De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 3

Boekbeoordeeling.

Contes Flamands et wallons. - Scénes de la vie Nationale par Camille Lemonnier. Bruxelles, chez Landsberger et C^ie. 1873.

In onze recensie van het ‘Hof-ter-Beken’ (Bladz. 374) noemden wij de realistische kleur, die dit dorpsverhaal kenmerkt, eene der hoofdverdiensten van M. Vanden Abeele's werkje. Nu wij het genoegen hadden de ‘Contes flamands et wallons’ te lezen, mogen wij zonder aarzelen ook hier deze oordeelvelling onderschrijven.

De in dezen bundel vervatte stukjes zijn een zestal schetsen uit het Belgisch volksleven: vier uit het vlaamsche, en twee uit het waalsche gedeelte.

M. Lemonnier is een realist van den echten stempel en daarbij een aangename verteller; zijn schrijftrant heeft wel iets van Erckmann-Chatrian.

Met de eenvoudige middelen die de schrijver zich kiest, verstaat hij wonderwel de kunst om de aandacht van den lezer te boeien. Niemand beter dan hij misschien, weet zóó goed uit de licht- en schaduwzijden van het intieme leven, dat natuurlijk-treffende op te vatten, welk niet hevig het gemoed schokt, maar door de verrassende waarheid der toestanden soms innig ontroert.

Eene rijke verbeelding paart de heer Lemonnier aan eene bewonderenswaardige gave van opmerking. Inderdaad, nauwelijks hadden we van het eerste verhaaltje ‘La Saint Nicolas

[p. 477]

du batelier’ een paar bladzijden gelezen, of daarin trof ons eene grondige, gewetensvolle studio van het werkelijk leven, die tot in de kleinste bijzonderheden doorstraalt. 't Is of men het daar voor zijne oogen zag, dat nette schipperskamertje in den Guldenvisch, waarin, op den St-Niklaas-avond, de oude schipper Tobias Jeffers van Dendermonde naast zijne Nelle bij de vroolijk ronkende kachel zit, al pratend over hunnen jongen tijd en hun vrijagie, terwijl het bezorgde schippersvrouwtje voor haar gezin een lekkeren ‘koekebak’ aan 't gereed maken is. Het, huisraad, met al wat verder dit prettige binnenhuisje opsmukt, alles is zóó juist, met zulke ware kleuren geschilderd, dat men onwillekeurig denkt aan eenig genretafereeltje van Jan Steen.

Eene kleine opmerking nogtans: - Of in Nelle's jongen tijd de meisjes te Deurne eene koperen plaat op de muts droegen (Blz. 23) komt ons twijfelachtig voor. Zou de schrijver hier onze Vlaamsche meisjes niet met de Zeelandsche hebben verward?

Lemonnier's figuren zijn meestal echte tijpen, frisch en gezond, krachtvol en levendig. Het realism dat zijne schetsen onderscheidt, sluit echter soms een zweem van poëzie niet uit, die - zooals in’ La noël du petit joueur de violon’ b.v. - een aangenamen indruk maakt. Dit gemoedelijk kinderverhaalje, dat wel eens aan het gekend gedicht ‘Le petit savoyard’ herinnert, mag een meesterstukje in zijn vak heeten. Het onderwerp is wel niet nieuw, maar zeer eigenaardig behandeld. Men kan zich niets roerender voorstellen dan dien armen kleinen Francesco, dat uitgehongerd bedelknaapje, welk daar met zijne viool in zijn armpjes op den sneeuw ingesluimerd ligt, en, terwijl hij streelend zoet van lekkernijen en fantastieke prachtpaleizen droomt, - van hongeren koude bezwijkt! Die droom, ofschoon wellicht wat te veel uitgewerkt, getuigt van eene hooge poëtieke verbeelding.

Eenigszins in denzelfden trant geschreven is ‘Bloementje,’ insgelijks een pereltje van gevoel en kinderlijken eenvoud.

In ‘Un mariage en Brabant’ keert de schrijver tot het volle realism terug. De verschillige personnages zijn met meer dan gewone zorg gekarakteriseerd; sommige van die typen

[p. 478]

zweemen misschien een weinig naar overdrijving. Ook heerscht er gebrek aan samenhang in dit verhaal, dat niet van eenige langdradigheid vrij te pleiten is.

Twee allerliefste dorpsverhaaltjes zijn: La Sainte Cathérine au moulin ‘dat aan den beroemden duitschen novellist Fr. Hackländer opgedragen is, en ‘Le thé de ma tante Michel’, waarin de schrijver wat meer op romantisch gebied treedt, maar in al zijne schilderingen altoos dezelfde realist blijft.

Nu zou een strenge taalcriticus, op M. Lemonnier's werk, voor wat den vorm betreft, kunnen afkeuren dat hij, in zijn streven naar natuurlijkheid in den dialoog, niet genoeg zekere flandricismen en wallonnismen uit zijnen stijl heeft geweerd; doch wij zouden in dit geval liefst de laatsten zijn om hem die vrijheid tot grief te rekenen. Alleen sommige... al te realistische uitdrukkingen, die ons wat onkiesch voorkwamen, hadde bij o.i. best mogen vermijden.

Doch dit zijn kleinigheden, die niets van onzen billijken lof wegnemen. Wij achten de ‘Contes flamands et wallons?’ een der verdienstelijkste werken, in de laatste jaren door de Fransch-Belgische letterkunde voortgebracht. - Als proeve van Lemonnier's schrijftrant zullen wij, mits toestemming, bij gelegenheid een zijner novelletjes in den Kunstbode mededeelen.

A.J. Cosyn.