De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 8

[p. 529]

Het kamp.
- Eene schets uit Hachländer's ‘Kriegspiele’. -

Wanneer iemand eenigen tijd geleden de streken aan beide oevers van den Onderrijn nòg zoo nauwkeurig kende, zoo wist hij wellicht toch niet waar Grimlingshausen ligt, een dorpje uit weinige slechte huizen bestaande, dat, door het Kamp van het zevende pruisische legerkorps, op eenmaal eene zij het ook snelvoorbijgaande beteekenis verkregen heeft. Vroeger was hier nauwelijks eene bootenstatie, waar de stoombooten de gaande en komende passagiers in- en uitlaadden, en indien niet toevallig achter het dorp de groote steenweg van Keulen naar Holland daar voorbij liep, ware de weg daarheen te land niet praticabel geweest. Dat alles heeft zich sedert kort aanmerkelijk veranderd. Aan den Rijn verheft zich eene landingsbrug, waar stoombooten vier tot zesmaal per dag aanleggen: want Grimlingshausen is een dorp geworden, naar het welk uit de gansche Rijnstreek duizenden toeschouwers stroomen, om het groote Kamp te bezichtigen. Aan gene zijde de landingsbrug der stoombooten hebben de pioniers eene scheepsbrug over den Rijn geworpen, om de gemeenschap met den anderen oever te vergemakkelijken. Daar houden talrijke omnibussen stil, die den reiziger naar Düsseldorf brengen, van waar hij te water, te land en te ijzer de wereld door gaan kan.

Een kwart uurs van den Rijn af, waar de groote vlakten van het land van Jülich beginnen, is het Kamp opgeslagen. Ik zag het voor de eerste maal den 31 Augusti 1842. 's Morgens was 't Maneuver van het gansche legerkorps, met gemarkeerde vijanden, en reeds van in Düsseldorf hoorde men duidelijk het knetteren van het geweervuur en het rollen der geschutsalvo's.

Zonder zeer uitvoerig, ja, voor menigen lezer langdradig te worden, is het niet mogelijk het afloopen van een maneuver te vertellen, ook was ik geenszins tot strategieke studiën gestemd. Ik vermaakte mij naïef weg met het in massa optreden

[p. 530]

der verschillige troependeelen en met den witachtigen poeierdamp die in dikke wolken over de vlakte wegtrok. Op de hoogte was het geschut in werkzaamheid en lange infanterieliniën schenen de vuurspuwende bastioenen als glanzende courtinen te vereenigen. De generaalstaf zag er uit als een bliksemende star; men zag daar niets als goudborduursels en witte vederbossen. De krijgsoefening werd gesloten door een groote kavalerie-aanval, en het was werkelijk een grootsche aanblik als daar zoo acht ruitersregimenten met donderend gedommel over de vlakte heenjoegen. Als alles voorbij was, trokken eenige ruitersregimenten en rijdende batterijen over de scheepsbrug op den overkant des Rijns, waar zij hunne kwartieren hadden. De smalle blinkende streep op den groenen vloed maakte een zeer goed effekt; aan beide oevers stonden talrijke toeschouwers; intusschen wachtte een stoomboot op het openen der brug en van hooger af kwam een groote vloot met eentonigen regelmatigen roeislag.

De stad der tenten was heden niet zoo levendig als de voorgaande dagen; de donkere wolken die den hemel bedekten schrikten menigeen terug. Intusschen had ik des te beter gelegenheid alles van nabij af te zien. Het Kamp vormt een groot langvormig vierkant, waarvan het front van den Rijn afgekeerd is. De tenten der soldaten staan in gelijke rijen naast elkander. De tenten zijn van grauw lijnwaad en met een groenachtige spits voorzien. Tusschen de tenten en in dezelfde rij bevinden zich kleinere, waarin de geweeren der soldaten bewaard worden, de zoogenaamde geweermantels. De tenten der officieren onderscheiden zich door eene kleine witte vlag, welke volgens haren rang met zwarte strepen voorzien is: die van den kapitein heeft twee strepen, die van de luitenant slechts ééne. Aan de achterzijde van het Kamp bevinden zich de kookovens, bestaande uit een grooten schoorsteen, die aan elke zijde eenen haard heeft, waarin drie groote ketels zijn ingemetseld. Elk bataillon heeft zijnen kookhaard en elk regiment zijnen pompput, die een over 't algemeen goed en klaar water leveren. Deze inrichtingen zijn van baksteenen, met de meeste zorg uitgevoerd en zullen blijven staan, om later bij eene dergelijke gelegenheid weder te dienen. Ook

[p. 531]

de groote commiesbroodbakkerij van het Kamp bevindt zich met vele ovens een honderdtal schreden achter het Kamp en is eveneens massief uit steenen, en wel voor langer als de duur der krijgsoefening ingericht. Voor het front van de zijde des Kamps, staan de tenten der stafofficieren voor dewelke de vaandels van het regiment opgeplant zijn.

Daar ik het Kamp op het middaguur zag, waarop de soldaten juist bezig waren hunne soep te verteren en de vallende regendroppels bijna al de toeschouwers verjaagd hadden, was deszelfs aanblik zeer eentonig, - zonder eenige poëzie. Slechts stonden hier en daar eenige mannen van de achterwacht om de kookhaarden, en lieten zich in hunne blikken keteltjes de soepportiën in meten. De soldaten hadden hunne tenten gesloten om zich tegen den indringenden regen te beschutten. De witte tenten onder den treurigen hemel blikten mij zeer melankolisch aan, weshalve ik mijn terugtocht begon, om de stad der barakken in de nabijheid te bezichtigen.

Deze omringt de achterste zijde van het Kamp in eenen driehoek en biedt alle mogelijk genot aan geest en hart. Wat bij dergelijke inrichtingen het meest mijne belangstelling opwekt, zijn de uithangborden, in welker epigrammen de eigenaars gewoonlijk al hunne geestigheid verspillen. De herbergen van het Grimlinghauser Kamp hadden echter op het gevoel voor de zoete ‘heimat’, dat in de borst van eenieder leeft, gespeculeerd; die tapperijen droegen gewoonlijk als opschrift den naam van de eene of andere plaats, uit welke zich landwehr-mannen hier bevonden, zooals: - Schützenzelt aus Metmann’, ofwel nog korter en aantrekkelijker: ‘zur Schelmer Landwehr’ of God weet wèlke Landwehr. Men zîet daar ontelbare schenkbarakken, naast kleine winkels waar de soldaten allerlei nooddruft kunnen inkoopen. De eersten verdeelen zich van zelfs in zekere klassen. Hier vindt men goeden brandewijn en een glas slecht bier; ginder is het bier beter en men kan reeds eene flesch zuren wijn bekomen; hooger vindt men spijs- en wijnkaarten doch is vooral de wijn niet te betrouwen. Voor de opperheerschappij der tapperijen twisten twee lokalen, waarvan het echter

[p. 532]

moeielijk te zeggen valt waar men het slechtst en duurst bediend wordt. Ik begaf mij in eene dezer herbergen om te middagmalen; ik zette mij ook met dit inzicht aan eene der tafels, waar wellicht reeds een 400tal personen zaten, en deed mijn best, toch kon ik mijn doel niet bereiken. Van de dingen die daar werden opgediend, was het meeste voor de meesten maar een kijkgerecht. Het eenige genietbare was de muziek van een militair korps, dat met goeden keus en veel juistheid speelde. Terwijl wij zoo aan tafel zaten, verdonkerde de hemel nog meer en zond eindelijk zulke regenvlagen naar beneden, dat de slecht gebouwde tent ze niet meer afhouden kon. Langs de wanden liep het water het eerst af.

‘Und dann und wann ein schwerer Tropfen
Fiel in den Messineser Wein.’

Weldra ontstond een algemeene verwarring in de zaal. Buffet en keuken werden door den regenvloed het eerst overstroomd, en wij moesten het geduldig mede aanzien hoe de zonder dàt reeds genoeg gewaterde sausen en groenten nog meer verdund werden. Boven alles uit speelde de muziek als om te spotten: ‘Oh wat plezier, soldaat te zijn!’

Feestelijk is de Taptoe die elken avond in het groote Kamp gehouden wordt. Door de tentenstraatjes heen roffelen de trommels op en af en roepen elkeen in den omkreits van het Kamp. Voor de tenten der Stafofficieren spelen de verschillige muziekkorpsen, waarop de soldaten in compagnie te zamen treden. Het signaal tot het gebed weerschalt en gedurende deze ceremonie zong heden avond het zangerskoor: ‘O Sanctissima!

Ik verliet bij 't vallen van den nacht het Kamp en zag nog lang den schijn der verlichte drinkbarakken door den nacht glanzen en hoorde nog verre weg den schreienden toon der violen en clarinetten. - Nog drie dagen en het gansche bonte gewoel is als een tooverspook verzwonden. De herfstwind glijdt over de naakte vlakte, en de eene of andere omzwervende marter kiest zich, zonder overheidspermissie, eenen der kookhaarden tot schuilplaats uit.