De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 11

[p. 357]

Boekbeoordeeling.

I.
Jaarboek der letterkundige Vereeniging Jan Frans Willems te Antwerpen. 5^e Jaargang. Antwerpen, Druk. van Jos. Dirix, 1881. Prijs 2.00 fr

Dit boekwerk van 180 groote bladz. strekt den kring J. Frs. Willems waarlijk tot eere, zoowel voor wat de degelijkheid en de afwisseling van den inhoud betreft, als voor de stoffelijke verzorging. Waar jonge Vlaamsche mannen, die zóó iets kunnen bijeenbrengen, te zamen werken, daar kan liefde voor de taal en voor het volk geen ijdele klank zijn.

Wie verscheidenheid als hoofdvereischte van een jaarboek aanziet, zal stellig dit lijvig boekdeel met genoegen doorbladeren. Benevens novellen, schetsen en gedichten, treffen wij hier bijdragen aan over geschiedenis, wetenschap en kunst. Eene nadere bespreking van den inhoud zal zulks het best bewijzen.

Vangen wij aan met de proza.

Het boek wordt geopend met eene korte levensschets (4 bladz.) van Edmond van Herendael, stichtend lid der Vereeniging, door Jan Boucherij. Daarin worden de verdiensten van den afgestorvene als dichter en prozaschrijver en als Vlaamsch strijder warm gehuldigd. Daarna komt: Willem De Mol en eenige bladzijden uit de geschiedenis der Vlaamsche Toonkunstbeweging, (20 blz), denkelijk het laatste schrift van den te vroeg ontslapen Van Herendael. Het leven en streven van eenen anderen ons te vroeg ontvallen medestrijder wordt hier met gloed en begeestering geschetst, en de Vlaamsche Toonkunstbeweging in hare opkomst en haren bloei besproken.

Een nieuweling in het schrijversgilde, Leo Van Aken, deelt

[p. 358]

ons de: Eenvoudige vertelling mede van eene oude droge geraniumbloem, (6 bladz.) Het is een lief schetsje, goed opgevat, eenvoudig verteld en met een opwekkend doel geschreven. Het doet ons naar meer verlangen in dien aard.

Jan Boucherij, een oude kennis, levert eene novelle: De Naamlooze Brief, (44 blz.) Daar de hoofdredacteur dit werk reeds in den Kunstbode heeft besproken, en het zijnen lof niet heeft gespaard, zullen wij den lezer naar de aflevering van Februari verzenden.

De studie over den Dierenriem (9 bladz.) van J.B. Van Camp, getuigt van gewetensvolle opzoekingen en is duidelijk voorgesteld; 12 houtsneden luisteren dit stuk op.

Sander en Mieken (32 bladz.) is de titel eener novelle van A. de Sadeleer, waarin de humoristische toestanden, als schrijf- en verhaaltrant, verre boven de pathetische te verkiezen zijn. De figuren van Sander en van Geert zijn goed getypeerd. De samenspraken zijn levendig, en ofschoon de samenhang hier en daar aan de détails opgeofferd wordt, vormt het een schoon geheel, dat bevalt en zich gaarne laat lezen.

Een historische verhandeling van Julius van Herendael over de Westfaalsche Vrede in betrekking tot de Nederlanden (29 bladz.) getuigt van diepe geschiedkundige kennis, van gewetensvolle opzoeking en van gezond oordeel. Voeg daarbij eene gespierde taal en gij zult gereedelijk bekennen, dat het stuk alleszins verdient gelezen te worden.

Het jaarboek wordt gesloten door eene vertelling van J.J. Hellemans, eenen nieuweling, meenen wij. Wat mij eene spin vertelde is, als onderwerp, verre van nieuw te zijn. De bewerking mag nog al goed genoemd worden; echter komt ons de vertelling vrij onwaarschijnlijk voor. De taal is tamelijk zuiver. Dat de schrijver betere onderwerpen kieze en hij zal gelukken.

En nu de poëzie:

Van Edmond van Herendael geeft het boek 3 stukjes: Tot aandenken en vereering van Willem De Mol, eene gevoelvolle maar opgeblazene herinnering aan den Vlaamschen toondichter; Late Zomer, een humoristisch stukje en Neder-

[p. 359]

lands Lied, goed geschikt om op muziek gebracht te worden. - Jan Boucherij levert een huiselijk tafereeltje: Levenswinter, benevens een humoristisch gedicht: Onze Soldaten. - Avondschemerîng van A. De Saedeleer is eene vloeiende berijming van een afgezaagd onderwerp. - Van A.V. Bultynck bevat het jaarboek een Lied van den Vlaamschen Broederbond, krachtig gespierd, maar niet vlekkeloos van feilen tegen de versificatie. Julius Van Herendael levert twee gedichten: Twee..., en Broederlijkheid, beiden als gedacht schoon, maar duister op vele plaatsen; terwijl J.J. Hellemans een gelegenheidsdicht geeft, dat als zoodanig zeer goed is.

Zooals de lezer zien kan is de algemeene indruk, door het jaarboek teweeggebracht, goed. Het is gezonde kost, welke daarin wordt aangeboden. Wij bevelen het dan ook ten sterkste aan. Geen beminnaar van degelijke letterkunde mag dit werk in zijne biblioteek missen. Voegen wij er ten slotte bij, dat het jaarboek op kloek papier gedrukt en opgeluisterd is met het lieve portret van Edm. Van Herendael.

Juni 1881.

Frans de Ghent.

II.
Schermers-Bessems en C^ie, Blijspel in een bedrijf door Th. Van Haesendonck en J. Grein, Antwerpen, Mees en C^ie.

Zoo wij ons niet bedriegen is dit blijspel het eerste werk door de twee schrijvers in het licht gezonden. Als onderwerp heeft dit stukje niet veel om het lijf.

Schermers, schouwburg-bestuurder, heeft eene dochter, Mina; zijn klerk, Bessems, heeft een zoon: Hendrik. De jonge lieden beminnen elkander en wenschen te trouwen. Bessems vraagt de hand van Mina voor zijnen zoon, doch Schermers wil zijne dochter alleen geven aan eenen acteur. Hendrik heeft met bijval als liefhebber meermaals rollen vervuld, maar Schermers weigert aan zijne kunde geloof te hechten, en noemt alle tooneelliefhebbers; krabbers, enz..... Hendrik zal hem

[p. 360]

het tegendeel bewijzen en komt met dit doel drij verschillige rollen spelen,

1. Een officier der burgerwacht: getypeerde rol.

2. Een verliefde vioolspeler: jonge rol.

3. De vader van den vioolspeler: oude rol.

Wij hebben reeds verschillige stukken van dien aard gezien, maar vinden Schermers-Bessems en C^ie het minst gelukkige. De rollen die Hendrik, als bewijs zijner kunde, komt vervullen, zijn, volgens ons, niet al te best gekozen.

Schermers, tooneeldirecteur, geeft er zelf deze beoordeeling van: ‘drij goede typen, maar alles behalve vermakelijk.’ Dat is ook zoo, want waarom het stukje blijspel heet, in ons niet gebleken. Weinig, zeer weinig hebben wij er in gevonden, dat bij de toeschouwers de lachlust kan opwekken.

Hoe is het mogelijk dat Schermers, die als directeur een man van kennis en ondervinding moet zijn, in die drij verschillige rollen Hendrik niet erkennen zou, daar hij met hem dagelijks in betrekking is, dus hem heel goed kent? Daarenboven is het bepaald onmogelijk dat Hendrik, in den korten tijd die hem door eene alleenspraak van hoogstens 20 zinnen gegund wordt, zich uitkleede, op nieuw aankleede, gegrimeerd worde, enz.

Hier is blijkbaar gebrek aan tooneelkennis. Men zal ons misschien van al te groote strengheid beschuldigen; maar wij hebben gemeend ons oordeel vrij en vrank te moeten uitdrukken, om alzoo den schrijvers eenen dienst te bewijzen.

De heer Van Haesendonck, die als letterkundige geen onbekende is, heeft zich dezen keer stellig misgrepen. Wij hebben beter van hem te zien gekregen.

Dat deze opmerkingen de schrijvers echter niet ontmoedigen: voor het tooneel werken is geene gemakkelijke zaak; veel studie word daartoe vereischt.

Wij hopen dan ook dat de schrijvers onze critiek niet als vitterij zullen beschouwen, en dat zij ons weldra eene nieuwe en betere proef zullen leveren.

Wij wenschen niets beter dan hun verdienden lof te mogen toezwaaien.

J.W.