De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 12

[p. 121]

De muziekdrukkers Phalesius.
(Vervolg).

In het Archief van Antwerpen hebben wij een gewichtig stuk gevonden, dat de belangrijkheid van de drukkerij en van den boekhandel der Phalesen bewijst: het is de staat van goederen door Magdalena achtergelaten. Niet alleen bewijst het duidelijk dat die belangrijkheid groot was, eenig zelfs in de annalen van de muziekdrukkers der Nederlanden, maar het geeft nog de namen eener menigte kunstenaars onzer bijzonderste steden op, die op het oogenblik der dood van Magdalena Phalesia aan de phalesische drukkerij schuldenaars gebleven waren. Deze namen zijn die van kapelmeesters en orgelisten onzer steden en abdijen; men vindt er ook in die van verscheidene drukkers onzer provincien, welke in den boekhandel der Phalesen muziekwerken kochten, om ze in hunne wederzijdsche verblijfplaatsen te verkoopen.

Wij denken dus, ofschoon het stuk wat lang is, dat het belangrijk genoeg is voor de geschiedenis der muziek en der muziekdrukkunst, opdat wij het in zijn geheel zouden mededeelen.

Het geeft nog de volgende zeer belangrijke bijzonderheden: 1^o De uitvoerder van den laatsten wil liet per riem papier op de Vrijdagmarkt eene partij muziek verkoopen die 122 gulden opbracht; - 2^o Er bleef in magazijn voor 3,129 gulden muziek; - 3^o Er waren 829 ponden gegoten letteren voor het drukken van muziek; - 4^o Van 13 Augusti 1652, tot 8 juli 1653, verkocht men voor 1,116 gulden muziek; - 5^o De phalesische drukkerij leverde aan geheel Belgie, Holland en Fransch Vlaanderen; - 6^o Het sterfhuis betaalde aan de drukkersgasten en voor andere kosten, van 1 Juni 1652 tot 12 Juli 1653, ongeveer 1200 gulden; - 7^o Men verkocht ook in den phalesischen boekhandel muziekale drukwerken van Italië:

[p. 122]

Staet ende Masse van alle ende jegelijcke de goederen ruerende ende onruerende haeffelijck ende erffelijck schulden ende wederschulden achtergelaeten ende competerende den Sterffhuijse van wijlen Jouffrouwe Magdalena Phalesia, Geestelijcke dochtere in heuren levene was daer vader aff was wijlen Peeter Phalesius de welcke op den dertichtsten dach der maent van Meije inden jaere XVI^e ende tweenvijftich deser weirelt is overleden binnen haeren woonhuijse genaempt den Conick David gestaen in de Cammerstraete alhier hebbende de voorgenoemde afflijvige in allen heure naergelatene goederen geinstitueert voor haere erffgenaemen Jouffrouwe Barbara Phalesia heur sustere was weduwe van wijlen Jan de Vos voor deen helfft alleenlijck voor de tochte ende bijlevene, ende de proprieteijt ende erffelijckheit daer aff aan Maria ende Jan Baptista de Vos haere twee kinderen waer aff den selven Jan Baptista middelretijt is comen toverlijden, ende dander helfft aan Jouffrouwe Maria Phalesia haere afflijvige sustere te wetene voor deen helfft daer aff in volle proprieteijt ende dander helfft daer aff aen haere twee dochters Maria ende Elisabeth de Meyer de welcke haeren vrijen wille hebben omme elck respectivelijck van haer contingent te mogen disponneren, Voorts heeft de voorgenoemde afflijvige bij haeren Testamente al noch gewilt ende geordonneert, als dat de twee deelen die sij is hebbende inden huijsraet soo van haer eijgen als van wijlen Jouff^re Anna haer sustere de selve meublen gelijck sullen worden gedeijlt tusschen de voorgenoemde Barbara ende Maria haer susters, soodat Maria boven het derdendeel haer alreede daer in competerende noch een derden deel sal genijeten, maer Barbara nijet meer als deen derdendeel, om dieswille sij haer aenpaert noch eens van te vooren heeft genoten, ende belangende haer afflijvige kleederen van lijnen en de wullen haeren lijve aengaende, heeft sij gheordonneert die bij hen oock gelijckelijck sullen worden gedeylt wtgenomen haer dagelycxe cleederen die sij begeert heeft om Goidtswille sullen worden gegeven aen iemant daert alderbest bestedt sal wesen alles naer breeder wtwijsen van haeren Testamente bij haer onder haer handtteecken gemaeckt opden derden October inden Jaere XVI^e ende Vierenveertich ende ten selven dage ende Jaere bij haer gecognoseert voor Gaspar van

[p. 123]

der Herstraten openbaer notaris alhier residerende in presentie van sekere getuijgen, ende door don selven notaris Herstraten in presentie van ghetuijgen ten overstane van den voorals genoemden d'heer Jeronimo de Maeijer Treserierdeser stadt gecosen Executeur vanden selven haeren testamente gheopent ende gerigistreert opden dertichtsten Meije in den Jaere sesthien hondert ende tweenvijftich. Welcken desen staet ende Masse, midtsgaders Rekeninge ende bewijs de voorgenoemde Jouff^e Maria Phalesia midts desen doende ende overnemende is voor mijne Eerwerdighe heeren de Weesmeesteren deser stadt van Antwerpen. Ierst aenden voorgenoemden heer Jeronimo de Maeijer inden naem ende als executeur vanden testamente der afflijvige in desen midtsgaders aende voorgenoemde Jouff^re Barbara Phalesia als voore voor de tochte voor deen helft deser successie ende Maria de Vos der selver Barbara dochter daer aff voor de proprieteijt ende erffelijckheijt. Item aen Vincent de Vos ende Pauwels Cole beyde inden naem ende als rechterlijcke momboiren vande voorschreve Maria de Vos, Ende aende voorgenoemde Maria ende Elisabeth de Meijer beyde haer rendante twee dochters alnoch ongehout dan respective bejaert ende haer selffs sijnde vander administratie regimente ende bewindt soo van den Ontfanck als wtgeve bij heur rendante eenichsints gehadt ende gehantteert over den voorschreven Sterffhuyse ende allen dachtergelatene goeden van heur voorschreven sustere wijlen de welcke waeren soo ende gelijck hier naer volcht, Gemaeckt desen staet ende Rekeninge in guldens ende stuijvers brabandts.

Ende eerst aengaende de gereeden goeden ende proffijten deses Sterffhuijs.

Inden eersten alsoo de voorgenoemde afflijvighe opden voorschreven dertichste meij anno XVJ^c ende tweenvijftich deser weirelt is overleden, soo heeft men ten selven dage allen de comptante pennighen brieven papieren ende munimenten ten desen Sterffhuijse bevonden behoorlijck doen ende laeten inventarieren door den voorschreven notaris Herstraten ten overstaene vande voorgenoemde afflijvighe susters ende den selven heer executeur soo isser ten selven

[p. 124]

Sterffhuijse alsdoen bevonden in gereeden gelde soo in goudt als silvere munte tsaemen de somme van twee duijsent seven hondert tweentseventich guldens seven stuyvers een blanck eens naer breeder wtwijsen van de specificatie daer aff.

⁺ Inden selven Inventaris gestelt die oversulcx alhier worden wtgetrocken compt⁺

Item in quaedt Hollants ende Duijts gelt bevonden ten selven Sterffhuijse tweentwintich guldens sesthien stuyvers daer op verlies gevallen is inden wissel de somme van.... soo compt voor reste tot⁺ proffijt van desen Sterffhuijse noch de somme van⁺

Item belangende het gouden Cruysken een gouden Diamant ringesken een gouden reliqar met een gouden ketentken daer aen ende twee perelkens daer onder aen hangende alles ten desen Sterffhuijse bevonden is te wetene dat alles t'selve tusschen partijen sal worden geliquideert⁺

Item aengaende den huijsraet ende meublen midtsgaders der afflijvige cleederen van lijnen ende wullen die dafflijvige heeft achtergelaten ende haer waeren toecommende syn alle den selven gedeijlt tusschen haer redante ende haer voorschreven sustere⁺ ende dat ingevolgens van den selven beuren voorseijden testamente soo daer aff alhier in proffyte wtgetrocken wordt⁺

Item opden sevensten April XVJ_c ende drijenvijftich soo heeft sij rendante met gemeijnen advise van haer mede erffgenaemen ende den selven heer Executeur bij forme van een proeve ter vrijdachsmert alhier publicquelijck doen ende laeten roepen ende vercoopen door den oudecleercooper Hendrick Tessers een paertije van alle sorten van musieck boecken riems gewijse ten dese Sterffhuijse bevonden die

+ Blijct ut in textu

+ 2772 g^s 7 3/4 st.

+ Alzoo het verlies daaraff hiernaer in meerder partije in vuytgeve wordt gebracht soo wordt hier vuytgetrocken de voorschreve somme van xxij g^s 16 st.

+ xxijg^s 16 st.

+ Memorie

+ Blijct ut in textu ende bij bekennen van partijen.

+ Nijet.

[p. 125]

altsaemen gegouden ende wtgebracht hebben ter somme van een hondert tweentwintich guldens acht suyvers dan alsoo daer aen bij⁺ hem gecort is voor sijnen vercooploon ses guldens en seven stuijvers compt voor reste bij haer rendant ontfangen volgens den schrieftelijcke vercoopboek daer aff synde de somme van⁽¹⁾⁺

Item opden sessentwintichsten Junij XVJ^c ende drijenvijftich soo sijn bij haer rendante aenveert allen de resterende musicale exemplaria ende ander boecken ten desen Sterffhuijse bevonden soo in den winckel camers solders als oock int packhuijs ter prijse gelijck de voorgaende ter vrijdaechsmert bij den ouden cleercooper Heyndrik Tessers sijn vercocht bedraegende allen de selve naer wtwijsen van den schriefftelijken Inventaris oft specificatie daer van gemaeckt synde ter somme van twee duysent achthondert achtentachentich guldens ende acht stuijvers die alhier in proffijte worden wtgetrocken compt⁺

(Bij specificatie sal desen post bijde manboiren naerden worden ondersoecht..

Depost naer ondersoeck wort desen post geaugmenteert tot 3129 g^s 8 st. compt⁽²⁾⁺

Item opden tweelffsten Junij XVJ^c vierenvijftich soo heeft sij rendante insgelijcx heur doen ende laeten aenschatten door Geeraert van Wolschaten geswoiren boeckdrucker ende Lenaert Milcamp geswoiren lettergieter allen de gereetschappen ende Instrumenten geen wtgenomen bevonden inde druckerije deses Sterffhuijs dienende tot het druecken vande musieckboecken midtsgaders een casse

+ Blijct bij den vercoopboeck.

(1) Men verkocht dus openbaarlijk, op 7 April 1653, als proef, eene partij muziekdrukken die honderd en zestien gulden opbracht.

+ 161 gs 1 st.

+ 2888 g^s 8 st.

(2) Er was nog in den winkel voor drie duizend honderd negen en twintig gulden muziekdrukken.

+ 3129 g^s 8 st.

[p. 126]

metachthondert negenenvijftich ponden loode letteren die altsaemen bij hen geschat ende gepriseert sijn ter somme van drije hondert eenenveertich gulden ende acht stuyvers alles naer breeder wtwijsen van de specificatie daer aff sijnde bij hen respective onderteeckent compt⁺

(Alsoo opden 7 Meert 1653 deselve druckerije met t'gene daeraen cleeft sijn geschadt bij Christoffel Jegers ende Hans Pels beyde hen des verstaende ter somme van 681 gs 5 st. soo wort desen post geroeijeert en in plaetse vuijtgetrocken de ierste schattinge ter voorschreven somme van⁽¹⁾⁺

Dan protesteert de Rendante hier tegens te blijven op haer geheel. 1^a Somma grossa van prouffijten deses staets bedraeght net de somme van sesse duijsent seven hondert eenentwintich gs ende 17 3/4 st. compt vj^mvij^c xxij g^s xvij ¾ st.

(Wordt voortgezet.)

Alfons GOVAERTS.

(Vertaling van Edw. van Bergen.)

+ 341 g^s 8 .st

(1) Er was eene hoeveelheid muziektijpen in lood wegende acht honderd negen en vijftig pond. Die caracters en de werktuigen der drukkerij werden door Geeraard van Wolschaten, eenen welbekenden drukker van Antwerpen, en door Lenaard Milcamp, eenen lettergieter, geschat op drie honderd een en veertig gulden, terwijl zij het vorige jaar waren geschat geworden ter somme van zeshonderd een en tachentig gulden door den beroemden houtgraveerder Christoffel Jegers en door Jan Pels.

+ 681 g^s 5 st.