De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 11

Nationale toonkunde.

De Vlaamsche Kunstbode verdedigt sinds ettelijke jaren de Vlaamsche Toonkunstbeweging. Elke strijd, op dit gebied geleverd, elke overwinning, op het kosmopolitismus behaald, heeft ons tijdschrift tot tolk gehad. Wie onze verschillende jaargangen doorloopt zal zien, dat de Vlaamsche Kunstbode om zoo te zeggen eene baak is, om het streven en de ontwikkeling onzer Nationale Vlaamsche Toonkunst van punt tot punt te volgen.

Ofschoon het Woord aan allen, dat de meester vóòr eenigen tijd heeft rondgestuurd, ook den inschrijvers op den ‘Bode’ afzonderlijk is toegezonden geworden. achten wij het echter niet ongepast, volledigheidshalve, dat ‘Woord’ nogmaals mede te deelen.

Men weet dat het geschreven werd ter gelegenheid der mededeeling van het programma, dat voor de examens tot het bekomen der diploma's bij de Antwerpsche muziekschool werd afgekondigd.

[p. 558]

Hier volgt dus het:

WOORD AAN ALLEN.

Bij het verzenden van het Programma tot het bekomen der Diplomas van verdienste bij onze Muziekschool, acht ik het passend een blik terug te slaan op hare wording en ontwikkeling - om aan hen, die ons streven met belangstelling hebben gadegeslagen, in korte trekken te herinneren, wat ons doel was en in hoever wij het mochten bereiken.

Toen in 1867 de Antwerpsche Muziekschool gssticht werd, beloofden en besloten wij dit gesticht op het vaderlandsch grondbeginsel, op het nationalismus in de kunst, als op eenen vasten en vruchtbaren grondslag te bouwen, in andere woorden, eene Vlaamsche Muziekschool tot stand te brengen.

Toen scheen die onderneming eene hersenschim; een schoone, maar onuitvoerbare droom. Heden is die hersenschim een feit, die droom eene wezentlijkheid geworden.

Krachtdadig gesteund door den toenmaligen Minister van Binnenlandsche zaken, die met de Antwerpsche regeering onze stichting mogelijk maakte; door ons onderwijzend personeel en de leerlingen van ons gesticht, die met warmte de strekkingen aankleefden en de belangen behartigden, waaraan wij ons leven wijdden; door de Antwerpsche burgerij, en niet het minste door de Vlaamsche Beweging, hare pers, hare dichters, hare letterkundigen en hare bijzonderste aanhangers; eindelijk door de Commissie der Muziekschool en door de huidige Antwerpsche regeering, die het hierbijgaande programma officieel aannamen en goedkeurden, en aldus ons werk bekroonden, mochten wij er in gelukken het eerste, wellicht niet het minst belangrijke gedeelte van de taak, die wij in 1867 op ons namen, te verwezentlijken.

Er bestaat tegenwoordig eene Vlaamsche Toonkunst. Tijdens de Jubelfeesten van 1880 werd die waarheid luide erkend door de Europeesche pers en in de eerste plaats door de Noord-Nederlandsche, de Fransche, de Italiaansche, en de Belgische bladen.

Dat er in Antwerpen eene Vlaamsche Muziekschool bestaat, volledig ingericht en op streng nationalen grondslag berustende, bewijst het uitgevaardigde officieele Programma.

Alzoo volbrachten wij persoonlijk de zending, welke het Vlaamsche land ons opgelegd had.

Wat wilden wij in 1867; wat verwezentlijkten wij in 1881?

Overtuigd, dat de kunst alleen dan gezonde en smakelijke vruchten kan dragen, dat zij alleen beschavend op het gansche volk zal werken wanneer zij wortelt in eigen bodem, zich bedient van de moedertaal, zich spiegelt aan 's lands aard en zeden, zich aansluit bij het streven

[p. 559]

van den stam, die haar beoefent, dezes idealen tot de hare maakt en een tolk wordt van wat er in geest en gemoed van dien stam sluimert en naar uiting en verwezentlijking zoekt, wilden wij in alles Nationaal en Vlaamsch zijn, de Vlaamsche Toonkunst de weerspiegeling maken van den Vlaamschen aard, ons bedienen van de taal, die het volk spreekt en verstaat en waarin onze vaderen den zuiversten indruk van hun geestes- en gemoedsleven stempelden, ons wenden tot de groote massas en door dezer samenwerking de muziekale opleiding der groote menigte van het volk bevorderen, vaderlandsche werken uitvoeren om de overlevering, in den hoogeren zin des woords genomen, voort te zetten, waar die bestond, en zooveel mogelijk te scheppen, waar zij ontbrak.

Zoo verwierf onze Antwerpsche Muziekschool zich eene ware populariteit binnen en buiten onze stad. De opvoering van groote muziekale werken genoot hier in de laatste jaren een bijval en bereikte een punt van volmaaktheid, welke hier vroeger onbekend waren; de kunstsmaak verhief zich klaarblijkelijk en snel; er vormden zich uitstekende elementen, door welke niet alleen de eigen, maar ook de grootste der vreemde toonkunstenaars, het zich tot eene eer rekenden hunne werken te hooren uitvoeren.

En meer dan dit: de grond werd ontgind en vruchtbaar gemaakt, waarin de Vaderlandsche Toonkunst moet gedijen; eigen kunst toch moet eigen grond hebben; groote kuntenaars bestaan niet uit en bestaan niet op zich zelven, zij schieten niet op als paddestoelen in de bosschen; zij moeten deelachtig zijn aan het kunstleven van een volk, er geestelijk mede verbonden en versmolten zijn, er weerklank bij vinden wanneer zij zich uiten, er een publiek in aantreffen voor het uitvoeren en genieten hunner werken.

En daarom ook is de kunst dat niet, wat er willekeur zou wenschen van te maken; maar wel datgene, wat natuur en volksgeest haar doet worden.

Veel is er dus in Antwerpen reeds tot stand gebracht.

Wij zullen niet beweren, dat alles verwezentlijkt is, en dat wij, na het volbrengen van het bestaande, onze taak voor afgeweven beschouwen.

Onze school is, ja, de kinderschoenen ontwassen, zij behoeft geen leider meer; maar medewerking voor haar pogen, uitbreiding van haren werkkring, steun van iederen belangstellende eischt zij voortdurend, opdat, zooals de dichter van Beers zich in den Antwerpschen Gemeenterand uitdrukte: ‘op den schoonen dageraad, dien wij zagen aanbreken, er ook een schitterende dag moge volgen.’

Om dien vollen glans te bereiken moet er gewaakt worden, dat NIETS den loop van het begonnen werk kome storen noch stremmen; er dient gehandeld te worden (men vergeve mij den schijn van eene al

[p. 560]

te persoonlijke opdringing), zooals ik het in mijn laatste schrift ‘Nieuwjaarswensch op muziekaal gebied (1881)’ volgens mijn bescheiden oordeel aangeduid heb.

Moge ons voortdurend de veelzijdige steun ten deele valle, dien wij tot nu toe ontmoetten; moge de stad en provincie Antwerpen, evenals het geheele Vlaamsche Land, haren plicht blijven doen, dan bekroont eens een volledige uitslag het werk, dat wij gezamentlijk aanvingen, dan wordt onzen jongen kunstenaren een gebied voorbereid, waar zij zich in Vaderlandschen zin kunnen oefenen, en waar zij - utile dulci - stoffelijke middelen in voldoende mate aantreffen om op Kunstgebied zelfstandig te blijven zonder er op stoffelijk gebied door te lijden-

Peter BENOIT.