De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 5

Boekbeoordeeling.

Chefs d'oeuvre de l'Ecole Hollandaise, ancienne et moderne, en oléographie d'après des tableaux des Peintres les plus renommés, avec texte polyglotte de. W.J. Hofdijk et Introduction sur l'École Hollandaise de Charles Blanc. Amsterdam, Jan Leendertz.

De oude en nieuwe Hollandsche schilderschool in Oléographie weêr te geven en door een meesterhand te doen beschrijven, is het schoone doel, dat bij het plan van deze kostbare onderneming voorzat. Sedert de Oléographie de kunst niet alleen weet na te bootsen, maar haar, wat teekening en coloriet betreft, meesterlijk weêr te geven; sedert de uitvinding van Senefelder die volmaaktheid heeft verkregen, dat zij ook de werking van elke kleur en elke verwstof of kleurmengeling juist weet te beoordeelen, en door dekking gemengde kleuren doet te voorschijn komen, welke in hare schakeeringen het model letterlijk evenaren - heeft zij reeds krachtig bijgedragen om den kunstzin van ons volk op te wekken en te verlevendigen. Allen, die met ons de kunstvoortbrengselen onzer voorvaderen in het Trippenhuis of in particuliere mu-

[p. 43]

seums mochten bewonderen, zullen het den beoefenaars der hoogere lithographie dank weten, dat zij ons door het bedriegelijk effect van hun tooverpers in staat stellen, de copiën van de meesterstukken onzer schilderschool op min kostbare wijze in eigendom te bekomen.

Die school toch onderscheidt zich van alle andere door hare nationaliteit, en het is dit laatste vooral 'twelk door den Heer Charles Blanc in zijne inleiding voor dit werk op treffende wijze wordt in 't licht gesteld. Hij toont daarin aan hoe eerst, toen dit plekje gronds, op de baren der zee en op de Spanjaarden veroverd, ons eigen plekje geworden was, het oorspronkelijk genie bij onze schilders ontwaakte, on alle oude navolgingszucht verbannen werd. Hoe de krachtige Rembrandt de forsche stoot aan deze nationale richting gat; hoe de doeken zijner opvolgers allen van de innigste liefde tot hun land getuigen, in hunne uitsluitende toewijding aan de landschappen hunner provinciën, aan de zeden on conterfeitsels van Hoogmogenden en vooral van 't volk, eene toewijding die het geringste wist op te merken en zich zelfs van het minitieuse bediende om een geheel eigenaardige tint over het geheel uit te storten. Maar deze Franschman (en hij is hierin onpartijdiger en rechtvaardiger dan menig vreemdeling), bepaalt zich niet tot dezen algemeenen karaktertrek; hij ziet ook de fijnere nuances die ieder kunstenaar onderscheiden; hij voelt hoe ieder zijne individualiteit, zijn geheele ziel als 't ware in zijn verwen en kleuren heeft uitgestort, zoodat b.v. hetzelfde landschap door den weemoedigen Ruijsdael of door den blijgeestigen Hobbema geschilderd een zeer verschillenden indruk op de toeschouwers maakt. Deze inleiding van den Heer Blanc geeft getuigenis, dat de Heer Leendertz bij den rechten kenner is geweest. Wij, nazaten van dat karakteristieke voorgeslacht, mogen er nog bij opmerken, welk een schat voor geschiedkundige kennis en waardeering, welk een opwekking tot vaderlandsliefde er schuilen zoude in eene volledige verzameling van de meesterstukken onzer nationale kunst. En wat zelfs een onmogelijkheid zou blijven voor de rijkste schatkist, om een compleet museum te verzamelen, wordt thans door

[p. 44]

deze nieuwe uitvinding een mogelijkheid voor iedere welgevulde beurs. Gaat men voort op den weg, waarop de Heer Leendertz een groote schrede doet, dan wordt de kans geboren om een volledige collectie van alle meesterstukken, ook van die het buitenland zich heeft toegeëigend, ten nutte van ons zelven en van onze nakomelingen bijeen te brengen.

De vier eerste afleveringen van bovengenoemd werk, welke wij door de attentie van den Uitgever in oogenschouw mochten nemen, zijn een waardig begin. De watermolen van Meindert Hobbema, het kanonschot van Willem van der Velde, het riviergezicht van Jacob van Ruysdaal en de esschenlaan van Jan Hackaert en Adriaan van der Velde zijn alle juweeltjes van het eerste water.

De oliographiën van deze vier zijn vervaardigd ter Koninklijke steendrukkerij van de firma Amand en geven ons opnieuw een afdoend bewijs van hare groote kunstvaardigheid. Die firma heeft met tact de moeielijkheden weten te overwinnen, welke vooral het landschap aan de Oleographie oplevert; stap voor stap heeft zij tot op de kleinste bijzonderheden het origineele doek weten na te bootsen. Het blijgeestige van Hobbema en het weemoedige van Ruysdaal heeft de steendruk in haar prent weten te behouden, evenals het krachtige van v.d. Velde. De esschelaan van Hackaert en Adriaan van der Velde heeft datzelfde deftige en voorname, dat ons in het Trippenhuis altijd opviel, en al is het onmogelijk om de waterpartij, daarop voorkomende, zóó schoon weêr te geven als op het origineel, de kunst heeft toch ook hier over vele moeielijkheden gezegepraald. Als de overige 8 platen van de 1^e serie dezer uitgave, naar evenredigheid, zoo flink de origineele hebben gevat en weêrgegeven als deze vier, dan beloven wij aan deze uitgave een buitengewonen bijval, niet het minst in het Buitenland. Daartoe zal voorzeker bijdragen de polyglottische text, welke daarbij geleverd worden door onzen geschied- en oudheidkundige W.J. Hofdijk met zijne origineele pen te boek gesteld.

Amsterdam.

C. Zwaardemaker.