De Vlaamsche Kunstbode. Jaargang 2

Het XII^de Nederlandsch Congres. (Vervolg).

In dezelfde zitting (4 September) werd in de Eerste Afdeeling (Taal en Letterkunde) nog het woord verleend aan D^r Van Helten (Tiel) tot mededeeling van ‘een paar losse taalkundige aanmerkingen. ‘Het gold sommige gevallen van verbuiging, inzonderheid betrekkelijk het gebruik van den eersten of vierden naamval, na de gebiedende wijze. Moet men zeggen bijvoorbeeld: ‘Mannen de moed niet opgeven!’ ofwel - ‘den moed’? Even als de steller der vraag verklaart zich D^r De Jager (Rotterdam) voorden eerst aangeduiden vorm.

[p. 328]

Het gebruik der titels in de Nederlandsche taal, een onderwerp dat, zooals men weet, vroeger door wijlen M^r J. Van Lennep reeds meesterlijk behandeld was, maar nog op verre na niet uitgeput, levert ook hier aan M. Van Eck, ('s Hage) de stof tot eene uitmuntende en zeer in den smaak vallende voordracht. Hij besloot met de vraag dat aan de Algemeene Vergadering zou worden voorgesteld ‘het Nederlandsche volk uit te noodigen om geene titels bij namen te voegen, tenzij die titels op wettelijke verordeningen gegrond zijn, en aan het Nederlandsch Staatsbestuur een verzoekschrift in te dienen om geene titels toe te kennen in zooverre wettelijke verordeningen daartoe aanleiding geven, en alsmede de bepalingen te doen vervallen waarop de nog bestaande titels berusten.’

Dit stelsel van gelijkmaking wenscht den heer Van Helten ook op de titels voor vrouwen toegepast te zien, welke titulatuur wel eene betere bepaling behoeft. Hij verlangt dat aan alle vrouwen zonder onderscheid den titel van ‘Mevrouw’ worde gegeven.

D^r Jan Ten Brinck is van oordeel dat die bepaling aan de ridderlijkheid van het Nederlandsch publiek tegenover het schoone geslacht moet worden overgelaten.

De heer D^r J.F. Heremans (Gent) merkt aan dat die kwestie in Zuidnederland reeds eene oplossing heeft bekomen. Dàar toch is die bespottelijke titulatuur reeds ten volle afgeschaft. Noordnederland diende hierin denzelfden weg te volgen. Dit ook is het gedacht van den heer Muskeyn (Sas-van-Gent), welke laatste in deze afschaffing de bevordering ziet der daarin wenschelijke éénheid met Zuidnederland.

Prof. Vreede, verklaart zich in princiep voor de afschaffing; doch gelooft niet dat deze doelmatig door het Congres kan bewerkstelligd worden, on ook de heer Beets is van gevoelen dat het voorstel des heeren Van Eck weinig praktisch is. Volgens hem moest het publiek zelf, uit eigen beweging, die verlangde afschaffing ten uitvoer brengen.

Ten gevolge dezer verschillige aanmerkingen verklaart de heer Van Eck zijn voorstel in te trekken, waarna de vergadering gesloten wordt.

Des anderdaags (5 September) werden de werkzaamheden voort-

[p. 329]

gezet met de bespreking van eenige door de Commissie gestelde vraagpunten. Aangaande de ‘mogelijkheid tot uitbreiding onzer taal in het waalsch gedeelte van België’ deelde de heer Désiré Delcroix (Brussel) aan de vergadering mede dat het Belgisch Goeverment aan de Besturen der gestichten van Middelbaar Onderwijs eenen omzendbrief heeft gericht om hen aan te manen, met tusschenkomst van het Staatsbestuur, leergangen van Nederlandsche taal tot stand te brengen.

Als eigentlijk niet op het Congres te huis hoorend wordt door verschillige sprekers de vraag aanzien: ‘of het mogelijk, noodig of wenschelijk is, dat pogingen worden gedaan tot het bewaren van de zuiverheid der Nederlandsche taal, waar die in het Buitenland gesproken wordt, zooals in de Nederlandsche Coloniën, Zuid-Afrika Japan en Noord-Amerika?’

Evenwel deelt ten aanzien van de Oost-indische Coloniën de heer Ten Brinck hierover eenige bijzonderheden mede, de heer Beets betrekkelijk Zuid-Afrika en Mevrouw Storm ('s Hage) betrekkelijk Amerika, Professor J.F. Heremans, (Gent) handelt over de engelsche vormen die men aantreft in het West-vlaamsch dialekt, dat ook onder dit opzicht met het Zeeuwsch in innige overeenstemming is. Die vormen ontleenen, volgens spreker, hunnen oorsprong aan het oud-Saksisch.

Dezelfde redenaar doet verders eenige belangwekkende mededeelingen ten aanzien van de studie onzer taal-en letterkunde in Frankrijk, tot welker bevordering aldaar de pogingen der heeren L. De Backer, professor te Parijs, en De Cousemaker gewis zeer veel hebben bijgedragen.

Nadat nog de heer Romein (Middelburg) eene niet zeer belangwekkende rede had gehouden over het gebruik van wijzen en tijden alsmiddel om te taal te verrijken, wordt op aanzoek der vergadering en slotte door M. Max Rooses (Gent) een beknopt verslag gegeven, van den tegenwoordigen toestand onzer Vlaamsche taal- en letterkundige Beweging. Spreker merkte hierbij vooral de gunstige wending aan, die onze Zaak in de Provinciale Raden en Gemeentebesturen van Vlaamsch-België begint te nemen. De heer P. Frederick (Mechelen) roept hierbij de aandacht der vergadering op de uitgave

[p. 330]

van Nederlandsche zangstukken door het Willemsfonds, een werk dat in Noord en Zuid de algemeene ondersleuning verdient,

Tweede afdeeling.

Nederlandsche Geschiedenis- en Oudheid - kunde, Opvoeding en Onderwijs. - Bij afwezigheid der twee eerst ingeschreven sprekers MM. Van Even en Van der Auwera, wordt de eerste zitting aangevangen met eene rede door M^r Ecrevisse (Eekloo) over de noodzakelijkheid, voor Noord en Zuid, eene voor Lager en Middelbaar onderwijs, geschikte geschiedenis der beide Nederlanden samen te stellen. In Belgie althans bestaat eene onbetwistbare behoefte aan een degelijk schoolboek van dien aard. Men heeft er bijvoorbeeld, ten gebruike der Nolmaarschool van Nijvel, een leesboek door M.Th. Braun, leeraar van pedagogie, een werkje dat zich door niels zòò zeer als door zijne historische ongerijmdheden en zijne franschgezinde strekking onderscheidt. Zoo leest men daarin o.a. ‘dat Napoleon I de weldoener is geweest van Belgie! Dat hij vaarten liet delven en steenwegen leggen! Dat hij hier de nijverheid deed bloeien! Dat, onder zijn beheer, ieder soldaat den marschalkstaf in zijnen ransel op den rug droeg!!! enz. enz.’ - De waarheid is dat die groote Napoleon onze gewesten van hunne krachtigste jongelingen beroofde, om ze voor kanonnenvleesch te doen dienen! Dat het land door hem werd uitgeput! Dat hij eene vaart liet delven (zonder water) van Maestricht naar Venloo! Dat de beste posten in Hooger Bestuur, Leger en Rechtbanken uitsluilelijk door franschmans werden vervuld, dat wij Vlamingen stil zwijgen en... betalen moesten! - En zulke onzin, zulke onvaderlandsche leugentaal worden als goede waar den Belgischen jongelingen voorgedischt, die geroepen zijn tot de edele taak van onderwijzer der jeugd!...

De gedachten van deu heer Ecrevisse worden door de heeren D. Van Spilbeeck en A.J. Cosyn (Antwerpen) en andere leden ondersteund.

De heer Tony Bergmann (Lier) is het insgelijks in grondbegin eens met den spreker; doch, hij vindt het voorstel onpraktisch. Zijn oordeel is dat het samenstellen van het door den heer Eerevisse verlangd Leesboek voor de scholen der beide rijken geschreven, hier bij ons althans nooit zijnen weg maken zou. In

[p. 331]

België bestaat een zoogenaamde Conseil de perfectionnement, die o.a. met den keus der schoolboeken gelast is, en bij dien Conseil zou men met dusdanig boek aan doovemans deur kloppen.

Prof. Alberdingk-Thijm vestigt de aandacht op een werkje, opgesteld door Prof. Verzeijl van Roermonde, en dat, zegt spreker, mits eenige lichte wijzigingen voor Zuidnederland zeer geschikt zijn zou. Prof. Vireede (Utrecht) denkt te dien einde ook te mogen aanbevelen een uitmuntend werkje van Prof. Schrant, die nog aan de Hoogeschool van Gent een leeraarsstoel heeft bekleed.

Ter vereenvoudiging van zijn voorstel, besluit de heer Ecrevisse het alt volgt tot een eigentlijken wensch te beperken:

‘Het XII^de Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres, zet elend te Middelburg, overwegende dat het voor de Belgische nationaliteit in t bijzonder en het belang des Nederlandschen stams in 't algemeen, van de grootste aangelegenheid is geene andere leeshoeken in de handen der schooljeugd te geven, dan diegene welke eene echt vaderlandsche strekking hebhen en op de zuivere waarheid gegrond zijn, durft den wensch uiten dat het Staatsbestuur van België eenen kamp strijd opene voor het opstellen van een Leesboek, ten gebruike der Lagere en Middelbare scholen, in welk boek de historische daadzaken, gedurende de vijf laatste eeuwen, beknoptelijk en bondig worden opgesomd, in zooverre de feiten zich op Nederlandschen bodem voordoen, aangezien men hetzelfde doel beoogde. - Intusschentijd, zoo spoedig mogelijk, uit de thans gebruikte schoolboeken al de onwaarheden en dwaalbegrippen te doen verdwijnen, welke dréigen den nederduitschen landaard te verbasteren, en ons zelfbestaan als onafhankelijk volk te verzwakken.’

De heer L. Geelhand, (Brussel) houdt eene redevoering over de geschiedkundige eenheid der beide Nederlanden. Noord en Zuid zijn en blijven, ondanks alle staatkundige scheidspalen, innig verbonden door eigen taal en land, historischen roem en vaderlandsche zeden. Men spreekt zoo dikwijls van het ‘groote’ Frankrijk - la grande Nation - en van het ‘kleine’ Nederland; maar men vergeet te vaakdat de groote volkeren, voor wat verlichting, beschaving, wezentlijke volksgrootheid betreft, al dikwijls bij de kleinen mogen ter school gaan.

De heer Veerbrugghe, de gedachten bijstemmend door den vorigen spreker uitgedrukt, prijst de pogingen die in Belgie zijn in het

[p. 332]

werk gesteld om de ontwikkeling van den Nederlandschen volksgeest te bevorderen, en bepaaldelijk om de voortreffelijke denkbeelden van de maatschappij Tot nut van 't Algemeen aldaar voor de volksbeschaving ten nutte te maken.

De voorzitter Prof. Vreede sluit deze eerste zitting met eenige historische beschouwingen, als antwoord of eene door de Regelingskommissie aanbevolene vraag: ‘Welke pogingen zijn er gedaan sedert 1568 tot het einde der 18^de eeuw om Noord-en Zuidnederland vereenigd te houden of te hereenigen?’

A.J. Cosyn.

(Wordt voortgezet.)