal, in den aard van het Concise Etymological Dictionary of the English Language, van Skeat.

- Omer Wattez heeft in den boekhandel Julius Vuylsteke, een nieuw werk in't licht gegeven, waarvan de prijs fr. 1.25 is. Het heet Stemmen uit het hart, en bevat eenige kleine stukken en zeven dichterlijke verhalen, waarvan een paar reeds in tijdschriften verschenen. Het net gedrukte boekje telt 92 blz.

- Wij vernemen van verschillende zijden dat de onderwijskommissie der stad Antwerpen er ernstig aan denkt om met de heropening der betalende meisjesscholen het onderwijs op Vlaamschen voet in te richten. Wij wenschen van harte dat die maatregel worde gestemd.... en toegepast, overtuigd als wij zijn dat de voertaal van het onderwijs de natuurtaal der onderwijsbehoeftigen moet zijn.

- Tusschen de prijsvragen uitgeschreven door de koninklijke Akademie van België bevinden zich de volgende onderwerpen, die voor de Vlamingen van eenig belang zijn: Wedstrijd voor 1889 - eene studie over Jan van Boendale.

Wedstrijd voor 1888 - eene critische en wetenschappelijke studie over den invloed van de Fransche letterkunde op de Nederlandsche dichters der XIII^e en XIV^e eeuwen; eene studie over de mystieken der oude Nederlanden vóór de hervorming der XVI^e eeuw, hunne propaganda, hunne werken, hun maatschappelijken en staatkundigen invloed.

Bestendige wedstrijd - prijs de Saint Genois: eene letterkundige en wijsgeerige beschouwing van Coornhert's werken; prijs Teirlinck: de geschiedenis van het Nederlandsch proza vóór Marnix van St-Aldegonds.

Vlaamsche belangen.

- Wij lezen in 't Burgerwelzijn van Brugge:

Een Vlaming als soldaat geweigerd, verstooten! - Men schrijft ons het volgende:

‘Den 18 juli 1887, ging Julius Wybaux, oud 17 jaren, wonende te Blankenberghe, zich engageeren voor 8 jaar, om onderwijs in eene krijgscompagnie te nemen. In het bureel van den colonel van het 4^e linieregiment te Brugge gekomen zijnde, werd hij geweigerd. Waarom? Gij zoudt het nooit kunnen raden: misschien omdat hij niet geleerd is; neen, hij kan zeer goed lezen en schrijven; maar, gelukkig of ongelukkig, kent hij geen Fransch, reden waarvoor hij kortweg en zonder ondervraging wierd geweigerd!

Het Brusselsch Grieven-Comiteit zal zonder twijfel dit feit voor oogen brengen aan minister Pontus.

Het is dus toch waar, dat een Vlaming nog geen soldaat kan worden, in zijn eigen vaderland!!

- Vlaamsche bladen hekelden nog al veel op den heer goeverneur van Oost-Vlaanderen, dien de provincieraadszittingen met eene Fransche rede opende. Als de grooten de

[p. 432]

handhaving van de wet op het Nederlandsch versmaden, wat zullen de kleinen dan wel doen? Hoe verschillend met de handelwijze van den heer Goeverneur van Antwerpen, die zijnen raad in 't Vlaamsch verwelkomde!

- D^r Guislain, de in Gent zoozeer beroemde geneesheer en die voornamelijk door den onsterflijken dichter Ledeganck in schoone Vlaamsche verzen, wegens zijne menschenliefde vereerd werd, kreeg een standbeeld in hooger gemelde stad. De inhuldigingsfeesten werden echter alweder door Fransche redevoeringen aangevangen. Het is een vrome wensch dat Vlaamsche steden, vooral waar het eigen, plaatselijke zelfstandigheid betreft, het Vlaamsch karakter huldigen mogen, maar 't is bedroevend dien wensch maar altoos een wensch te zien blijven.

Sterfgeval.

- Nicaise de Keyser. - In den nacht van 16 tot 17 Juli ontviel aan de Vlaamsche schilderschool een harer waardigste en oudste zonen, een verleden van werk en roem achter zich latende.

Nic. de Keyser was op 26 Aug. 1813 te Santvliet geboren. Van den vermaarden kunstschilder en bestuurder der Antwerpsche Akademie, van Brée, wiens leerling hij was, leerde hij die juistheid van vormen en rijke faktuur, die zijne schilderijen kenschetsten. In 1836 reeds plaatste zijn: Slag der Gulden Sporen, op de Brusselsche tentoonstelling, hem in de rei dier mannen, zooals De Braekeleer, Lies, Leys, en anderen die nog leven en wier heele toekomst zich door één gewrocht raden liet. Sinds dien bracht hij eene groote verscheidenheid van gewrochten voort: historie- en genrestukken, portretten, enz.

De Keyser was wereldberoemd en vooral aan de vorstelijke hoven, waarvan de meeste werken van hem toonen. Hij was tevens lid van vele ridderorden.

Gedurende 24 jaren bestuurde hij, op zijne beurt, de Antwerpsche Akademie, en vormde aldaar een aantal leerlingen, die naam mochten verwerven.

Wij willen hier enkel herinneren dat de trapzaal van het Antwerpsch Museum door hem werd geschilderd.

Antwerpen droeg hem op eene waardige wijze te ruste. Het gemeentebestuur bracht eene stemming uit waardoor het in naam der bevolking hulde bracht aan het talent des afgestorvenen. Eene overgroote schare vrienden en bewonderaars waren bij de begrafenisplechtigheid tegenwoordig en vergezelden den lijkstoet tot Santvliet.

Nieuwe Uitgaven.

-	Stemmen uit het Hart. Gedichten door Omer Wattez. Gent, J. Vuylsteke. Kl. 8^o. 92 blz. Prijs: 1.25 fr.
-	1302. Hymne aan Breidel en de Coninc. - Twee gedichten van D^r Eug. Van Oye. - Brugge, F. Claeys. In 8^o. 24 blz. Prijs: 0.50 fr.