De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 13

‘Lucifer’ te Parijs.

‘Réjouissez-vous!

Lucifer.’

Dit kort maar veelbeteekenend telegram ontvingen wij uit Parijs, een goed uur na den afloop der muzikale plechtigheid, welke in den Trocadero plaats greep.

En zou de Vlaamsche Kunstbode zich niet verheugen over den schitterenden bijval, welke den Lucifer van wege het Parijsche publiek is ten deele gevallen? Zou ons tijdschrift geen ‘hoezee!’ roepen, waar het eene zijner oudste medewerkers geldt, den Vlaamsch-nationalen toondichter bij uitmuntendheid, den stichter en leider onzer muzikale beweging?

En met recht mogen wij ons verheugen, daar de uitvoering te Parijs voor Peter Benoit een ware triomf is geweest.

Hoor liever wat de bijzondere briefwisselaar van het dagblad De Koophandel den avond zelven der uitvoering schreef:

‘In der haast, en nog onder den machtigen indruk der grootsche plechtigheid, bericht ik u het volgende:

[p. 226]

Een triomf - zooals ik er nooit een zag!

Een feest - zooals ik er nooit een prachtiger en genotvoller bijwoonde!

Lucifer, de aartsduivel - een duivelsche bijval!

Verbeeld u die overgroote zaal van den Trocadero met hare zesduizend zitplaatsen, hare wijdsche estrade, haar reuzenorgel en hare rijke, smaakvolle decoratie. Verbeeld u die zaal op- en volgepropt met de bontste, sympathiekste, uitbundigste menigte, die Parijs, het moderne Babylonië, maar alléén misschien leveren kan; rondom den toehoorder en onder en boven, het stijfdeftige staatsie-habijt der mannen, zich mengende - neen, overschenen door duizend en duizende van de grilligste, schitterendste lentecostumes der adelijkste en schoonste dames van het faubourg St. Germain; - want die hooge aristocratische wereld was er nagenoeg compleet aanwezig. - Verbeeld u dan dat model-publiek, nu eens juichende en wuivende met de waaiers en ruikers bij de heerlijkste brokken uit den Lucifer; dan weer godsdienstig luisterende naar de breede machtige koren door 300 monden en 150 instrumenten aangeheven; of als huiverende bij de satersche, vreemde recitatieven van Lucifer-Blauwaert; of als rillende van genot en bewondering bij den meesterlijken zang van solisten als eene Montalba en Vicini, een Vergnet en Fontaine, onzen Antwerpschen zanger. Waarachtig, een feest, een triomf zooals ik er nooit zag; en een bijval voor Benoit zoo innig, zoo rechtzinnig, zoo algemeen, dat ik hem waarlijk vergelijken durf bij den onovertrefbaren goddelijken avond der eerste uitvoering van de Rubenscantate op ons Groenkerkhof.

Net gelijk toen bij ons volk is ook thans hier Benoit de held van het feest, de man die ieder zien en kennen en toejuichen wil, de man, die in een kwart dag aller harten heeft veroverd, aller geesten heeft ontroerd, alle ‘vrouwen’ hoofdjes doet draaien...

Misschien schudt hier menig lezer ongeloovig, dat ik overdrijf, dat ik zelf te veel onder den indruk van Benoits toovermaatstaf verkeer; - welnu, neen.

Parijs, dat anders geene celebriteiten te kort heeft, dat er dagelijks een dozijn nieuwe te verslinden of te vieren krijgt, - Parijs, wel te weten het kunstminnende en muzieklievende deel der hoofdstad, is thans werkelijk en degelijk op Benoit... verzot.

De Figaro, het dagblad der aristocratie, wijdde hem herhaaldelijk sedert verscheidene dagen zeer gunstige artikels, de Parijsche pers was nagenoeg compleet op het afgeloopen feest vertegenwoordigd, en de recette, die tot de somme van zoowat negentig duizend fr. beloopt, bewijst met cijfers ten slotte, hoe naijverig de geld- en titeladel, qui donne le ton, er aan gehouden heeft Benoit te zien, te kennen en toe te juichen.

Nog ter loops wil ik melden, dat vooral de volgende brokken uit

[p. 227]

Lucifer den meesten indruk maakten en het luidruchtigst werden toegejuicht. De recitatieven door Lucifer in 't eerste deel - Blauwaert wekte algemeene bewondering met zijn klankrijke barytonstem; - he slotkoor van dat eerste deel, waarna aan Benoit van wege de Ex-Militaires eene gouden kroon werd geschonken, die zoowat ruim een meter middellijn had; - het recit van het Water in het tweede deel, door tenor Vergnet gezongen en dat door het publiek gebisseerd werd; - eindelijk het machtige slotkoor 3^e deel, waar het prachtige orgel van Cavalié-Coll zijne wereldbefaamdheid staafde en waarna andermaal eene monsterlauwerkroon, van wege bewonderaars ongetwijfeld, aan den Antwerpschen maëstro besteld werd.

Ik mag niet vergeten te melden, dat Fontaine, de Antwerpsche baszanger, in Lucifer optrad als solist (de Aarde) en er bijval oogstte naast kleppers als eene M^me Montalba, een Vergnet en Blauwaert. Fontaine heeft eene heerlijke toekomst vóór zich!

Men zou waarlijk van zijne zinnen moeten beroofd zijn om zóó iets te schrijven, indien men het niet met eigen oogen gezien en met eigen ooren gehoord had. En nochtans zijn er goede Parijsche gazetschrijvers die om zoo te zeggen het tegendeel beweren van wat hooger uitgedrukt staat. Moet ons zulks verwonderen? In het geheel niet! Voor die mannen bestaat er niets dan Parijs en Frankrijk; al wat daarbuiten schoon en grootsch is, bestaat niet voor hen. Waarom ook moest Benoit zich aan het Parijzer publiek opdringen, zonder zich eerst en vooral tot parisien te laten doopen?

Wat ons betreft, de ‘afbrekerij’ van enkele Fransche dagbladen bewijst duidelijk, dat de kolossale bijval van Lucifer hun de oogen heeft uitgestoken en hunnen nijd opgewekt heeft. Maar zulke handelwijze geeft ons eens te meer den maatstaf hunner kleingeestigheid, en bewijst ons ten overvloede hoe weinig wij van dien kant te verwachten hebben.

De oprechte kunstenaars echter, zij die de kunst om haar zelve liefhebben, waar en onder welken vorm zij zich ook voordoet, de onbevooroordeelde kunstrechters voeren eene gansch andere taal.

Hoor wat de correspondent van de Etoile Belge - een Franschman - onder andere schrijft:

‘M. Peter Benoit a livré, hier, une grande bataille.

[p. 228]

A mon sens, il l'a pleinement gagnée.

Et pourtant, ce matin, plusieurs de mes confrères de la presse musicale semblent avoir défeuilli les arbres de toutes les forêts avoisinant Paris, pour en casser les branches vertes sur les épaules du grand compositeur.

Je n'ai point à apprécier ces colères d'une inconcevable violence: elles ne regardent que leurs auteurs. Avant tout, la liberté de la critique; et d'ailleurs, en ayant toujours et largement usé moi-même, je ne la marchande point aux autres.

Mais j'ai le droit de donner mon opinion, aussi je la donnerai franchement, loyalement, selon mon habitude, sans souci des fureurs que je soulève ou des envies que je déconcerte.

A mon sens, Peter Benoit est un maître, et un maître justement estimé chez vous. C'est un artiste, un convaincu, un apôtre. Est-ce à dire qu'il soit impeccable? Non certes. Mais quelles que soient ses erreurs ou ses défaillances, qui n'en compte dans son oeuvre? - c'est un homme qui a droit au respect dû à tous ceux qui sacrifient leur vie à leur art.

A n'écouter que les applaudissements réservés d'abord, enthousiastes ensuite, qui ont accueilli son oratorio, à ne voir que l'attitude d'un public qui n'a pas, jusqu'â la dernière note, bougé de sa place, à ne prendre conseil que de l'émotion profonde qui nous a saisis quand ont éclaté les puissants accords de la dernière scène de Lucifer, on n'aurait pas doute du triomphe du maître belge.

Et c'était, en quittant la salle, l'opinion de nombre de musiciens, en tête desquels je citerai Gounod, lequel m'a dit personnellement:

- C'est superbe!... quelle belle fresque!... comme ce Peter Benoit plafonne bien!... Décidément c'est un homme!.. un mâle!...

Et Delibes, me serrant la main et me priant de faire part à l'auteur de Lucifer de tout le plaisir qu'il lui avait fait, de toute l'admiration qu'il éprouvait pour sa manière si large et si puissante!

Pardieu, je sais bien ce que les détracteurs de Benoit vont me répondre:

- Et la diplomatie!... pour quoi la comptez-vous? Ces messieurs-là sont des habiles qui n'auraient garde de se compromettre.

Eh bien, non; l'accent était sincère, l'oeil franc, et je me trouvais devant des gens véritablement empoignês, qui n'avaient point l'allure d'amis de la famille suivant un convoi et murmurant quelques consolation aux oreilles des parents consternés.

Quant à moi, je le répète, je trouve l'oeuvre de Benoit une oeuvre de premier ordre. J'en applaudis les harmonies saisissantes, la facture hardie, les proportions grandioses, le souffle inspiré.’

Wij zouden bij het bovenstaande nog vele uittreksels uit

[p. 229]

andere groote dagbladen kunnen voegen. Wij zullen ons echter bepalen met te zeggen dat de meeste Brusselsche bladen - welke men voorzeker niet van Vlaamschgezindheid zal verdenken - het gedrag hunner Parijsche confraters volmondig afkeuren. De Franschgezinde Gazette zegt onder andere:

‘Il y a dans cette façon de faire un parti-pris si évident, et un mauvais vouloir si peu douteux, qu'on ne peut accepter ces appréciations comme ayant la moindre valeur.’

Dat is ook ons gevoelen. Daarenboven, wanneer kunstenaars als Gounod, Massenet, Delibes, enz. onzen Peter Benoit ‘meester’ noemen, dan kunnen wij gemakkelijk het oordeel van eenige Parijsche gazetiers ontberen. Of zouden die enkele benijders misschien opwegen tegen de vijfduizend toehoorders, welke de waarde van Benoit's werk door luide en langdurige toejuichingen hebben bekrachtigd?