De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 10

Het ‘Concert National’ te Brussel.
- 6 December 1879. -

Voor wie weet hoe armoedig het in 't bij uitstek nationaalgezind Antwerpen gesteld is met de Nationale kunst op muzikaal terrein, ten minste voor wat de uitvoering aangaat, mag het recht verwonderlijk schijnen dat in Brussel, dit centrum van het belgisch kunstcosmopilitism, eene instelling als die van het Concert National staande blijft en bloeit. Natuurlijk ontbreekt het dier onderneming geenszins aan de min of meer slim berekende aanvechtingen, waardoor men ten onzent alle streven naar eigen kunstontwikkeling tracht te belemmeren, en gedurende haar driejarig bestaan heeft zij voorzeker tal van wederwaardigheden te doorworstelen gehadt; - doch die strijd, op vijandelijk gebied gevoerd, verre van haar te ontzenuwen, schijnt integendeel de jonge instelling te versterken en aan te prikkelen tot grooter kracht-uitzetting.

Niet alleen heeft het Concert National tot hiertoe het hoofd geboden aan alle rechtstreeksche of zijdelingsche concurrentie, maar het streeft flink en moedig vooruit.

Een onwederlegbaar blijk van dien vooruitgang vindt men in het optreden van Hendrik Waelput als muziekbestuurder. Door den stevigen Gentschen nationalist tot leider te kiezen heeft het Concert National bewijs gegeven van doorzicht en van een vasten wil om niet te struikelen op het ingeslagen pad. Door dien keus heeft de instelling hare richting en haar doel uitdrukkelijk afgeteekend; daardoor stelt zij zich aan, niet alleenlijk als strijdelement, maar tevens als een element van bestrijding; die uitdrukking harer beteekenis gaat voortaan verder dan haar titel.

Het is te hopen dat die uitdrukking zich ook weldra wijder uitstrekken zal in de programmas der feesten, en zich niet enkel zal bepalen bij de namen der figureerende toondichters en uitvoerders. - Nationale

[p. 38]

concerten dienen niet alleen Belgische namen vòor te brengen, maar voornamelijk nationale werken van Belgen, en deze laatsten hebben er tot hiertoe nog al eens de minderheid uitgemaakt. Ik weet zelfs niet waarom men die nationale strekking bepalen zou tot België; - maar Nederland is niet op één dag... gewonnen.

In dien zin deed het programma van het laatste feest al te weinig afbreuk met de voorgaanden, om er niet de aandacht van belangstellenden op in te roepen: buiten het Concerto voor fluit van Waelput was er het Belgisch kunstnationalism dun gezaaid.

De Symphonie van G. Meynne, die het feest opende, heeft weinig om het lijf... voor zooveel dit stuk lijf heeft. Het is een dier tweeslachtige werken, zonder de minste strekking en ontbloot van een ernstig kunstkarakter, zooals het Belgische Omwentelingstijdvak er eenige heeft voortgebracht. Nochtans schijnt het dat Meynne niet teenemaal beroofd was van goeden smaak: enkele trekken in het Andante die aan Lohengrin herinneren, getuigen daarvan. - Deze uitvoering van Meynne's symphonie was de eerste te Brussel.

Hierna zong Mej. Beumer eene ‘Caprice-valse de concert’ - A la Vesprèe, van J. Mertens. Nogmaals eene eerste uitvoering te Brussel, bestuurd door den toondichter. - Mej. Beumer heeft eene goede zangmethode en eene heldere niet onaangename stem, doch haar ontbreekt in de uitdrukking dat ‘deeltje Godes’ dat den kunstenaar maakt: het kunstgevoel. Hiertegen kan nochtans in aanmerking gebracht worden dat de Caprice-Valse weinig of niemendal pak geeft op kunstgevoel. Ondanks den opgang (!) dien dit stuk maakte, kan ik het maar geenerlei verdienste toekennen. 't Is eene nieuwe en slechte proeve van het versleten fransch genre der Valses chantées, een muzikale lintworm, zonder vorm en zonder geest, en bovendien zeer onhandig geïnstrumenteerd. - Of de toondichter van ‘De zwarte Kapitein’ gehoopt heeft beter te lukken, in kwestie van kunstnationalism, door op gebrekkigen franschen tekst te werken? Ik opper deze vraag, omdat ik geene andere veronderstelling waagbaar vind ter verschooning van zùlk een onzin! Waar wil dat naartoe?

Het Viool-concert van Léonard, uitgevoerd door O. Musin, een oudleerling van het Luiker Conservatorium, is zooals meestal de voortbrengselen in dien aard, een werk zonder artistiek gewicht; de Bériot heeft er vo rzeker betere gemaakt. Een groote dwaling van de virtuozen in 't algemeen, is dat zij aan technieke ingewikkeldheid de voorkeur geven boven ernstige kunstwaarde; zij schijnen liever te willen vernaamd zijn als ‘geperfectionneerde notenmachienen’ dan vermaard als ‘kunstenaars’. Men legt er zich op toe, niet om langs al zijne zijden het karakter van een instrument-type te doen kennen, maar om op zijn speeltuig het karakter van gelijk welk ander na te bootsen. Voor den zang is 't al niet veel beter geschapen: de kunde ligtvoor hen in den overwonnen stoffelijken tour de force. Dat de smeeksmakende kritieken, waar-

[p. 39]

mede men die zoogenaamde artisten bewierookt, doorgaans voorveel de schuld zijn, dat menigeen van hen nooit waarlijk artist wordt, is ook maar al te waar. Wanneer zal men eens begrijpen dat al dat aangeleerd mecanism niet het doel zijn mag van den virtuoos; maar wel het middel om iets schoons uittedrukken? - Musin heeft een voortreffelijk en zwierig spel, zijn toon is rond en mollig en als juistheid van noten is hij onberispelijk; daarbij, hij speelt viool op zijne viool, maar wat de esthetiek zijner voordracht aangaat, daarop valt veel te zeggen; al de vormen, al de trekken, al de kleuren liepen er zoodanig ineen, dat men noch kop noch staart vond aan 't geen hij ons voordischte.

Hierop volgde Le Lac, symphonisch gedicht van E. Mathieu, bestuurd door den toondichter. Alhoewel fel getrokken en gerokken als vorm, getuigt dit werk van een goeden aanleg en van ernstige studie; het is braaf georkestreerd - mij dunkt al te braaf - het bevat belangwekkende détails en heeft hier en daar effekten van sonoriteit die wezentlijk wèl gelukt zijn. Dit stuk ontbreekt voornamelijk been, d i. rythmus, en leven, d.i. accent.

Het Symphonisch Concerto voor fluit van H. Waelput waarmede het tweede deel van het feest aanving, was onbetwistbaar in elk opzient het voorname nummer van het programma. Alhoewel reeds voor tien jaren gecomponeerd, mag dit werk (zeer merkwaardig door verhevenheid van opvatting en door breedte van kader) aanzien worden als een der goede Belgische Nationale werken, als een kunstwerk dat blijven zal. Zooals het zijn titel schijnt aan te duiden, het is veeleer eene Symphonie dan een Concerto, en de solo-partij, ofschoon volle ruimte gevende aan de uitstekendste virtuositeit, schijnt eerder een ‘voorwendsel’ te zijn geweest dan eene ‘reden.’ Dit blijkt ten eerste uit de voorname rol die het orkest erin vervult, ten tweede uit het betrekkelijk weinig gewicht erin gebracht aan de karakteristiek der Fluit als individueel element: deze laatste heerscht erin, zij is het die verhaalt, dit is al wat het werk heeft van een Concerto. Het is spijtig dat de beschikbare ruimte ons niet toelaat thans eene breedvoerige ontleding te geven van dit belangrijk gewrocht; dit zij alzoo tot eene andere maal uitgesteld. Vooralsnu wil ik ten minste toch wijzen op de eigenaardig en flink geleide thematieke ontwikkeling die aan Waelput's werk tot grondslag ligt, op de soberheid en het gezonde koloriet zijner orkestratie - die geene instrumentatie is - en op het buitengewoon gemak van vorming dat er in is ten toon gespreid. Bijzonder het finaal heeft eenen zwier en eene kracht die inneemt. - De virtuoos Anthony, die mede een jong componist is, en reeds verscheidene werken heeft voortgebracht (te meer, een discipel der Vlaamsche school) heeft zich in zijne voordracht volkomen op de hoogte gehouden van Waelput's gedacht. Anthony is een kunstenaar-virtuoos die niet alleen al het te betrachten mecanism bezit van zijn speeltuig, die niet alleen zeer

[p. 40]

schoon Fluit speelt, maar die ook dat innige onzegbare gevoel, de ziel van den componist welke voor het meerendeel een raadsel is, weet te onthullen en mede te deelen. Ik wil niet spreken over de duizelingwekkende moeielijkheden die er te overwinnen zijn in dit Concerto, en die door Anthony met eene ongewone losheid werden te boven gekomen, dàt is bijzaak; ik heb liever met nadruk te wijzen op het edele en grootsche karakter door den virtuoos aan Waelput's vormen en accenten gegeven. Er waren daar o.a. in de finaal-kadenz tonen vol eigenaardige kracht en vol oorspronkelijke wildheid, die gansch een gedicht in zich besloten.

De Serenade van Soubre is een licht stukje... in de maan gebakken. - Van het Hosannah, melodie van E. Michotte, even als het voorgaande gezongen door Mej. Beumer, is t best niets te zeggen. - De caprice de Concert van O. Musin, uitgevoerd door den komponist, is een onbeduidend fransch brekebeentje, dat door de fijne uitvoering nog al eenig belang wekte; maar ditmaal... speelde Musin geene viool meer.

Het feest eindigde met de Marsch der Eburonen van Simar. Het is te hopen dat niet op dit werk moet geoordeeld worden van Simar's andere voortbrengselen; dit is, voorwat den stijl aangaat, wat men zou kunnen noemen: intemperant muziek. Als gedacht en als vorm... hm! c'est du caporal.

Om te sluiten, een rechtzinnig en hartelijk bravo aan 't Orkest en zijn knappen leider.

Edward Keurvels.