De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 6

Brieven uit Noord-Nederland.

den Haag, 10 October 1876.

Beter laat dan nooit: - thans het vervolg van mijn kijkje in de Tentoonstelling alhier. Van Israëls kregen wij zes teekeningen te zien: een flinke studie in sepia van een mansportret, een paar lieve genretafereeltjes en de breede figuur van een schelpenvisscher. Onwillekeurig rijst bij de beschouwing daarvan het denkbeeld op, als zou de schilder bij de vervaardiging dezer teekeningen zijn penseel na inspannenden arbeid een weinig ontspanning hebben gegund. Aan twee werken, die het kort na elkander wrochtte, zou het voorzeker die wel verdiend hebben. Ik bedoel het portret van Thorbecke en de afbeelding van een Noord Brabantsch werkmansgezin aan den middagdisch, een schilderij, dat op de jongste Expositie te Parijs is geweest. Het verdient opmerking dat Israëls, beroemd door het innige en gevoelvolle als genreschilder, het portret met denzelfden smaak, tevens met strenge nauwkeurigheid en groote toewijding behandelt. Dat van Thorbecke zou het vohlingend kunnen bewijzen. Die stroeve, strakke en toch geenszins terugstootende trekken van den jeugdigen Leidschen hoogleeraar - want in die betrekking is Thorbecke in de klassieke toga afgebeeld, daar de schilderij bestemd is voor de Senaatskamer - het doordringende van zijn blik, de saamgepreste lippen en bovenal de kalme statigheid en waardigheid van zijn geheele wezen zijn volkomen juist weergegeven, een te moeilijker taak, daar de schilder het portret moest vervaardigen naar een gewone kleine photographie, in Thorbecke's lateren leeftijd genomen. Een uitstapje naar de Noord-Brabantsche streken deed hem ter ver poozing van dien zeer ingespannen arbeid een sujet uit het Noord-Brabantsche landleven kiezen. Het inwendige eener schoenmakerswoning: man en vrouw zitten aan den schamelen middagdisch, de

[p. 513]

schotel met dampende aardappelen staat voor hen, de wieg met de jongste naast de zorgzame moeder en het overige kroost, met hoogblonde, steilharige lokken, zit op den grond, een paar kippen met de overblijfselen van zijn maaltijd te beschenken. De stoere figuur van den man, hel zwakke, zorgelijke gelaat van de vrouw, de geheele omgeving, schoorsteen, stoelen, wieg en vloer verraden in teekening en kleur den meester. Inderdaad door op deze Tentoonstelling zijn penseel wat ontspanning te gunnen, deed de kunstenaar een goed werk; hij wijdde tevens de leeken in het geheim van eens waren kunstenaars Spielerei in.

De kerkpoëzie van Bosboom vinden wij in twee den heer P. Stortenbeker toebehoorende teekeningen terug; in een door den heer F.H.M. Post van denzelfden meester toebehoorende teekening ‘Op den Deel’ getiteld, toont ons een tooneeltje uit het nijvere landbouwbedrijf, een minder vaak door Bosboom betreden gebied.

De poëzie van Holland's duinrijk landschap wordt waardig door Anton Mauve in zijne 4 teekeningen vertegenwoordigd. Bij een kousenbreiend vrouwtje voor haar door opgaand hout omringde hut, in de heerlijke duinstreek gezeten, of een in de nabijheid harer woning aan de waschtobbe werkzaam moedertje kunnen wij een oogenblik poozen.

Er ligt iets zeer donzigs over die teekeningen, iets fijns en edels van behandeling, dat evenwel elken zweem van koketterie à la Watteau buitensluit. De figuurtjes zijn wel degelijk boerinnentypen, de hutten wel degelijk dagloonerswoningen, de duinen en het houtgewas ongetwijfeld natuurlijk; maar de zachte zomermiddag-belichting over het geheel, de fijne, liefelijke tinten en het totale gemis aan schelle kleuren verleenen er juist een zekeren stempel van artistieke netheid en keurigheid aan, die bij de meeste onzer jeugdige realisten te vergeefs wordt gezocht. Ik weet den indruk van 't geheel niet beter uit te drukken dan door het woord donzig, dat ik zooeven reeds gebruikte, hoewel ik er dadelijk bijvoeg, dat de lijnen en omtrekken te flink en ferm zijn aangebracht om aan het denkbeeld van weekheid en teederheid - eigenschappen van het dons - te herinneren.

F.S.K.