De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 13

[p. 138]

Nederlandsch tooneel te Antwerpen.

De Antwerpsche correspondent van de N.R. Courant schrijft aan dit blad het volgende:

‘Het tooneeljaar spoedt zachtjes aan ten einde, en nog repte ik geen woord van hetgeen hier ter stede bij den Nederlandschen Schouwburg voorviel. Heden wil ik trachten dit verzuim te herstellen en uwe lezers eenigszins op de hoogte te brengen van hetgeen het tegenwoordige tooneeljaar kenmerkt.

Tot bestuurder werd benoemd de heer F. Van Doeselaer. Gedurende het vorige jaar had men beproefd de bijzonderste acteurs gezamentlijk als bestuurders aan te stellen, en wat van ouds eene monarchie was, te veranderen in een aristocratische republiek. Noch voor de kunst noch voor de kunstenaars leverde die proefneming een voldoenden uitslag op, zoodat men besloot maar weer tot den ouden regeeringsvorm terug te keeren. De heer Victor Driessens, die jaren lang het bestuur in handen had gehad verklaarde zich ditmaal niet op de rangen te willen stellen, omdat sommige artikels van het lastkohier hem niet aannemelijk schenen. Toen werd er onderhandeld met den heer Lemmens, wiens benoeming gepaard zou gaan met het terugkeeren van mej. Beersmans naar Antwerpen; ook dit plan leed schipbreuk, en eindelijk vroeg de tegenwoordige titularis het bestuur over onzen Nederlandschen Schouwburg.

Wij mogen ons geluk wenschen met zijn optreden. De heer Van Doeselaer is een algemeen geacht en bemind man; voor een goed deel van ons publiek, dat hem sedert dertig jaar kent, is hij nog immer een geliefkoosd acteur; hij tracht alle gegronde eischen zooveel mogelijk voldoening te geven. Hij is, wel is waar, niet bij machte geweest om eene omwenteling, noch zelfs een grondigen ommekeer in den staat van zaken teweeg te brengen; maar dit kon men redelijkerwijze van hem niet verwachten Hij beproefde daarentegen de hervormingen te verwezenlijken die binnen zijn bereik lagen Zoo verkreeg hij door het aanwerven van den heer Ketmann, als regisseur, dat de rollen beter gekend werden, en dat aan de mise-en-scène meer zorg werd besteed dan dit het vroeger geval was. Zoo poogde hij door het aanwerven van jonge, belovende kunstenaars zijn troep te versterken.

Deze laatste taak was de moeilijkste. Zeer gevoelige verliezen had onze troep geleden in den loop van het laatste jaar. Sommige dezer waren niet te herstellen Het afsterven van Jozef Dierckx, het heengaan van mevr. Marie Verstraete waren, bij de beperkte keuze onzer tooneelspelers, wezenlijke rampen. Voeg daarbij, dat tusschen de twee tooneeljaren in, een paar verdienstelijke spelers, de heeren Lemmens en

[p. 139]

Van Cuyck, naar het Noorden getogen waren, en gij zult u een denkbeeld kunnen maken van den ontredderden toestand van onzen troep.

Verscheidene dier leemten zijn niet aangevuld, sommige hoofdrollen ontbreken geheel, andere zijn onvoldoende bezet. Dat niemand in de plaats van den betreurden Dierckx als gemarkeerde rol is opgetreden, dat een eerste vrouwenrol ontbreekt, zijn van die ongevallen, welk men niet wel altijd verhelpen kan, maar die men toch niet genoeg kan betreuren.

De keus der uitvoerbare stukken wordt hierdoor al te zeer beperkt, leden van den troep moeten optreden in rollen, voor welke zij niet altijd berekend zijn.

Onder de aanwisten, waarmede de heer Van Doeselaer zijn troep verrijkte, verdiend in de eerste plaats vermeld te worden de heer Fritz Bouwmeester, een dramatisch acteur, wiens talent u wel bekend is, en die hier den ruimsten bijval inoogst. Een tweede aanwinst van wezenlijk belang is mej. Philomeen Jonkers, die voor de eerste maal aan een vasten troep verbonden werd en die, ondanks hare jonkheid en mindere ervaring blijken heeft gegeven van uitstekend en veelzijdig talent. Zij is begaafd met een natuurlijken aanleg, met een warmte van gevoel, zij bezit een zuiverheid van spraak en een warmte van spel, zooals men die slechts bij kunstenaars van eersten rang aantreft. Alleen zij is te jong en hare gestalte niet voordeelig genoeg om reeds nu zware rollen te vervullen. De oudere leden van onzen troep hebben de taak der naar elders verhuisden of der ontbrekenden op zich genomen. De heer Dilis is opgetreden in de eerste jonge rollen en heeft herhaaldelijk blijken van wezenlijk talent gegeven. Mej. Elisa Jonkers heeft eveneens getoond dat zij eene kunstenares van degelijke verdienste is. Mev. Verstraete-Laquet, De Somme en Verstraete-Driessens, de heeren Victor Driessens, Van Doeselaer en De Somme, die te zeer bekend zijn om er hier veel over te zeggen, zijn verder de bijzonderste onzer tooneellisten.

Wat betreft de keus der opgevoerde stukken, valt er aan te merken, dat het Duitsche tooneelspel de eerste plaats in het repertorium heeft ingenomen. Stukken als: Onze vrouwen, Een man die voor de rust is, Kleine oorlog, De laatste rit van een oud postiljon, zijn de belangrijkste der voor het eerst opgevoerde werken. Dit reeds is een merkelijke verbetering. Die stukken zijn wel juist geen meesterwerken, maar vergeleken bij de Fransche draken, die vroeger bovenaan stonden, zijn zij een stap vooruit. De vertalingen der Porte-St.-Martin's zijn wij juist wel niet kwijt, en Pailjas, Korporaal Simons, de Bultenaar, Ben-Leïl en de Dochter des Voddenrapers blijven voor een deel van ons publiek en misschien ook wel voor sommigen onzer acteurs ongeëvenaarde helden. Het bewijs is echter geleverd dat ook zonder deze het publiek te boeien is, en wilde men maar eens onbevooroor-

[p. 140]

deeld de oogen en de ooren openen, men zou alras bemerken, dat de bijval der moord- en brandstukken minder algemeen is dan die der Duitsche burgerlijke tooneelstukken.

De samenstelling van den troep heeft toegelaten, met verdienden bijval eenige zangstukken, als Student of dragonder en Fortunio's lied op te voeren. Een tamelijk lange reeks oorspronkelijke stukken werden opgevoerd, zonder dat een enkel zich in meer dan matige belangwekking mocht verheugen. Een paar tooneelwerken in verzen: het oorspronkelijke Krelis en Antje door Floris van Westervoort en de Viool van Cremona, vertaald door M^r J.N. Van Hall, werden goed vertolkt en algemeen genoten. Wij betreuren dat geen enkel stuk uit Noord-Nederland of geen vreemd werk van eenigszins hoogere verdienste werd opgevoerd.

Ten slotte mogen wij zeggen, dat de bestuurder, door een behendige keus van stukken en door de zorg aan hunne opvoering besteed, goed maakte wat zijn troep onvolledigs bezat, en dat, zoo wij geen schitterend tooneeljaar beleefden, er ons ook geen stof tot scherpe klachten werd gegeven.