De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 6

[p. 508]

Het XV^de Nederlandse Congres
Brussel op 27 tot 30 Augusti.
(Vervolg.)

's Anderendaags (Dinsdag 29 Augusti) opende de heer de Beer (Goes) in de EERSTE AFDEELING de bespreking over Dagbladenkritiek en Reclame. De geachte spreker drukte de meening uit dat de letterkundige kritiek der dagbladen al te zeer voor de politiek wordt opgeofferd en dat ze wat meer de uitdrukking der openbare meening zou moeten wezen. Ook voor de reclame is hij ongenadig: de invloed door haar uitgeoefend is zeer groot; spreker noemt ze bijna onrechtvaardig. Zijne talentvolle voordracht lokte eene bespreking uit, waaraan deel namen de heeren Heremans, Wiehl, Van Lee, Ising, D^r Beets en Conradi. Volgens den heer Beets weten de lezers der dagbladen toch gemakkelijk te onderscheiden welke gezonde en welke partijzuchtige kritiek is, en juist dit is het bewijs van een krachtig leven des volks.

De heer D^r Jan ten Brink ('s Gravenhage) bekomt nu het woord over waardeering op letterkundig gebied. Hij houdt het er voor dat de letterkundigen over 't algemeen te weinig gewaardeerd, en maar al spoedig met don naam van brood schrijvers bestempeld worden. Spreker wenschte voor de Nederlandsche auteurs eene maatschappij te zien ontstaan, gelijk aan de Société des gens de lettres te Parijs, waardoor de belangen der letterkundigen op elk gebied beter zullen worden behartigd. Dàarom formuleert hij een voorstel tot het oprichten van een dergelijken Bond en verzoekt het Congres eene commissie te benoemen, die dit plan voorbereidt. Dit voorstel wordt door de vergadering met eenparige stemmen goedgekeurd.

Thans is het D^r Van Vloten (Bloemendaal) die het woord neemt, en wel over Gebruik en misbruik der aestetiek op letterkundig gebied. De knappe schrijver behandelt zijn onderwerp zeer breedvoerig en bewijst dat de invloed der aestetiek zeer dikwijls slecht begrepen wordt; dat zij ook

[p. 509]

meermalen verkeerdelijk wordt toegepast. Op eenige bewijzen, die D^r Van Vloten had aangehaald om zijne rede te staven, antwoordt de heer Conradi zeer driftig, maar misschien minder wellevend, wat door een deel der vergadering sterk wordt afgekeurd. D^r Oppenheim vindt hierbij gelegenheid om, in fijneren vorm, te zeggen dat hij liever D^r Van Vloten over de eigenlijke beteekenis van het woord aestetiek had gehoord.

Daarna treedt de heer Torfs (Leuven) op met eene voordracht over de Bijvoegende wijze (subjonctif). Hij vindt dat de apraakleeren de regels over den subjonctief zeer onvolledig en somtijds onnauwkeurig opgeven. Ook gispt hij sommige dichters, evenals de opstellers van het groote Woordenboek, over het verwaarloozen van den subjonctief. Dit geeft aanleiding tot eene zeer uiteenloopende bespreking, waaraan (zonder eigenlijken uitslag) deel nemende heeren D^r de Jager, Beets, de Beer, Heremans en anderen.

Hiermede werd de zitting der Eerste Afdeeling gesloten.

In de TWEEDE AFDEELING opende de heer Van Even (Leuven) de reeks voordrachten met een getrouw verhaal der wegvoering uit de Hoogeschool van Leuven van den Graaf van Buren, in 't jaar 1568. - Op hem volgt de heer Dercksen (Leiden) die handelt over Prins Philips Willem van Oranje en zijn verblijf te Brussel aan het hof van Alberten Isabella, ten jare 1600. Deze beide onderwerpen gaven aanleiding tot het beleefde aanbod des tweeden sprekers om zijne historische bescheiden aan den heer Van Even af te staan ten ‘einde de geschiedenis van die jaren te boek te stellen’ wat dan ook met verlangen wordt te gemoet gezien.

Daarna sprak de heer Vosterman van Ooijen (Maastricht) over de Genealogie en Heraldiek als hulpbronnen bij he beoefenen der geschiedenis. Deze voordracht lokte eenige opmerkingen of liever eenige toelichtingen uit van de heeren Baron d'Ablaing van Giessenburg, Ising en M^r van Buren. Eerstgenoemde bracht daarbij hulde aan de bevoegdheid des heeren Van Ooijen in een vak, waarin de heer d'Ablaing zelf blijkt een meester te zijn. Daarop werd de zitting geheven.

In de DERDE AFDEELING sprak de heer Van Eyck (St-Nico-

[p. 510]

laas) over Eenheid van uitspraak in het Nederlandsch inzonderheid op het Tooneel De hoer Van Eyck wijst er op hoe de spreektaal van plaats tot plaats verandert, en hoe het daarbij schier onmogelijk is eene beschaafde uitspraak op het Tooneel te ontmoeten, dewijl de elementen van een tooneelgezelschap meestal aan verschillende localiteiten ontleend zijn. Spreker meent toch dat hieraan verbetering kan worden gebracht, indien de tooneelbestuurders slechts wat willen mêehelpen. Hij sluit met den wensch dat het Congres maatregelen nemen zou om tot de eenheid van uitspraak in het Nederlansch te geraken.

De conclusie dezer belangrijke voordracht lokte echter nog al opmerkingen uit van wege de heeren Hoste, Boelen, Courtmans, Jacobson, Bom en Smit Kleine. De heer Van Eyck wist allen flink te woord te staan en de dd. Voorzitter, heer Servaas van Rooijen meende de bespreking te mogen sluiten met de volgende voorstellen:

1^o Het XV^de Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres wende zich tot de Belgische Regeering met het verzoek, te willen zorg dragen dat de onderwijzers in de scholen tot hunne leerlingen zuiver Nederlandsch spreken;

2^o Het Congres verzoeke de Regeering maatregelen te willen nemen tot het oprichten van eene Tooneelschool, even als die in Noord-Nederland bestaat, ten einde vooral de zuivere uitspraak te bevorderen;

3^o Men trachte de geestelijke overheid te bewogen, zoowel bij het opleiden der geestelijken, als in het algemeen, op de zuivere uitspraak te willen acht geven. opdat men op den kansel zich in zuivere taal uitdrukke.

De VIERDE AFDEELING hield dien dag eene zeer belangrijke zitting, die bijna geheel werd ingenomen door eene bespreking tusschen de heeren Aug. Schoy en Colinet (Brussel) over de Vlaamsche Bouwkunde. Het voorstel van den heer Schoy luidde: Hoeft de strekking tot de Vlaamsche Bouwkunst, die dagelijks aangroeit, zuiver oudheidkundig te blijven en niets anders voort te brengen dan eene onvruchtbare herstelling van het verleden? Ofwel moet die strekking den gedanen

[p. 511]

vooruitgang in het zicht houden en in betrekking worden gebracht met de hulpmiddelen, de noodwendigheid en den smaak onzer eeuw, om derwijze eenen oorspronkelijken nieuw-Nederlandschen stijl te scheppen, welken zich in dit voorstel ontleedt: De school voortzetten, dat is aan de moderne opgaven de aestetische bij uitstek nationale gedachten toepassen der oude Vlaamsche Bouwmeesters?

_**_*

Des namiddags om 2 uren had de algemeene vergadering plaats in tegenwoordigheid van den heer Baron Gericke van Herwijnen, gezant van Nederland. Na een paar mededeelingen der Afdeelingen wordt hot woord verleend aan den heer Arthur Cornette (Antwerpen), die in eene sierlijke rede zijn voorstel ontwikkelt tot het inrichten eener bijzondere Congresafdeeling voor het behandelen van alle vraagstukken van stoffelijken aard, dio in 't belang zijn tevens van Noord - en Zuid-Nederland. Dit voorstel dat, van den beginne van het Congres af, de nieuwsgierigheid veler leden had gaande gemaakt, deed eenen storm losbreken, zooals een congres er zelden zag. Schier al de leden spraken verward door elkander, het zij om het voorstel bij te stemmen, 't zij om het af te keuren. Enkelen slechts waaronder de heeren Beets, de Jonge, Franquinet, ten Brink, Heremans, Scherpenseel, Sleeckx, konden zich doen hooren, waarna, bij eene stemming die niet zonder harde en o.i. welverdiende protestaties afliep, het voorstel naar eene commissie werd verzonden. Daarvan maakten deel de heeren Cornette, de Jonge, Pyls, Franquinet, Michiels, van Oojen en Levy: 's Anderendaags zou deze haar verslag uitbrengen.

De heer Jacobson stelde voor tot afwisseling den heer D^r Hansen (Antwerpen) te verzoeken zijn opgegeven gedicht: Aan Dietschland voor te dragen; maar de vergadering stemde liever het voorstel van den heer De Jonge bij, om de zitting te sluiten.

Des avonds vereenigden zich de Congressanten in den fraai verlichten tuin van het Waux-hall (Park), waar het orkest

[p. 512]

van don Muntschouwburg, onder de leiding van den heer Jos. Dupont, eene prachtige muziekuitvoering gaf, uitsluitend bestaande uit gewrochten van Zuid-Nederlandsche meesters. Een hoogst aangename avond.

Hiermede liep de tweede eigentlijke Congresdag ten einde. 's Anderendaags de laatste vergadering, en dan... het Nacongres, anders gezegd het Banket.

(Slot volgt.)

Edm. Mertens.