De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 12

[p. 89]

Kroniek.

Tooneel- en letterkunde.

- De Belgische Bond der genootschappen voor werkmeisjes en werkjongens schrijft eenen prijskamp uit voor tooneelstukken, welke geen groot getal spelers en geene ingewikkelde tooneelschikking eischen. De voorkeur zal gegeven worden aan stukken in 1 bedrijf. Al de stukken moeten ook door jongens of meisjes alleen kunnen gespeeld worden. - De 1^e prijs, die niet verdeeld zal worden, bestaat uit eenen gouden eerepenning van 250 fr. waarde. Eene zilveren vergulden eerepenning als 2^e prijs en bronzen als eervolle meldingen kunnen door de jury toegekend worden. - De handschriften moeten vóór 15 Juli e.k., gezonden worden aaan M. Karel Weyler, hoofdonderwijzer, Leguitstraat te Antwerpen.

- De Maatschappij tot bevordering van nijverheid en wetenschappen te Gent heeft prijskampen uitgeschreven voor smidswerk, bouwkunde, zinkwerk, beeldhouwkunde, behangwerk, versieringschildering en vrouwenhandwerk. - Zilveren vergulden eermetalen wordt als 1^e en zilveren eermetalen als 2^e prijzen gegeven. - De mededingende stukken moeten vóór 1 Juli vrachtvrij in het lokaal der maatschappij, Koornlei, 18, Gent, toegekomen zijn. - Eene tentoonstelling zal door de zorgen van dezelfde maatschappij den 9ⁿ Juli worden geopend, waarop alle kunst- en nijverheidswerken zullen toegelaten worden. De voorwerpen voor deze tentoonstelling moeten uiterlijk den 4^e Juli vrachtvrij besteld worden. Men vrage het programma aan voor verdere inlichtingen.

- De volgende tooneel werken zijn tot het genot der premiën toegelaten: Per Express blijspel in 1 bedrijf door Aug. Hendricx; Koenraad, tooneelspel in 1 bedr. door Edm. Hendricx; Mevrouw Katrien (id) door Joz. van Hoorde.

- De uitslag van den prijskamp, uitgeschreven door de redactie van het Nederlandsch Museum voor eene Novelle in de Nederlandsche taal, is de volgende:

[p. 90]

De prijs van 150 frank, boven het honorarium van het tijdschrift, werd toegekend aan de novelle Zijn Vijand, waarvan de schrijver is de heer D. J Van Medevoort, te Amsterdam.

De redactie had zich het recht voorbehouden de novellen, die den prijs niet hebben bekomen, in haar tijdschrift op te nemen, mits betaling aan den schrijver van het gewoon honorarium. De volgende novellen zijn daartoe aangeduid: Gerard Wilmans, door Mej. Adelheid C. Horch (Helena) te 's Gravenhage. De weduwe van den dorpsschoolmeester door den Heer H. Mohrmann, te Amsterdam en Aagte, des Volders dochter, door Mevr. Van Rooijen-Littel te 's Gravenhage.

- Ter mededinging in den prijskamp van tooneelletterkunde, uitgeschreven door de koninklijke maatschappij ‘De Wijngaard’ te Brussel, ter gelegenheid van haar 225 jarig jubelfeest, zijn ingekomen de achttien tooneelstukken, waarvan de titels volgen:

Vriendentwist; Zijn zoon; Een geldhuwelijk; Maria; Lodewijk van Beethoven; De ondervinding is de beste leer; De zwervende zanger; Liefde en eerlijkheid; Broederliefde; Misverstand; Een Moederhart; Het blinde kind; Familieschande; (Zonder titel); Twee vrienden; Martha; Zieleketens; Een speler - allen tooneelspelen in een of 2 bedrijven.

- Op Zondag 22 Jan., gaf het Vlaamsch Tooneel van St. Jans-Molenbeek, onder het bestuur van den heer Alex, Dandois, te Roubaix, een Vlaamsche vertooning welke een overheerlijken bijval heeft bekomen. De geestdrift van onze Vlaamsche landgenooten was onbeschrijflijk, ook nooit hebben de spelers elders zooveel eerbewijzingen ontvangen dan te Roubaix. De heer H. Dekoeyer, voorzitter der maatschappij De Vlaamsche Harten, sprak in naam der maatschappij, en bracht hun den welkomsgroet toe. Het broederlijk onthaal, welk zij daar genoten hebben, heeft den heer Dandois doen besluiten eene tweede voorstelling te geven, te Roubaix, op Zondag 12 Februari.

- Zuid-nederlandsche maatschappij van Taalkunde. - Zitting van Zondag 20 November 1881 onder voorzitterschap van M.P. Willems! Tegenwoordig zijn de h.h. G. Bols, Jan Bols, Jan Boucherij, D. Claes, J.A. de Laet. Pol de

[p. 91]

Mont, Heremans, Muyldermans, Roersch, Rutten, Tuerlinckx, van Gansen, Frans Willems en P. Willems. De h.h. Hansen en Schuermans doen zich verontschuldigen. De heer Ad. Hoste, boekhandelaar te Gent, wordt tot uitgever van de werken der maatschappij benoemd.

De heer Heremans stelt voor gelukwenschen te richten tot het medelid, Tuerlinckx, schrijver van het Hagelandsch Taaleigen; eensdeels omdat zijn werk het eerste is, dat door de Maatsch. wordt uitgegeven, anderdeels voor de hooge waarde, welke zijn boek bezit (Toejuichingen).

De heer Des. Claes, prof. aan het Atheneum te Namen, wordt tot Ondervoorzitter gekozen.

De heer Frans Willems houdt eene lezing over het verloop der sterke of ongelijkvloeiende werkwoorden en van eenige onregelmatige. Door enkele voorbeelden, uit Zuidnederlandsche schrijvers getrokken bewijst hij hoe zonderling hier te lande met de vervoeging dier werkw: omgesprongen wordt. Verder behandelt bij de verkeerde aanwending van vergrootingsvormen bij de deelwoorden, die als hoedanigheids-woorden, gebezigd worden, en na aanhaling van volzinnen uit eenige schrijvers komt bij tot de slotsom, dat de deelwoorden, die als wezenlijke bijvoegl. n.w. gebruikt worden, de trappen van vergelijking kunnen ondergaan, terwijl men bij de overige deelwoorden liefst de vergrootingsvormen door meer, meest, enz., moest omschrijven. Als derde punt bespreekt M. Willems de vervanging van het bezitwoord door het bepalend lidwoord.

Deze lezing zal in de Handelingen opgenomen worden.

Naar aanleiding van deze lezing, bespreekt de heer Heremans een ander taalkundig misbruik, namelijk het verkeerd gebruik van tal van steeds zwak gebleven werkwoorden; spreker verwerpt o.a. ierf en orf voor erfde, georven voor geërfd; - leed en geleden voor leidde en geleid; - rees en gerezen (van reizen) voor reisde en gereisd; rok en gerokken voor rekte en gerekt; - miek voor maakte, enz. Spreker hekelt ook schong en geschongen voor scheen en geschenen, en wordt op dit punt door de Mont tegengesproken.

De heer J.A. de Laet waarschuwt tegen het gebruiken van

[p. 92]

zekere werkwoorden als waren zij wederkeerig, bij verbastering naar het Fransch. Hij haalt o.a. aan als verkeerde voorbeelden hiervan, zich bewegen, zich verroeren, zich verspreiden, enz.

M. Jan Bols behandelt de vraag: ‘Dient het onderscheid tusschen de zacht- en scherplange ee en oo in de uitspraak bewaard te blijven?’ Alhoewel men in N-Nederland geen verschil in de uitspraak dezer klanken maakt, zijn de leden algemeen van gevoelen, dat het onderscheid dient bewaard te blijven.

Zich bij den voorgaanden spreker aansluitend drukt de heer Claes den wensch uit, dat van hoogerhand den onderwijzers zou worden opgelegd de Nederlandsche taal goed te leeren uitspreken, en vooral in hun onderricht op het onderscheid tusschen de klanken en klankvormingen acht te slaan.

De vraag ‘Kan men despellingsregels in al de Nederlandsche gemeentenamen toepassen?’ wordt door vele leden bevestigend beantwoord. Waar is het, dat zekere woorden daardoor een vreemd voorkomen zullen krijgen, en dat de etymologie, of wat men als dusdanig wil doen doorgaan, in vele gevallen over het hoofd zal worden gezien, doch zulks mag geene reden zijn om de gelijkvormigheid in het schrijven onzer gemeentenamen langer ter zijde te schuiven. - Er wordt besloten later op dit punt terug te komen.

De uitdrukking: iets verkoopen aan den prijs wordt als gallicisme gebrandmerkt; aan moet door tegen of voor vervangen worden.

- Welke is de ware beteekenis van de in italiek gedrukte woorden in Vondels vers:

‘Had zich Apollio in zijnen last gekweten.
Hij had ons Hemelrijk in Adams Rijk vergeten!’

De heer Heremans, die deze vraag stelde, merkt op dat en kele uitgaven drukten: naar eigen lust, en denkt dat zoo wellicht het vers diende gelezen. - D^r Roersch verwerpt deze tweede, latere lezing. Hij legt als volgt Vondels woorden uit: had Apollio zich kwijt of los gemaakt in zijne verplichtingen, dat is in, gedurende zijnen last; dus had Apollio zijne verplichtingen vrijwillig met den voet getre-

[p. 93]

den. - Voor den heer Willems is de zin de volgende: ‘Had zich Apollio, vóór hij op aarde, in 't Paradijs, beneden kwam, reeds losgemaakt van de op hem drukkende plichten.’ De heer Claes staaft deze beide laatste meeningen, door te wijzen op de beteekenis van 't werkwoord kwijten: zich los-. vrijmaken van lasten of verbintenissen, zich ontlasten; als bij voorbeeld in: ‘ende hij kweette al de eerstgeboornen van hunne zonden.’

De verdere punten der dagorde worden tot de volgende zitting verschoven en deze wordt om 1 uur geheven.

- Henri Morriën, de zoo bekende tooneelspeler, is in het buitengasthuis te Amsterdam overleden. Zooals men weet, werd hij in den laatsten tijd aldaar wegens krankzinnigheid verpleegd.

Er heeft zich te Amsterdam eene commisie gevormd, welke de nagedachtenis van den begaafden tooneelspeler Henri Morriën in waarde wil houden door aankoop van een eigen graf, ten behoeve van zijn stoffelijk overblijfsel, dat nu in een vergeten hoekje rust. Zoo mogelijk wil men ook trachten later, bij genoegzame deelneming, eene blijvende herinnering op dat graf te doen plaatsen.

- Van ‘De Roos van Dekema’ van J. Van Lennep, verscheen dezer dagen eene Zweedsche vertaling door C.J. Blomberg; terwijl het vorige jaar het licht zag een Zweedsche vertaling van dr. Jan Ten Brinks ‘Een vuur, dat niet wordt uitgebluscht,’ door M. Langlet.

- De heer P. Knoll, onlangs te Amsterdam overleden, heeft zijn merkwaardige volledige verzameling van werken van wijlen mr. J. Van Lennep, waaronder al de afschriften van de ongedrukte werken, aan de Kon. Academie van Wetenschappen vermaakt. Die verzameling is thans naar de bibliotheek der Academie overgebracht.

- Van Berthold Auerbach verschijnt eene levensgeschiedenis door Zabel, met vijf portreten (een van Kaulbach); de opbrengst is bestemd voor het Auerbach-gesticht voor armen te Nordstetten in het Schwarzwald, Auerbachs geboorteplaats.

Uit Cannes wordt bericht, dat Auerbach, die een poos goed vooruitging, thans overleden is. ‘De Literarische Club’

[p. 94]

te Berlijn was van plan zijn 70ⁿ verjaardag (28 Febr.) feestelijk te vieren. Spielhagen, Auerbachs oude vriend, zou eene fseetrede houden.

- De uitgever P. Gouda Quint, te Arnhem, heeft ons ter beoordeeling gezonden de gezamenlijke werken van E. Werner, vertaald door Hermina. De Werner-Serie bevat 11 deelen, namelijk: Een held van de pen, - Glück auf, - Een onuitwischbare herinnering (met fraai portret en levensbericht der Schrijfster), - Tot hoogen prijs, - Vineta, - Aan het altaar, - Verbroken boeien, - Overwonnen, - Lenteboden, - Btjgeloof, - De Egoïst. - Wij zullen die boeken later bespreken.

- De Kunst- en Letterkring van Antwerpen gaf op 23ⁿ Januari l.l. zijn eerste letter- en toonkundig feest. Het was gewijd aan den dichter K.L. Ledeganck. Behalve eene levensschets en een kortbondig overzicht zijner werken door M.H. Claes, werden door de heeren Lommaert, Suetens, Vander Voort en Winkler de schoonste stukken van Ledeganck voorgedragen. Deze voordrachten werden afgewisseld door muziekstukken door R. Berben. (klavier); Steegman (oboë) en Audiffret (fluit). Al de stukken van dit met smaak gekozen programma oogstten veel bijval in

Beeldende kunsten.

- De beeldhouder Paul de Vigne, die thans Parijs bewoont, arbeidt aan een monument om de nagedachtenis van den portretschilder Lieven De Winne te verheerlijken. Waarschijnlijk zal het op den aanstaanden Parijzersalon prijken.

- De driejaarlijksche kunsttentoonstelling zal dit jaar in Augustus te Antwerpen geopend worden.

- Eene tentoonstelling van Schoone Kunsten is in de zalen van den Kunstkring, te Gent, geopend op Zondag 29 Januari l.l.; zij zal gesloten worden den 19 Februari om 4 uur. Onnoodig te zeggen dat dergelijke tentoonstellingen altijd bijval genieten. Verscheidene der befaamdste kunstenaars hebben werken toegezonden. Ruim 200 stukken zijn te zien.

- In April zal te Amsterdam worden gehouden een tentoonstelling van schilderijen, teekeningen, gravuren, beeldhouwwerken enz., die alleen zal bestaan uit werken van vrouwelijke kunstenaars.

[p. 95]

In de commissie tot voorbereiding van deze tentoonstelling hebben ook eenige dames zitting, o.a.. mevr. Van Tienhoven, geb. Hacke, mevr. Van Leeuwen, geb. Matthes, mevr, Visser van Hazerswoude, geb. Van Merlen, en mevr. Roël, geb. Dedel. De heer C.L. Van Kesteren is secretaris der commissie.

- Door de Compagnies des Bronzes te Brussel is het middel teruggevonden om bronzen afgietsels van beeldwerk zóó te nemen, dat bijwerken niet meer noodig is, en het oorspronkelijk model geheel in ongerepten staat wordt weergegeven. In de rue d'Assaut te Brussel kan men zelfs op die wijze - à la cire perdue - gegoten standbeelden zien.

- Het muzeum van Brussel is alweer verrijkt met een der meesterstukken van Rubens, namelijk eene H. Maagd met den stoel. Deze schildering werd in de verzameling van eenen Engelschen liefhebber aangekocht.

- De beeldhouwer Karel de Kesel is door den gemeenteraad van Gent gelast geworden het borstbeeld van den gewezen burgemeester dier stad, Graaf de Kerchove, voor de raadzaal te vervaardigen.

- Aan den Gentschen beeldhouwer Isidoor Dubrucq is door de koninklijke Koormaatschappij den last opgedragen, het marmeren borstbeeld van den onlangs gestorven voorzitter, den heer Delecroix, te beitelen.

Sterfgevallen.

- De Vlaamsche beweging en onze letterkunde heeft dezer dagen een gevoelig verlies ondergaan door den dood van D^r Casimir Ledeganck, zoon van den dichter der Drie Zustersteden. De verdienstelijke man is dezer dagen op nog jeugdigen leeftijd te Brussel overleden. Van Casimir Ledeganck bestaan verscheidene schriften, meest over wetenschappelijke onderwerpen, die getuigen van grondige geleerdheid, en tevens zich onderscheiden door eene ongemeen heldere voordracht en door eenen echt fijnen letterkundigen vorm.

- Een onzer voortreffelijkste Noord-Nederlandsche schilders, Bakker Korff. is op 30 Januari l.l. overleden. Men weet, dat hij grootendeels zich zelf heeft gevormd, en zich een genre schiep, waarin niemand hem evenaarde. Zijne zeer

[p. 96]

zorgvuldig behandelde en tot de kleinste détails uitgewerkte typen met hun karakteristieke bijhoorigheden, zijne oude vrouwtjes en bedaagde matrones, zóó waar en geestig weergegeven, zijn ieder bekend. Zij waren ook in het buitenland gezocht. Bakker Korff was in zijn jeugd eenigen tijd op de Haagsche Academie; zijn verder leven sleet hij te Leiden, in zijne woning in de Haarlemmerstraat.

- Een veel belovend jong toondichter, Willem Brand, in den 2 Februari l.l. te Antwerpen overleden, in den ouderdom van 29 jaren.

- Eduard de Biefre, de schilder van het prachtig tafereel: Het Eedverbond der Edelen - zijn meesterstuk - dat bij duizendtallen in gravuur en steendruk verspreid is, en thans in het Brusselsch Muzeum prijkt, is in de hoofdstad op bijna 80 jarigen ouderdom overleden.

Nieuwe uitgaven.

-	Nelly, door Charles Dickens, 1^e en 2^e deel. Met gekleurden omslag en 1 plaat. In-8^o, 200 en 205 blz. Gent, Ad. Hoste, Prijs: 1,50 fr. per deel-
-	De Zwaluw, Maandelijksch Volksblad met platen, onder toezicht van de maatschappij: tot Nut van 't Algemeen. Folio. 4 blz. Rotterdam, Uitgeversmaatschappij: Elzevier. Prijs 90 cents per jaar.
-	Verzuchting, melodie voor Soprano of Tenor, poëzie van D. Claes, muziek van E. Dubrulle. Gent, Drukk. G. van Gijsel.
-	Nog over Critiek, door Wazenaar (D^r Am. De Vos). Gent, J. Vuylsteke; in-8^o XI en 130 blz.

Aangekondigd:

-	Langs de Maas, gedichten van A. Sauwen, met eene titelplaat van H. Goossens. Prijs: 2 00. Antwerpen, L. Dela Montagne.
-	Blauwe Bloemen, volkspoëzie van Victor Vandewalle.