De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 13

[p. 34]

Adelina Dudlay.

Op 15 December ll. was het Comiteit van het Théâtre Français, van Parijs, vergaderd om over te gaan tot de benoeming van nieuwe sociétaires. Tusschen de uitverkorenen, aan wien die hooge onderscheiding werd toegekend, die te recht door allen aanzien wordt als de openbare bekrachtiging van een uitstekend talent, bemerkten wij met vreugde onze landgenoote Mejufvrouw Adelina Dudlay. Wij mogen ons met des te meer reden over deze benoeming verheugen en verhoovaardigen, daar Mejufvrouw Adelina Dudlay niet alleen de jongste zal zijn van al de sociétaires, die van het huis van Molière deel maken, maar vooral omdat zij de eerste vreemde is, aan wie de titel van sociétaire werd verleend.

De Fransche pers heeft eensluidend die benoeming bijgetreden; de bekwame kritikus Louis Besson, laat er zich onder ander als volgt over uit in L'Evenement van 16 December ll.:

‘Mejufvrouw Adelina Dudlay is de eenige treurspeelster van het Théâtre Français, die tegenwoordig Cinna, Andromaque, Phèdre, Le Cid en, in een woord, het gansche klassieke repertorium kan vertolken. Door haar te mismoedigen, stelde het Comiteit zich bloot geen genietbaar treurspel meer te bezitten. Mejufvrouw Dudlay langer opofferende, offerde men te gelijkertijd een vak op dat, al valt het niet in ieders smaak, aan het Théâtre Français onmisbaar is. Mejufvr. Dudlay is eene werkster die met ongeloofelijke wilskracht geworsteld heeft tegen natuurlijke gebreken van uitspraak, en die ze bijna gansch heeft doen verdwijnen. Zij heeft den moed gehad, haast onmenschelijk, door deskundigen de plaatsing harer tanden, die schoon zijn, totaal te doen wijzigen. Zij heeft al haren gloed, hare kunst geschonken en zelfs dan, wanneer zij zich bedroog, van eene weinig gekende kundigheid blijken gegeven.’

In de gelegenheid gesteld met Mejufvrouw Dudlay nader kennis te maken, willen wij haar op onze beurt aan onze lezers voorstellen, overtuigd hun niet onwelkom te zullen wezen.

_**_*

[p. 35]

Adeline Elie Françoise Dulait werd in 1859 te Brussel geboren en behoort tot eene zeer gunstig gekende familie.

Eene buitengewone voorliefde tot het tooneel openbaarde zich bij haar van af hare vroegste jaren en haar droom was van eenmaal de planken te kunnen betreden. Doch, zooals het meermaals het geval is, hadden hare ouders hoegenaamd geen vrede met dit ontwerp en zochten op alle mogelijke wijzen die neiging tegen te gaan.

Op zeer jeugdigen leeftijd haren vader verloren hebbende, zond hare moeder haar naar het Koninklijk Conservatorium om de klassen van piano te volgen, met het vooruitzicht haar eens met het geven van pianolessen in staat te stellen in haar onderhoud te voorzien. Adelina maakte zulke rassche vorderingen, dat zij op slechts 15jarigen leeftijd als leermeesteres kon optreden.

De muziek had Adelina echter het tooneel niet doen vergeten en zeer dikwerf vroeg zij aan hare moeder om de lessen der deklamatiekas te mogen volgen. Mad. Dulait bleef weigeren, had zelf een zoo sterken afschrik van het tooneel, dat, toen de uitstekende toondichter en bestuurder van het Conservatorium, F. Gevaert, haar zegde dat Adelina eene zeer schoone contraltostem had en hij haar aanzette hare dochter de klassen van zang te laten volgen, zij er nog niet in toestemmen wilde.

Zij dacht er stellig niet aan, de goede moeder, dat al die tegenstand weinig baten zou en enkel voor gevolg moest hebben de ingeborene neiging te vergrooten.

Adeline was verplicht voor hare bezigheden gansche dagen van huis te blijven, maar beschikte over eenigen ledigen tijd tusschen de eene les en de volgende, en maakte daarvan gebruik om in stilte de lessen te volgen van Mejufvrouw Jeanne Tordeus, eerste prijs van Brussel en Parijs, gewezen lid van het Théâtre Français en die in het Conservatorium de klas van het treurspel bestuurde.

Het duurde niet lang of de verdienstelijke leermeesteres ontdekte den buitengewonen aanleg harer leerlinge, hield zich eenigen tijd bijzonder met haar bezig en wanneer zij eenmaal borg kon blijven voor eene roemvolle toekomst, ging zij Mad. Dulait spreken om zich niet langer tegen de neiging harer dochter te verzetten. Wat M. Gevaert niet gelukt was,

[p. 36]

gelukte Mej. J. Tordeus. Mad. Dulait verklaarde zich overwonnen en stemde eindelijk toe.

Alvorens zich echter voor goed op de studie toe teleggen, was het noodzakelijk het gebrek van uitspraak te doen verdwijnen, waarvan wij vroeger spraken. ‘Tot alles besloten, zegt Felix Jahyer, om eene roeping te volgen waaraan zij hoe langer hoe minder kon weerstaan, verkoos het meisje van vijftien jaar eene wreede operatie in den mond te ondergaan, liever dan aan het treurspel te verzaken. Bij middel van kleine houtjes tusschen het tandvleesch geslagen, herstelde een bekwaam deskundige al de tanden en weinige dagen voor haar eerste exaam, toen zij in de klas kwam, zag de leermeesteres meer dan eens haren mond gansch in bloed, maar hoorde haar nimmer klagen.’

Gelukkig zou haar moed niet onbeloond blijven, want na slechts zeven maanden studie bekwam Adelina in 1874 een tweede prijs van het treurspel, met het eerste bedrijf van Esther.

Het volgend jaar werd haar den eersten prijs toegekend met het eerste bedrijf van Phèdre, doch slechts met drie stemmen tegen drie en dus enkel dank zij de scheidstem van den voorzitter. Naar de overtuiging van geloofwaardige kenners, was de uitspraak der rechters eene onrechtvaardigheid, begaan ten voordeele eener mededingster, die tot heden volkomen onbekend is gebleven, iets waarover het publiek Adelinawrook door haar ten warmste toetejuichen.

Omtrent ditzelfde tijdstip werd zij in hare innigste gevoelens getroffen door de dood harer moeder.

Mejufvrouw Adelina Dulait bevond zich thans alleen in de wereld met slechts geringe middelen van bestaan. Hare leermeesteres, bevreesd dat haar leerlinge te kort zou komen aan de schoone toekomst, die zij de moeder had voorgespiegeld, en dat zij de klassieke kunst zou verlaten, gedrongen door den strijd om het bestaan, begaf zich naar Parijs om door tusschenkomst van den tooneeldichter Henri de Bornier, Mej. Dulait voor te stellen aan M. Perrin, bestuurder van het Théâtre Français.

De indruk die Mejufvrouw Dulait maakte was allergunstigst en zij gaf dusdanige ernstige blijken van bekwaamheid, dat zij dadelijk werd aanvaard. Mejufvrouw J. Tordeus vroeg echter

[p. 37]

en de studiën harer leerlinge nog wat te voleinden en vooral om eerst op schitterende wijze het ongelijk van het vorige jaar te wreken, wat de verstandige bestuurder goedvond, en hij verleende Mejufvrouw Dulait tot vergemakkelijking harer taak eene toelage van 1200 fr.

Gesterkt door die ondersteuning, zette Mej. Dulait zich met verdubbelden iever aan het werk en was weldra gansch gereed om met de meeste gerustheid op nieuw voor hare rechters te verschijnen.

Daags voor dat de prijskamp plaats had ontving Mej. Tordeus van M. Perrin het bericht, dat eene schoone gelegenheid zich voordeed om de jonge tooneelspeelster te laten optreden, namentlijk in het treurspel Rome vaincue van Alexander Parodi dat ter studie lag en dat de schrijver naar Brussel ging vertrekken om Mej. Dulait te hooren, en te oordeelen of zij opgewassen was voor de rol, waarvoor hij haar bestemde.

De overwinning, welke Mej. Dulait in den prijskamp behaalde in de rol van Camille in Horace, was zoo groot en zoo volledig, dat Parodi aanstonds aan den bestuurder van de Comédie Française liet weten, dat hij geene andere wilde dan Mej. Dulait om de rol van Opimia in zijn werk te vertolken.

Acht dagen na den prijskamp was Mej. Dulait reeds in Parijs, begon dadelijk onder de goede leiding der uitstekende kunstenaars, die van het Théâtre Français deel maken, hare rol in te studeeren en trad op voor het groote publiek op 27 September 1876 onder den naam van Adelina Dudlay.

Groot was de bijval dien zij behaalde, de gansche pers zwaaide haar den meesten lof toe; Francisque Sarcey, die als den eersten tooneelkritikus van Frankrijk doorgaat, schreef onder andere het volgende in Le Temps.

‘De vestaal werd vertolkt door een jong meisje dat van het Conservatorium van Brussel komt, waar zij hare studiëndeed onder de leiding een onzer oude bekenden van het Thèâtre Français, Mej. Tordeus. Zij noemt zich Mej. Adelina Dudlay. Zij is groot, schoon gemaakt, lief, een weinig karakterloos nog van uitdrukking, maar die oogen zullen zich eens verlevendigen. De stem is zwaar en heeft een schoonen klank. Gedurende het gansche tweede bedrijf was zij te hoog; dit was het gevolg der ontroering. In het derde

[p. 38]

heeft zij, in het tooneel met Lentulus een zeer grooten bijval behaald. Er is een zekere Crois-tu? die zij met eene zoo diepe en woeste uitdrukking heeft gezegd, dat de zaal haar heeft toegejuicht.

In het vijfde bedrijf had zij zeer edele en zeer smartvolle tonen; kortom, het is eene uitstekende aanwinst voor het Théâtre Français en wij hopen de jonge beginnelinge weldra in het repertorium te zien.’

Niet minder groot is de lof, dien we in de andere bladen aantreffen over deze gelukkige optreding, evenals over haar spel in de andere rollen, welke zij achtereenvolgens vervulde in de meesterstukken van het treurspel, als Camille, in Horace, Emilie, in Cinna, Hermione, in Andromaque. Pauline in Polyeucte, Chimène, in le Cid, Junie, in Britannicus, Eriphile, in Iphigenie en benevens andere nog, de verpletterende rol van Phèdre, in het puikwerk van Racine. Mej. Adeline Dudlay trad ook op in enkele nieuwe stukken, namentlijk in Anne de Kerviler, van Ernest Le Gouvé, waarin zij de titelrol vervulde, evenals in William Davenant, van Jean Aicard en in Garin van Paul Delair, waarin zij de zware en moeielijke rol van Aïscha vervuld heeft, die bestemd was voor Mej. Sarah Bernhardt en waar zij zich met de grootste eer heeft uitgetrokken. Ook toen de uitstekende tooneelkunstenares, die we daarzooeven noemden, het Théâtre Français had verlaten, werd de rol van Dona Sol in Hernani aan Mej. Adelina Dudlay toevertrouwd en ofschoon de puike vertolking dier rol veel heeft bijgedragen tot de vestiging van den naam van Sarah Bernhardt, aarzelde Mej. Adeline Dudlay niet die zware nalatenschap te aanvaarden en wij zijn gelukkig er te kunnen bijvoegen, dat de proef gansch ten haren voordeele is uitgevallen.

De buitengewone onderscheiding, die Mejufvrouw Adeline Dudlay is ten deel gevallen, zal voor haar een krachtige spoorslag zijn om in de baan der kunst immer voorwaarts te streven, de rijke gaven, waar de natuur haar mede bedeelde, door studie en arbeid verder te ontwikkelen en te volmaken, omdat haar naam naast die van andere heldinnen van het treurspel immer roemvol worde vermeld.

Antwerpen, Januari 1883.

Edward Van Bergen.