De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 12

Huldebetooging aan Virginie Loveling.

Op Zondag 30 October laatstleden hield het Willemsfonds zijne jaarlijksche algemeene vergadering te Gent. Eene menigte strijders voor de Vlaamsche zaak waren dit jaar opgekomen; maar vooral beteekenisvol was de tegenwoordigheid aldaar van den heer Buls, burgemeester van Brussel en den heer Lippens, burgemeester van Gent, die beide al de werkzaamheden hebben bijgewoond en daardoor een warm blijk van waardeering en aanmoediging aan het Willemsfonds hebben gegeven.

Benevens de punten van bestuurlijk belang, werd onder andere in de vergadering het volgende verhandeld:

Eene welverdiende hulde werd gebracht aan de nagedachtenis van den heer Bauduin, die bij uitersten wil aan het Willemsfonds 5000 fr. heeft geschonken.

[p. 507]

Het voorstel der Gentsche afdeeling werd besproken, dat den wensch uitdrukt het Algemeen Bestuur een onderzoek te zien inspannen naar de taal, die gebruikt wordt bij de verschillige vakken van het onderwijs in de lagere normaalscholen der Vlaamsche gewesten.

De Antwerpsche afdeeling stelde voor in de begrooting eene som neer te schrijven tot aanmoediging van Vlaamschgezinde dag- of weekbladen. Daaraan zal in de mate van het mogelijke worden voldaan.

De bespreking van het voorstel tot wijziging van het artikel betreffende de kiezing van het Algemeen Bestuur werd tot in de maand Januari verdaagd.

Het was des namiddags, aan den feestdisch, dat de huldebetooging van het Willemsfonds plaats greep aan de Zuidnederlandsche schrijfster Virginie Loveling. Bij hare intrede in de zaal werd de heldin van het feest met donderend handgeklap begroet. De heer Max Rooses las daarna in naam van het gansche Willemsfonds de volgende feestrede:

‘Hooggeachte Mejufvrouw,

Het algemeen bestuur van het Willems-Fonds heeft mij de eervolle taak opgedragen U welkom te heeten in ons midden en de tolk der leden onzer Maatschappij te zijn in dezen heugelijken stond.

Ik acht mij wel weinig waardig en weinig bekwaam om in hun aller naam het woord te voeren; maar ik ben overtuigd, dat mijn hart gelijk klopt met het hunne, en dat, terwijl ik lucht geef aan de bewondering en hoogachting, welke mij sedert lange jaren voor U doordringt, ik uitspreek wat ieder der hier aanwezigen, wat alle leden van het Willems-Fonds, wat, gansch Nederland door, alle vrienden van eigen taal en eigen kunst, van vrij denken en vrij handelen, voor U gevoelen.

Toen wij door het edelmoedig aanbod van een begaafd kunstenaar in staat werden gesteld U uw borstbeeld aan te bieden, namen wij, leden eener Vereeniging, welker strekkingen zoo volkomen overeenstemmen met de uwe, gretig die gunstige gelegenheid te baat om U eene welverdiende hulde te brengen.

Het Willems-Fonds behartigt den bloei van het Neder-

[p. 508]

landsch en van alles wat kan bijdragen tot de verstandelijke en zedelijke ontwikkeling onzer bevolking.

In den dubbelen strijd voor Moedertaal en Vooruitgang zagen wij ons voortdurend bijgestaan door een ruim aantal uitstekende letterkundigen. Dat wij in U voor het eerst eene vrouw begroeten mochten, die onverdeeld en onbeschroomd zich aansloot bij ons tweezijdig streven, achtten wij reeds een zeer verheugend verschijnsel; dat Gij ons bijtraadt met eene begaafdheid en eene krachtdadigheid, die U tot de evenknie onzer meest gevierde schrijvers en onzer diepst overtuigde denkers maakt, was een van die gelukkige gebeurtenissen, die men niet durft verhopen, vooraleer men er zich in verheugt, en die men niet dankbaar genoeg kan aanstippen, waar zij zich voordoen.

Gij hebt met ons gestreden voor de Moedertaal en haar doen beminnen en hoogachten door de gezonde en smakelijke voortbrengselen uwer pen. - Ik zou luider klinkende en warmer lovende woorden kunnen gebruiken om uw talent naar waarde te schatten, en ik ben overtuigd, dat ik het zou moeten doen om de bewondering, welke deze vergadering voor U gevoelt, met juistheid te vertolken; maar ik weet dat ik uwe bescheidenheid zou kwetsen met hier luidop te zeggen, hoe hoog bij ons de schrijfster der Novellen, der Gedichten en der Politieke Schetsen staat aangeschreven. Wat ik mij wel geoorloofd acht te verklaren, is, dat Gij eene Vlaamsche, eene Nederlandsche kunstenares in den volsten zin des woords zijt.

Gij hebt de scherpte van opmerking, de liefde voor de waarheid, die onze groote meesters kenmerkt; gij hebt de gave om wat Gij rondom U ziet omgaan, met soberen en vasten, met stillen en toch kleurigen toets weer te geven.

Voor het oog uwer lezers doet Gij Vlaanderen verrijzen zooals het is. Het is minder van U dan van wie ook de schuld, dat de beelden onzer landgenooten en het tafereel hunner zeden niet immer streelend voor onze eigenliefde en dikwijls weinig overeenkomstig met onze idealen zijn. Uw eerlijk gemoed, uw gezonde kunstzin heeft U niet toegelaten onze toestanden anders te schilderen dan zij zijn; maar uw hart moet er om geleden hebben, dat zij niet waren zooals Gij ze gaarne zoudt weergegeven hebben.

[p. 509]

Gij zijt niet de eerste en op verre na niet de eenige, die de waarheid in de letteren tot leus genomen heeft; maar, wat U kenmerkt, is, dat op uwe onverbloemde tafereelen immer de wasem van liefderijkheid en zielenadel ligt. De natuur, die u tot vrouw maakte, schonk u deze gave, evenals zij in de stem der moeder innige deelneming laat weergalmen uit de woorden van afkeuring tot haar kind gericht.

Ook nog om den steun, die Gij ons op een ander gebied verleendet, hebt Gij recht op onzen dank. Gij hebt dorst gehad naar waarheid, niet alleen in de schildering van het werkelijk leven, maar ook in de zaken, die behooren tot het hoogere geestesleven. Gij hebt U niet met vrouwelijke bedeesdheid, maar met mannenmoed, de vragen gesteld, die zoovele gemoederen van alle kunne en rang en ouderdom vrees aanjagen. Aan die vragen heeft uw geweten eene vrijzinnige oplossing gegeven, en wat Gij de waarheid achttet hebt Gij onbeschroomd uitgesproken met al den ernst en de ingetogenheid. die aan de vastberadenheid past.

Wat al onverschrokkenheid en wilskracht er moet noodig geweest zijn om in het midden, waarin Gij leefdet, pal bij uwe overtuiging te staan, weten wij niet nauwkeurig, daar Gij te nederig waart om de aandacht te trekken op uw persoonlijk doen en denken, Maar wij kunnen er ons een denkbeeld van vormen, wanneer wij nagaan, hoeveel hinderpalen wij, die in de groote steden wonen, uit den weg te ruimen hadden: voor hoeveel anders geëerbiedigde en geliefde stemmen wij ons oor te sluiten hadden om te kunnen gehoorzamen aan de overtuiging, die ons dwong af te breken met eeuwenoude gewoonten en vooroordeelen.

Wat U was gebleken schade en schande aan te brengen over ons volk, hebt Gij openlijk bestreden. Gij hebt den verderfelijken invloed der priesters in zake van onderwijs aan de kaak gesteld nog vòòr onze wetgevende macht de oude schoolwet veroordeelde; uwe aangrijpende schildering van hetgeen onze onderwijzers van geestelijken en kwezelaars “in onze gewesten” te verduren hadden, heeft zijne overredingskracht niet verloren na de bekendmaking van al de wraakroepende wandaden, die in de verslagen van het schoolonderzoek te lezen staan.

Gij hebt de waarheid geschilderd en de waarheid gepre-

[p. 510]

dikt met zoo ongemeene kunst, met zoo diepe overtuiging, dat Gij in uwe werken U zelve eenen krans gevlochten hebt, waarbij elk eerbewijs, dat wij U hier in daad en woord brengen, kleurloos, nietig moet blijven.

Veel onvollediger zou het echter nog zijn voor uw hart, zoo wij eene dierbare, die te vroeg is heengegaan, op dit oogenblik niet herdachten. Dat wij hier het woord niet mogen richten tot de gezusters Loveling; dat wij daar nevens uw beeld niet het hare mogen plaatsen, evenals wij jaren lang gewoon waren uwe namen samen uit te spreken en uwe geestesvruchten samen te genieten: dat betreurt Gij, dat betreuren wij met U.

Maar zooveel te warmer danken wij U, de eenige overgebleven van dien zielentweeling, voor al de diensten, die Gij beweest aan onze taal, aan ons volk, aan onze beschaving in het algemeen; zooveel te inniger spreken wij den wensch uit, dat Gij lang nog moget werken voor onze gewesten, dat Gij alle vrienden van ware kunst, die ook de uwe zijn, nog veel uwer frissche gewrochten moget te genieten geven.

Te zamen met dezen heilwensch, Mejufvrouw, verzoeken wij U het geschenk te willen aanvaarden, dat het bestuur en de leden van het Willemsfonds U aanbieden, als eene hulde aan uwe begaafdheid en aan uw karakter gebracht. Dit geschenk zal, hopen wij, waarde voor U hebben door het talent, dat een gewetensvol kunstenaar er aan besteed heeft en door de gevoelens, waarmede het U wordt aangeboden. Voor eene kunstenares als Gij zijt kan de waarde, die een Vlaamsch boetseerder aan het werk schonk, niet gering zijn; aan de schrijfster van het Geschenk des Harten, wij weten het, is eene gave, die uit een liefdevol gemoed wordt aangeboden, de duurbaarste van allen.’

Onmiddellijk daarop werd haar het borstbeeld aangeboden, door den Antwerpschen beeldhouwer Eug. Vander Linden vervaardigd en door hem belangloos ter beschikking van het Willemsfonds gesteld.

Het was de heer Paul Fredericq die in naam van de gevierde schrijfster het volgende antwoordde:

[p. 511]

‘Mijne Heeren

Namens Mej. Loveling is mij de last opgedragen U allen te bedanken, over deze zoo vereerende betooging.

Mej. Loveling is innig ontroerd over uwe al te vleiende huldebewijzen, en zij weet niet hoe die te beantwoorden.

Wat zij schreef, schreef zij uit de volheid van haar gemoed. Hierbij dacht zij weinig aan den bijval, die haar kon te beurt vallen.

Vooral verwachtte zij er zich niet aan, dat de beroemdste dichters en geleerden van Zuid-Nederland, dat de erkende aanvoerders der groote Vlaamsche vrijzinnige partij er ooit zouden aan gedacht hebben haar met zooveel plechtigheid geluk te wenschen over hare nederige pennevruchten.

De verrassing is voor haar dan ook van de aandoenlijkste en loont haar werk boven verdienste.

Niet zonder een gevoel van erkentelijke verlegenheid ontvangt zij heden het geschenk van den talentvollen beeldhouwer Vander Linden, dat de Antwerpsche Afdeeling en het gansche Willems-Fonds zoo heusch tot hun gezamenlijk geschenk hebben willen maken.

Met een borstbeeld vereert men gewoonlijk beroemde mannen. In dit geval zijn het veel meer beroemde mannen die haar vereeren, en geldt het enkel eene aanmoediging zoo opwekkend en in hare oogen van zoo groot gewicht, dat zij er nieuwe krachten zal in putten om met verdubbelden ijver hare bescheidene letterkundige taak te vervullen.

Hoe weinig begoochelingen zij ook over hare werken koestert, - toch kan zij niet nalaten U te betuigen hoe fier zij zich tevens gevoelt, dat zij vanwege zooveel uitstekende leden van het Willems-Fonds, die uit al onze Vlaamsche gewesten zijn bijeengekomen, zulke welwillende waardeering mag ondervinden.

Ontvangt dus allen, Mijne Heeren, de welgemeende uitdrukking van hare diepste dankbaarheid.’

Vervolgens werd aan Mej. Loveling door den heer Cornette, in naam der vrijmetselaarslogie: Les enfants de Thémis, van Antwerpen, een bloemkorf en door den heer Verstraete, namens de afdeeling Schaarbeek, een bloemtuil en een album aangeboden.

Gedurende den maaltijd zong de gekende Vlaamsche zanger

[p. 512]

Karel Waeyenberghe een lied van Em. Hiel, Lieve Loveling, muziek van Florimond van Duyse. Aan al de deelnemers, ten getalle van 120, werd door den drukker Is. Van Doosselaere een keurig gedrukt exemplaar van dit lied overhandigd. Ook droeg de heer Em. Hiel nog een gedicht voor van Karel Bogaert: Aan de Vlaamsche Dichteres Virginie Loveling.

Deze huldebetooging met haar prachtig feest, alsook de belangrijke vergadering welke voorafging, zullen in de jaarboeken van het Willemsfonds voorzeker onder de gedenkweerdigste aangeschreven blijven.