De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 13

Kroniek.

Vrouwe Courtmans' Jubelfeest. - Oproep aan het Nederlandsch Volk.

- Onder degenen, welke in de laatste vijftig jaren, door hunnen letterkundigen arbeid, liefde voor de miskende moedertaal opgewekt, en door de strekking hunner geschriften hunne min ontwikkelde medeburgers verkwikt, opgebeurd en veredeld hebben, bekleedt VROUWE COURTMANS eene eereplaats.

Hare talrijke werken, die over ons geheel taalgebied verspreid zijn, doen hare voortreffelijke hoedanigheden uitschijnen en werden ook met algemeenen bijval onthaald. Zoo werd aan haar Geschenk van den Jager de vijfjaarlijksche prijs toegekend, terwijl andere werken van hare hand in vreemde talen overgebracht en enkele gedichten bekroond werden. En dat de talenten der begaafde vrouw met de jaren niet

[p. 89]

verzwakt zijn, getuigt, onder anderen, een der eerste tijdschriften van Noord-Nederland, De Tijdspiegel, waarin onlangs eene grondige en zeer vleiende beoordeeling voorkwam van haren laatsten roman De Hoogmoedige, die volgens den geleerden kunstrechter, naast de beste, welke in den loop van het jaar 1882 verschenen zijn, mag gelegd worden.

Niet alleen als dichteres kan VROUWE COURTMANS op onze waardeering en hoogachting ruimschoots aanspraak maken, ook als echtgenoote en moeder verdient zij ten volle den eerbied van allen, die moed en krachtdadigheid in het vervullen van zware plichten, en tevens het stille, aan de studie gewijde gemoedsleven, onder het oefenen der huiselijke deugden, op prijs stellen.

Daarom hebben ondergeteekenden zich tot een comiteit vereenigd, met het doel de brave en verdienstelijke vrouw, de gevierde kunstenares, op den avond van haar eervol en werkzaam leven, in naam van het Nederlandsche volk, een openbaar bewijs van liefde, hoogachting en hulde aan te bieden.

Hiertoe vragen zij de medewerking en ondersteuning van land- en taalgenooten, van allen, die in kunsten en letteren belang stellen.

Het Inrichtings-Comiteit:

Fr. De Potter, letterkundige, P. Geiregat, id., Voorzitters; J. Micheels, leeraar aan het Atheneum, J. Obrie, vrederechter, Ondervoorzitters; H. De Baets, advokaat, Lodewijk De Vriese uitgever. Secretarissen; Dr. Am. De Vos, letterkundige, Schatmeester; C. Bergmans, leeraar aan het Atheneum, Edw. Blaes, toonzetter; B. Block, opzichter van het Lager Onderwijs; L. Cosyn-De Buck, letterkundige; W. Crappé, drukker; Jul. De Lantsheer, ambtenaar bij het Provinciaal Bestuur; J. Deny-Christiaens, nijveraar; J.O. De Vigne, Volksvertegenwoordiger; Edm. Fabri, ingenieur; Fauconnier, bestuurder van het Nederlandsch tooneel; K. Flachet, hoofdonderwijzer; Alb. Fredericq, advokaat, provinciaal raadslid; H. Goossens, provinciaal raadslid; A. Lybaert-De Blauwe, handelaar; K. Lybaert, jongste, letterkundige; Th. Lybaert, kunstschilder; K. Miry, toonzetter; A. Prayon-Van Zuylen, advokaat; F. Retsin, student aan de Hoogeschool; Alph. Siffer, boekdrukker; I.S. Van Doosselaere, boekdrukker; Joz. Van Hoorde, letterkundige; J. Verschueren, letterkundige; Jul. Vuylsteke, letter-

[p. 90]

kundige; H. Waelput, toonzetter; A. Wagener, volksvertegenwoordiger; H. Wannyn, regisseur van het Nederlandsch Tooneel.

Gent, Januari, 1883.

P.S. Onze taalgenooten, buiten Gent, worden vriendelijk uitgenoodigd, zooveel mogelijk uit verschillende gezindheden, plaatselijke comiteiten te stichten, die zouden voor zending hebben, onafhankelijk nevens het inrichtingscomiteit mee te werken. Het ware ook wenschelijk in ieder comiteit eenen, twee of hoogstens drij afgevaardigden aan te stellen, welke zich met ons zouden gelieven te verstaan, omtrent alles wat de regeling van het ontworpen feest betreft.

Het feest zal gevierd worden te Gent, op Zondag 13 Mei (eersten Pinksterdag); - te Maldeghem, op Maandag 14 Mei.

Men wordt verzocht nevensgaande lijst bij alle Zuid- en Nederlandsche vrienden en bekenden in omloop te brengen en deze lijst, met het beloop der ingezamelde gelden, vóór einde Maart, aan den schatmeester van het inrichtingscomiteit, Coupure, 233, Gent, terug te sturen.

De briefwisseling wordt gehouden met den secretaris, Lod. De Vriese, Regnessenstraat, 3, te Gent,

Elk inschrijver voor minstens vijf frank zal het prachtig gesteendrukt portret van vrouwe Courtmans ten geschenke ontvangen.

Eene INTEEKENLIJST berust op het bureel van dit tijdschrift.

- Het album, dat Mev. Courtmans door de afdeeling van het Willemsfonds Schaarbeek-St.-Josse-ten-Noode zal aangeboden worden, belooft een echt kunstwerk te wezen. De beste schilders, waaronder wij Jan en Frans Verhas, Van den Bussche, Jozef Gerard, Lucien Gerard, enz., enz., bemerken, zijn ijverig aan 't werk met de versiering der bladen. De grootste schrijvers en dichters hebben hunne medewerking beloofd. Uit alle gewesten van België en Holland komen dagelijks aanvragen van albumbladeren toe.

Tooneel- en letterkunde.

- Driejaarlijksche prijskamp der Nederlandsche tooneelliteratuur. - De Minister van binnenlandsche Zaken maakt kenbaar dat hem vóór den 1ⁿ Januari 1883, de volgende werken in handschrift zijn toegekomen, om te worden onderworpen aan de jury, gelast met het toekennen van den driejaarlijkschen prijs der Nederlandsche tooneelletterkunde voor het negende tijdvak:

Block (B.). - Ware Adel, tooneelspel in twee bedrijven.

De Tière (N.). - Vorstenplicht, tooneelspel in één bedrijf

Dixi. - Oom Felix, tooneelspel in drie bedrijven.

[p. 91]

Gittens (F.). - Jane Shore, drama in vijf bedrijven.

Hoorde-De Koninck (Jos. Van). - Familieschande, tooneelspel in één bedrijf.

Knibbeler (W.). - De Huisvijanden, tooneelsp. in 5 bedr.

Matton-De Lannoy. - De Verleide, tooneelsp. in één bedr.

Peeters (H.-B.). - Het Geheim, drama in drie bedrijven.

Id. - Eene Oneerlijkheid, tooneelsp. in drie bedrijven.

Van de Sande (F.). - De Vrijdenker, drama in 7 tafereelen.

Van der Wee (Fr.). - Veva, tooneelspel in één bedrijf.

Wytynck (J.). - Vervallen Adel, drama in drie bedrijven.

De volgende tooneelwerken, die gedurende het laatst verloopen driejaarlijksch tijdvak verschenen zijn, werden door de zorgen van het Hooger Bestuur mede aan de beoordeeling der jury onderworpen.

Buerbaum (Jos.-F.). - Gebuisd!!! Oorspronkelijk kluchtspel met zang in één bedrijf.

Callant (E.). - Bernard van Silly, tooneelsp. in één bedr.

Dandois (A.). - Arme Bertha, drama in vijf bedrijven.

Id. - De Zeekapitein, drama in 5 bedrijven.

Id. - Mijn vriend Hendrik, tooneelsp. in één bedrijf.

De Tière (N.). - Zieleketens, tooneelspel in één bedrijf.

Geest (Edm. De). - De Werkstaking, drama in 4 bedrijven.

Hendricx (A.). - Cupido op krukken, blijspel in één bedr.

Id. - Per Expres, blijspel in één bedrijf.

Hendricx (E.). - Koenraad, tooneelspel in één bedrijf.

Id. Misverstand, tooneelspel in één bedrijf.

Peeters (H.-B.). - De Alchimist, drama in vijf afdeelingen en een voorspel.

Id. - De Valsche Munters, drama in vijf bedrijven.

Id. - Twee Vrouwen, drama in drie tafereelen.

Id. - De Zoon van den Burgemeester, drama in drie bedrijven.

Queeckers (J.-J.). - De twee Weezen, tooneelsp. in één bedr.

Id. - De viool van den Blinde, volksdrama in 3 bedr.

Rosseels (E.). Klontje Goud, tooneelspel in één bedrijf.

Id. - Tijd genoeg, tooneelspel in één bedrijf.

Sande (F. van de). - Onder de Schoolwet, drama in 2 bedr.

Id - De Geldwolven, tooneelspel in drij bedrijven.

Schepens, (Ad.). - Broederliefde, tooneelsp. in één bedrijf.

Slimbroeck-De Peuter (M^w Anna). - Het blinde Kind, tooneelspel in één bedrijf.

[p. 92]

Suetens (W.). - Zalige Nieuwjaarsdag, tooneelspel in één bedrijf.

Teirlinck-Stijns. - Lucia Staps, drama in vier bedrijven.

Id. - Stella, lyrisch drama in vijf bedrijven.

Verschueren (J.). - De tweede Vrouw, dramatische zedenschets in één bedrijf.

- De heer Frans Gittens, de gekende schrijver van de geschiedkundige drama's De Geuzen, Jane Shore, enz. legt thans de laatste hand aan een nieuw drama in 5 bedrijven en een voorspel, voor titel voerende Karel van Gelder. Dit tooneelwerk zal door het Nederlandsch Tooneel van Antwerpen worden opgevoerd op het einde van Maart. Wat de waarde van Gittens' nieuw gewrocht nog zal verhoogen, is de medewerking van Peter Benoit. De bestuurder der Antwerpsche muziekschool zal namelijk daarvoor een Inleidingsstuk maken, en verder eenige kleinere muziekstukjes, met de handeling in verband. Wij zijn overtuigd dat deze samenwerking ons Nationaal tooneel alleszins voordeelg zal zijn.

- In het Verbond voor Kunsten en Letteren (Cercle artistique) van Antwerpen werden onlangs door de Nederlandsche afdeeling de winter werkzaamheden hervat, bestaande in voorlezingen en voordrachten door gekende Noord- en Zuid-Nederlandsche schrijvers. Wie een aangenamen avond wil doorbrengen, kan dit niet beter dan door deze zittingen bij te wonen. Zoo trad dezen winter op de heer M.T. Chappuis, 1^e Luitenant der Infanterie te Breda, en in Holland reeds gunstig bekend door tal van novellen en verhalen. Deze schrijver las met veel bijval een paar novellen voor, waaronder Twee oude Vrijers, welke wij in deze afl. van de Kunstbode mededeelen, iets waarvoor onze lezers den schrijver stellig dank zullen weten. - Den 18 Januari ll. droeg Pol de Mont, thans professor aan het Atheneum van Antwerpen, eenige zijner gedichten voor, en mocht vele blijken van hoogschatting van wege zijne toehoorders ontvangen. Juistheid van teekening en frischheid van kleur, benevens eene rijke gave van opmerken stralen ook in deze gedichten door. - Wij wenschen de Nederlandsche afdeeling van het Antwerpsch Kunstverbond geluk met hare goede keuze, en

[p. 93]

hopen, dat zij meer en meer de belangstelling van de beminnaars onzer letterkunde zal mogen verwerven. Zij verdient het ten volle.

- Bij den uitgever De Seyn Verhougstraete is ter perse: Vlaamsche Pseudoniemen. Bibliographische onderzoekingen door V.A. Dela Montagne. Dit werk, dat op 150 genommerde exemplaren, met nieuwe Elzevier letter, op best papier van van Gelder is gedrukt, zal in 5 afleveringen à fr. 0.90 compleet zijn. Inlichtingen of mededeelingen betrekkelijk het onderhavige werk worden vóór einde Februari ingewacht bij schrijver en uitgever.

- De heer Jan van 't Woud, te New-York, zet op energieke wijze de uitgave voort van zijne Nieuws- en Handelscourant, welke gedeeltelijk in de Engelsche taal, voor het grootste deel in het Nederlandsch is gesteld. Het ontvangen 5^e nommer van 24 Jannari j.l. bevat 1^o. Een vervolg en slot van: Herinneringen uit de Hollandsche geschiedenis der stad New-York; 2^o. De oprichting van de nieuwe Hollandsche Societeit ‘Eensgezindheid’ te New-York; 3^o. Eene Australische novelle van Hendrik van Balen, get.: De Millioenair; 4^o. Letterkundig Nieuws uit Nederland; en voorts allerlei mededeelingen en berichten, welke niet alleen voor onze landgenooten in Amerika, maar ook voor het Amerikaansch publiek van belang zijn. Wij vestigen nog eens de aandacht onzer uitgevers en exporters op deze courant, welke een der beste middelen ter bekendmaking onzer litteratuur in Amerika is. Het bureau is: 25 South Willam St. New-York.

- Onder redactie van Cornelie Huijgens verschijnt te Amsterdam een tijdschrift: Het Nederlandsch Magazijn dat zijn 50ⁿ jaargang is ingetreden. Deze maandelijksche uitgave voor Noord en Zuid behandelt fraaie letteren, populaire wetenschap, kunst en industrie, en bevat 80 blz. groot-8^o formaat. Een bijblad met advertentiën en een feuilleton wordt kosteloos twee maal per maand den inteekenaren toegezonden, waarin zij tegen bijbetaling van 1 gl. 4 maal per jaar eene advertentie mogen plaatsen van 15 regels. Aan den 50ⁿ jaargang is ook eene premie verbonden, bestaande in een prachtig bewerkt litografisch portret, groot formaat, van Mev. Bosboom-Toussaint. De inschrijvingsprijs per jaar is 12.50 fr. voor België, 6 gl. voor Nederland.

[p. 94]

Beeldende kunsten. - Prijskampen.

- De maatschappij der Antwerpsche Bouwkundigen schrijft eenen prijskamp uit voor leerlingen of bouwkundigen, die den 1ⁿ Januari 1883 nog geen 30 jaren oud en sedert dan in België woonachtig zijn. Er wordt gevraagd een Gemeentehuis voor eene gemeente van 5000 inwoners. Prijzen: 1^o verguld zilveren medalie, een eerediploma en 250 fr.; 2^o Bronzen medalie, een eerediploma en 150 fr. - Het programma is verkrijgbaar bij den sekretaris M.F. Hompus, Zirkstraat, 31, Antwerpen.

- De kunstschilder Claus, die in de driejaarlijksche tentoonstelling van Antwerpen de gouden medalie bekwam, heeft eene groote schilderij voltooid: De Boorden der Leie, welke hij naar de tentoonstelling van Parijs zal zenden. Het is een landschap bij zonnenondergang.

- Bij koninklijk besluit van den 15 januari zijn de volgende kunstenaars, bij gelegenheid der laatste driejaarlijksche tentoonstelling te Antwerpen, bevorderd en benoemd in de Leopoldsorde:

Tot officier: de heeren G. Roelofs, schilder te Brussel; De Schampheleer, id.

Tot ridder: de heeren Bastien-Lepage, schilder te Parijs; Bokelmann, id. te Dresden; Brozick, id. te Weenen; Danse, graveur te Bergen; H. de Braekeleer, schilder te Antwerpen; Delpérée, id. te Luik; Joz. Gérard, id. te Brussel; Lefebvre, id. te Parijs; Lemaire, graveur te Gent; Portielje, vader, schilder te Antwerpen.

- De internationale kunsttentoonstelling te Munchen zal op 1 Juli e.k. geopend worden. De termijn van inzending der ten toon te stellen voorwerpen is vastgesteld van 1-31 Mei a.s. Voorts is bepaald, dat de tentoonstellingscommissie niet verantwoordelijk kan zijn voor de voorwerpen, die vóór 1 Mei e.k. mochten zijn ingekomen.

Vlaamsche taalbelangen.

- Wij laten hieronder de wet volgen, welke verleden maand door de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers gestemd werd voor het gebruik der Nederlandsche taal in het Middelbaar Onderwijs.

Art. 1. In het Vlaamsche gedeelte des lands zullen de leergangen van de voorbereidende afdeeling, gevoegd bij de middelbare scholen, in het Nederlandsch worden gegeven.

[p. 95]

Het onderwijs der Fransche taal wordt er derwijze ingericht, dat de leerlingen bekwaam worden gemaakt om met vrucht de Fransche leergangen der midden afdeelingen te volgen.

Art. 2. In de eigenlijke middelbare afdeeling van de scholen dezer gewesten zal de leergang in het Nederlandsch gegeven worden.

De lessen van Engelsch en Duitsch zullen uitsluitend in het Nederlandsch worden gegeven, totdat de leerlingen in staat zijn hunne studiën voort te zetten in de taal zelve, die men hun onderwijst.

Eén of verscheiden leergangen van het programma worden insgelijks gegeven in het Nederlandsch. De aldus gegeven leergangen zullen ten getalle van twee zijn, althans te beginnen met de heropening der klassen van 1886.

Art. 3. De voorschriften van het vorige artikel zijn toepasselijk op de athenaeums in dezelfde streken gelegen.

Art. 4. De vakwoorden der wiskundige en natuurlijke wetenschappen, alsmede die van de andere leergangen van het programma worden gelijktijdig in het Fransch en in het Nederlandsch onderwezen.

De geschied- en aardrijkskundige namen worden zooveel mogelijk gegeven in het Nederlandsch en in het Fransch tegelijk.

Art. 5. De Regeering, na het gevoelen te hebben ingewonnen van de besturen der onderwijsgestichten van den Staat, mag altijd beslissen, dat alle of een deel van de leergangen, die overeenkomstig art. 2 en 3 in de Nederlandsche taal worden gegeven, tevens in het Fransch zullen gegeven worden.

De gemeenteraden hebben hetzelfde recht wat hunne gestichten van middelbaar onderwijs betreft.

Art. 6. Er zal een normaal onderwijs worden ingericht, inzonderheid bestemd om leeraars te vormen, bekwaam om in het Nederlandsch te onderwijzen.

Art. 7. Indien de Regeering niet in staat ware om de volle uitvoering der tegenwoordige wet te verzekeren voor de leergangen van het jaar 1886, zou zij aan de Kamers rekening geven van de redenen, die deze uitvoering hebben verhinderd en van al de maatregelen die genomen zijn om dien toestand te verhelpen.

[p. 96]

Sterfgevallen.

- Willem Geefs, de groote Belgische beeldhouwer, is gestorven in den nacht van Zaterdag op Zondag. (20-21 Januari).

Hij werd den 10en Sept. 1806 te Antwerpen geboren, en was dus ruim 76 jaren oud. Toen hij begon te werken, was er om zoo te zeggen geen beeldhouwkunst in België meer. Hij deed haar herleven, door zijne werken en door zijne leerlingen. Sedert was er groote vooruitgang: om Geefs' werken goed te waardeeren, moet men niet vergeten dat zij ontstonden in den tijd der volstrekte heerschappij van de Grieksch-Romeinsche kunst. Toch hebben zij ook naar de tegenwoordige opvatting beoordeeld belangrijke hoedanigheden. De voornaamste zijn: het monument op het plein der Martelaren; het standbeeld van generaal Belliard; het grafmonument van graaf Frederik de Mérode in de St-Gudulekerk; het standbeeld van Rubens te Antwerpen; het beeld van Leopeld I op den Congres-kolom en dat van denzelfde te Namen, van Grétry te Luik, van Theodore Verhaegen te Brussel; de Lion amoureux die op de wereldtentoonstelling te Parijs in 1855 prijkte; de Paul en Virginië, die door de koningin van Engeland werd aangekocht; enz.

Geefs had een gelukkig leven. Als kunstenaar en als mensch was hij gelijkelijk geëerd. Hij was niet alleen lid der Belgische Academie van fraaie kunsten, maar ook lid van Brabants provincialen raad en vele jaren burgemeester van Schaarbeek, de gemeente waar hij tot aan zijnen dood heeft gewoond.

Al zijne werken vermaakte hij aan den Staat, op voorwaarde van er een afzonderlijk museum van te maken: het museum Geefs.

Nieuwe uitgaven.

-	Prudens van Duyse's Nagelaten Gedichten, in 't licht gegeven door Florimond van Duyse. Derde Deel: Dichtverhalen. Roeselare, De Seyn-Verhougstraete. In 8, 205 blz. fr. 2.50.
-	Ochtendliederen en Middagzangen, door Luise Stratenus. 5^e en laatste afl. Roeselare, De Seyn-Verhougstraete. Bl. 322 408. Per aflevering. fr. 0.65.
	Limburgsche Schetsen, door J.M. Brans. Met een bijschrift van Emmanuel Hiel en eene ets. Roeselare, De Seyn-Verhougstraete. 180 blz fr. 2.00

Aangekondigd.

-	Een zonderling man, humoristische novelle, door Emiel Callaut. 2^e uitgave. Gent, bij den schrijver, Kluyskenstraat, 1. fr. 0.60.