De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 12

[p. 278]

Boekbeoordeeling.

Prudens van Duyse's Nagelaten Gedichten, in 't licht gegeven door Florimond van Duyse, onder toezicht van Jan Van Beers en Emanuel Hiel. Roeselare, De Seyn-Verhougstraete. 1^e Deel. Prijs: 2,50 fr.

Het prachtige boekdoel van 250 blz., waarvan wij hierboven den titel afschreven, is de eerste steen tot een monument, dat een dankbaar nageslacht den geleerden en vruchtbaren dichter Van Duyse opricht. Zal die eerezuil tot hare voltooiing komen, dan moeten alle Nederlanders - Hollanders en Vlamingen - de uitgave van 's dichters nalatenschap ondersteunen, en wij hopen wel dat zij daaraan niet zullen te kort blijven. En zulks vooral, nu de Roeselaarsche uitgever De Seyn-Verhougstraete zich geene opofferingen ontzien heeft, om dit eerste boekdeel in een keurig pak te steken.

Onder den algemeenen titel van Lyriek is het werk onderverdeeld in: 1^o Godsdienstige Lierzangen (18 stukken); 2^o Oden (16 st:); 3^o Vaderlandsche gezangen en Vaderlandsche standbeelden (17 st:); 4^o Kunst en Taal (15 st:) 5^o Wijsgeerige Bespiegelingen (21 st:) en 6^o Zangen des tijds (8 politieke stukken).

Als men nagaat, dat de 280 blz. gedichten, welke voor ons liggen, slechts het achtste gedeelte van Van Duyse's nagelaten dichtwerken uitmaken, dan staat men waarlijk verbaasd over de vruchtbaarheid en het veelomvattend talent van den Dendermondschen Zanger, die tijdens zijn leven reeds zooveel heeft laten verschijnen. Voornamelijk als mensch leeren wij den Dichter hier kennen, en wel als een goed, oprecht deugdzaam mensch, edel van hart en gemoed, godsdienstig zonder dweeperij, volks- en vaderlandslievend.

Nederlandsch zonder daarom zijn Vlaanderen te versmaden, met hart en ziel aan de volkstaal gehecht, is van Duyse in den vollen zin des woords.

[p. 279]

Hoort wat hij zingt in eenen Voorzang:

'k Ben Nederlander, ja, en wil het immer blijven,
'k Ben van Germaanschen stam: dit tuigt mijn vrijheidsgloed
Laat de eeuwen met hun schande of luister over drijven,
Die stam blijft ongeschokt, en zuiver 't Dietsche bloed.
Ik ook ik ben een kind dier machtige Teutonen.

en verder:

Mij dekte als jongeling, de Nederlandsche stander
En 'k heb mijn Vlaamschen zang aan Willem toegewijd.

En wat zegt hij Aan eenen Vlaming, die uitsluitend Fransche verzen schrijft:

............
U moog de afgodische Napoleon bekoren;
Ik huldig en bezing den slag der Gulden-Sporen

Met gansch dien heilgen heldendrom,

Die 't vaderland verrukt en ons, op hunne graven
Gestegen, doemen doet al die verfranschte slaven,
Slechts voor de majesteit der vaadren koud en stom.
.......,....
Maar mij dat Nederlandsch, ook rijk in meesterstukken;
Mij 't zegelmerk, waar God de zielen, die niet bukken,
Als kinderen van 't woord, ook mee bestempeld heeft.
Wij zijn geen Franschen, en wij zullen dat niet worden.
Zoolang ons eigen taal met moed ons zal omgorden,

En onze Vlaamsche ziel nog leeft.

Het Vlaamsch is voor het volk de zon van 't zieleleven,
De zon van 't onderwijs, dat verder steeds zal streven,
Tot 't eens gevestigd zij als algemeene plicht.

In menig ander dichtstuk nog doet Van Duyse zijne onbeperkte liefde voor de taal des volks en voor hare ontwikkeling blijken. Men leze Ontboezeming, Feestgroet der stad Gent aan den Koning der Belgen, Ik ook ben Vlaming en andere stukken, die niet slechts onder de rubiek ‘Taal en Kunst’ maar ook elders voorkomen.

Het is van algemeene bekendheid, met hooveel gemakkelijkheid, met hoe weinig inspanning van Duyse de dichterharp

[p. 280]

bespeelde. Deze begaafdheid heeft hem in meer dan een stuk tot langdradigheid en gezochtheid doen vervallen. Zijne overrijke verbeelding liet hem den tijd niet de noodige zorg te besteden aan het afronden zijner onderwerpen en aan de keus der woorden en uitdrukkingen; zijne geleerdheid deed hem wel eens figuren en zinwendingen gebruiken, welke voor velen onverstaanbaar zijn.

Toch komen in dit eerste boekdeel zijner Nalatenschap eene menigte gedichten voor, welke, ofschoon vóór 25-30 jaren geschreven, door verhevenheid van gedachten en schoonheid van vorm ook het tegenwoordig geslacht kunnen begeesteren of met bewondering vervullen. Zoo troffen wij aan onder de Godsdienstige Lierzangen: De wet van God, Morgenbede, de Avondbede, Wij zingen in de Moederspraak; - onder de Oden: Ontboezeming, Herinneringen, het Woord; - onder de Vaderlandsche stukken: Leopold I, Geen afgod voor mijn aangezicht, Versalius' Standbeeld onthuld; - onder Kunst en Taal: de boven opgenoemde en de metrisch bewerkte Irene; - onder Wijsgeerige Bespiegelingen: Het paard op 't land, Geloof, Verdraagzaamheid; - onder Zangen de Tijds: Onze eeuw.

Wij kunnen niet alle stukken vermelden, welke ons bij de lezing hebben bevallen; die droge opsomming kan de waarde niet verhoogen van het prachtboek, als huldebewijs aan eenen der kloekste kampioenen voor Taal en Recht, uitgegeven. Met genoegen vernemen wij dan ook, dat het Staatsbestuur zijne ondersteuning voor deze uitgave niet geweigerd heeft; mochte nu ook de medehulp van het Nederlandsch publiek niet achterwege blijven.

Frans de Ghent.