Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 59

[p. 603]

Growing up in public
De Vlaamse langspeelfilm 2006-2010
Patrick Auwelaert

‘Growing up in public’ is de titelsong van de gelijknamige lp uit 1980 van de Amerikaanse rockmuzikant Lou Reed. De volledige tekstregel in de song luidt: ‘Growing up in public with your pants down’. Het is de perfecte metafoor voor the rise van de Vlaamse filmindustrie de laatste jaren.

Boer Wortel & Co.

Decennialang wist die industrie gemiddeld niet meer dan drie langspeelfilms per jaar aan de nochtans vruchtbare Vlaamse kleigrond te onttrekken. Bovendien schortte er aan elk van die films wel wat: of het scenario zat niet goed, of de acteerprestaties waren ondermaats, de dialogen houterig, de lasnaden van de montage pijnlijk zichtbaar, of de regisseur bakte er niets van - de processie van Echternach verbleekte erbij. Tot overmaat van ramp leken die films vaak meer op slaapverwekkende, veredelde diavertoningen dan op eigentijds, snedig verpakt drama dat zich voor een keer niet op het erf van een boerderij afspeelde, waar een norse, in zichzelf gekeerde patriarch de plak zwaaide over mens en dier. Films met veelzeggende titels als De Vlaschaard (Jan Gruyaert, 1983), Het gezin Van Paemel (Paul Cammermans, 1986), Boerenpsalm (Roland Verhavert, 1989) en andere Boer Wortel-films.

Gelukkig is het cinefiele tij ten onzent sindsdien gekeerd. Vandaag is er zowaar sprake van professionalisme in alle geledingen van de Vlaamse filmindustrie. Dat professionalisme gaat in sommige gevallen zelfs zo ver dat het eindproduct ervan in vrijwel niets meer te onderscheiden is van een doorsnee Amerikaanse blockbuster (zie bijvoorbeeld De zaak Alzheimer uit 2003 en Loft uit 2008, beide van Erik Van Looy). Of dat een kwalijke ontwikkeling is of niet laat ik hier in het midden. Belangrijker zijn de volgende vragen. Waaraan dankt de hedendaagse Vlaamse langspeelfilm zijn succes en welke factoren spelen daarin een rol? Welke structuren (overheidsinitiatieven, privésponsoring) maken dat de Vlaamse langspeelfilm meer dan ooit floreert en eindelijk - growing up in public with its pants down - van zijn kinderziekten is verlost? En last but not least: hoe ziet de toekomst van de Vlaamse langspeelfilm eruit? Bestaan er doemscenario's? Het antwoord op al die vragen vindt u hierna.

De wonderjaren van de Vlaamse film

Dat het nu al enkele jaren goed gaat met de Vlaamse langspeelfilm valt alleen al af te leiden uit de vaak lovende titels van artikelen die aan het fenomeen worden gewijd: ‘Vlaamse filmpjes worden grote cinema’ (De Morgen, 8 september 2007); ‘Voorspoed in de Vlaamse film’ (Ons Erfdeel, augustus 2009); ‘2000-2009: de wonderjaren van de Vlaamse film’ (De Morgen, 2 januari 2010); ‘Zes redenen waarom de Vlaamse film het goed blijft doen’ (Knack Focus, 8 september 2010).

Maar er zijn daarnaast nog meer tekens die wijzen op het groeiende succes van de Vlaamse langspeelfilm, zowel in binnenals buitenland. Bedroeg het marktaandeel van Vlaamse langspeelfilms in de Belgische bioscopen in 2004 nog 4,8%, in 2009 was dat aandeel gestegen tot 9,5%, ofwel een verdubbeling. Vooral 2008 was een topjaar voor de Vlaamse film. Toen gingen bijna 1,9 miljoen mensen naar een film van eigen bodem kijken. Dat is 63,3% meer dan in 2007. Debet daaraan was het enorme succes van Loft van Erik Van Looy, tot vandaag de meest bekeken Vlaamse film ooit.

Dan zijn er nog de talloze bekroningen van Vlaamse films op (inter)nationale filmfestivals. In 2007 werden zo'n 600 Vlaamse audiovisuele producties (naast langspeelfilms ook kortfilms, animatiefilms en documentaires) geselecteerd voor buitenlandse filmfestivals. Dat zijn er 150 meer dan in 2006. Samen kaapten die producties maar liefst 115 prijzen en/of vermeldingen weg. In het Jaarverslag 2008 van het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) nam de opsomming van festivalselecties, prijzen en eervolle vermeldingen voor Vlaamse films maar liefst 35 bladzijden in beslag, en in dat van 2009 zelfs 50 bladzijden.

Ook de aanwezigheid van Vlaamse films op het festival van Cannes is een teken aan de wand. Werd in 2008 slechts één Vlaamse film (Aanrijding in Moscou van Christophe Van Rompaey) voorgesteld op het belangrijkste filmfestival ter wereld - weliswaar niet in de officiële competitie, maar in de nevensectie ‘Quinzaine des Réalisateurs’-, in 2009 waren dat er al drie, een recordaantal. Het ging om De helaasheid der dingen van Felix Van Groeningen, Altiplano van het regisseursduo Peter Brosens en Jessica Woodworth en Lost Persons Area van Caroline Strubbe. De eerste werd geselecteerd voor de de nevensectie ‘Quinzaine des Réalisateurs’, de twee andere voor de nevensectie ‘Semaine de la Critique’. Dit jaar werd opnieuw maar één Vlaamse langspeler geselecteerd voor Cannes (in de ‘Quinzaine’): de Felix Timmermansverfilming En waar de sterre bleef stille staan (Little Baby Jesus of Flandr) van debutant Gust Van den Berghe. Maar drie jaar op rij minstens één Vlaamse film in Cannes: het blijft een prestatie.

En zeggen dat het er pakweg tien jaar geleden nog erg somber uitzag voor de Vlaamse film. Zo noteerde filmcriticus Patrick Duynslaegher in Knack van 10 november 1999: ‘Hoe onze eigenste film maar blijft voortsukkelen en niet mee profiteert van de zegetocht van de Waalse film. (...) Terwijl de Franstalige film bekeken en bejubeld wordt, is de belangstelling voor de Vlaamse film klaarblijkelijk tot het vriespunt gedaald. Volgens producer Dirk Impens (Daens) heeft wat we nu meemaken tenminste één voordeel: de bodem is bereikt. “Het kan alleen maar beter worden.”’

Bepalende succesfactoren

En beter werd het, langzaam maar zeker. In die gestage opgang speelden diverse factoren een beslissende rol. Of zoals filmjournalist Jan Temmerman optekende in

[p. 604]

■ Cineaste/actrice Hilde Van Mieghem, Antwerpen, 2007
[© Piet Goethals]
■ Cineast/producent Frank Van Passel, Tienen, 2006 [© Piet Goethals]

De Morgen van 2 januari 2010: ‘Het succes van de Vlaamse film tijdens het voorbije decennium heeft letterlijk vele vaders en moeders.’ Een eerste bepalende factor voor het huidige succes van de Vlaamse film was de oprichting van het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF), ter vervanging van de vroegere Filmcommissie. De autonome vzw VAF werd in 2001 onder impuls van de toenmalige minister van Cultuur Dirk

■ VAF-intendant Pierre Drouot, Brussel, 2008
[© Piet Goethals]

Van Mechelen in het leven geroepen en ging in september 2002 officieel van start, met Luckas Vander Taelen als de eerste intendant. Na een conflict met Van Mechelens opvolger Bert Anciaux werd Vander Taelen door de Raad van Bestuur van het VAF aan de deur gezet en in november 2005 vervangen door Pierre Drouot, die het fonds tot vandaag leidt.

Het VAF heeft drie doelstellingen: het wil als actieve partner bijdragen tot de professionalisering van de audiovisuele creatiesector in Vlaanderen; het wil talent opsporen en doorgroeimogelijkheden bieden, en ten slotte wil het de audiovisuele creatiesector meer zichtbaarheid geven en creaties de weg naar het publiek helpen vinden. Het Fonds heeft daarnaast als taak zo goed mogelijk proberen in te spelen op alle fasen van het audiovisuele creatieproces. De toekenning van financiële steun aan projecten is daarbij de hoofdopdracht. Er wordt gewerkt met gefaseerde steun (scenario, ontwikkeling, productie en promotie), met een opvolging en beoordeling in iedere fase van het project.

De subsidiepot van het VAF bedraagt, afhankelijk van jaar tot jaar, tussen de 12 en de 16,5 miljoen euro, waarvan zo'n 55% naar fictiefilm gaat. Daarmee kan het Fonds jaarlijks steun verlenen aan acht tot tien langspeelfilms, zowel publieksfilms als auteursfilms. Daarnaast reikt het Fonds elk jaar twee ‘fictiewildcards’ uit aan pas afgestudeerde filmtalenten, op basis van de kwaliteit van hun eindwerk. Een fictiewildcard is in principe 60.000 euro waard. Met dat bedrag kan de laureaat een nieuwe film realiseren.

Een tweede bepalende succesfactor is het systeem van de tax shelter. Dat is een fiscale maatregel die het investeringsklimaat in de Belgische audiovisuele sector moet verbeteren en stimuleren. Kort samengevat komt het systeem hierop neer dat investeerders sinds januari 2003 genieten van een belastingvrijstelling van 150% voor het bedrag dat door hen wordt besteed aan Belgisch audiovisueel werk (in casu langspeelfilms, documentaires en fictiereeksen voor televisie). Dat bedrag kan gedeeltelijk bestaan uit leningen, die dan worden terugbetaald met de opbrengst van het geproduceerde werk.

Aan het systeem zijn wel een aantal voorwaarden verbonden. Zo mag bijvoorbeeld de investering niet meer dan 50% van de totale kosten van het audiovisuele werk bedragen. De rest van het bedrag moet door de (Belgische) producent of het (Belgische) productiehuis elders worden gezocht. Cultuurjournaliste Sarah Theerlynck in De Morgen van 7 juli 2009: ‘In 2008 werd zo tussen de 60 en 80 miljoen euro opgehaald in ons land. Als de Belgische filmsector nu alive and kicking is, heeft dat veel te maken met de tax shelter.’ Dankzij het systeem nam het aantal 100% Belgische films tussen 2003 en 2008 toe met 216%, terwijl het aantal grotendeels Belgische coproducties aangroeide met meer dan 266%.

[p. 605]

■ Cineaste Fien Troch, Brussel, 2004
[© Piet Goethals] ■ Koen De Bouw op de set van Loft, Antwerpen, 2008
[© Piet Goethals]

Producent Dirk Impens over de tax shelter in Knack Focus van 8 september 2010: ‘In enkele jaren tijd is dat mechanisme absoluut onmisbaar geworden. Zonder tax shelter denk ik niet dat ik mijn baan als producent nog lang volhoud.’ Cineast Jan Verheyen voegt daar in dezelfde bijdrage aan toe: ‘Vooral voor films als Loft of Dossier K is het effect duidelijk voelbaar. Vroeger was het zeer moeilijk om voor een film meer dan 2,5 miljoen euro budget samen te krijgen - dat was zowat het plafond. Sinds de tax shelter is dat opgetrokken naar 4 miljoen euro - een gróót verschil. Zeker voor genrecinema creëert dat nieuwe mogelijkheden. Er is gewoon meer geld voor kwaliteit.’

Een derde beslissende factor is de rol van de tv-zenders, met als voornaamste uithangbord de reeks Faits divers van VTM. Op 6 oktober 2003 stelde cineast Jan Verheyen - toentertijd samen met Bert Geenen programmadirecteur bij VTM - namens de commerciële zender het project voor op het Filmfestival van Gent. In navolging van Made in Vlaanderen, een reeks afzonderlijke tv-films die de VRT destijds stopzette omdat het te duur werd, stelde Verheyen voor een serie televisiefilms te realiseren die allemaal los zouden staan van elkaar, maar die wel één gemeenschappelijk uitgangspunt zouden hebben: het moesten waargebeurde verhalen zijn of verhalen die echt gebeurd hadden kunnen zijn, met actuele en relevante thema's, gevat in diverse filmgenres en met een tijdsduur van maximum anderhalf uur.

De eerste deadline voor het indienen van scenario-ideeën was 15 januari 2004. Een eerste selectie gebeurde bij VTM, vervolgens gingen de voorstellen naar het VAF waar de scenario's de normale selectieprocedure doorliepen. In geval van goedkeuring zou het VAF een deel van de productiekosten voor zijn rekening nemen. De zeven televisiefilms die daaruit uiteindelijk resulteerden, konden elk op een budget van 375.000 euro rekenen, een bedrag waaraan zowel VTM als het VAF bijdroegen. Beide instanties wilden met deze reeks tv-films aansluiting vinden bij de nieuwe generatie filmmakers, die het vaak moeilijk hadden om hun talent te bevestigen en door te stromen naar een volgende productie. Van in het begin werd geopteerd voor een balans tussen ervaren en jonge, beginnende cineasten. Producent Dries Phlypo in Filmmagie van februari 2006: ‘Met uitsluitend jonge regisseurs zou je mogelijk minder kijkcijfers halen waardoor zo'n reeks niet langer meer zou worden geprogrammeerd.’ De reeks van zeven tv-films werd afgetrapt met Verlengd weekend van Hans Herbots. Opmerkelijk is dat vier van de zeven films goed genoeg werden bevonden om ook in de bioscoop te worden geprogrammeerd. Met succes: samen haalden ze ruim 300.000 bezoekers en vergaarden ze tal van onderscheidingen op buitenlandse festivals. Naast Verlengd weekend ging het om Dennis van Rita van Hilde Van Mieghem, De Hel van Tanger van Frank Van Mechelen en Vidange Perdue van Geoffrey Enthoven.

Voortbordurend op het succes van de eerste reeks werd een nieuwe scenarioronde gestart, waaruit uiteindelijk vijf gekozen projecten tevoorschijn kwamen. Vier daarvan waren debuten. Vooraf werd afgesproken dat alle vijf de films eerst in de bioscoop zouden worden vertoond. Pas daarna zou VTM ze in haar televisieprogrammering opnemen. Het ging om Aanrijding in Moscou - geselecteerd voor het festival van Cannes - van Christophe Van Rompaey, Happy Together van Geoffrey Enthoven, De huurder van Frank Tulkens, Linkeroever van Pieter Van Hees en De SM-rechter van Erik Lamens. Voor deze tweede reeks werden de budgetten flink opgetrokken. Elke film kreeg 500.000 euro van VTM en het VAF samen, ofwel 30% meer dan de films van de eerste reeks. Daar kwamen dan ook nog eens de tax shelter-investeringen bij.

Een positief gevolg van het Faits divers-initiatief was dat het aantal Vlaamse filmproducties gevoelig toenam - een van de voorwaarden om van een bloeiende filmindustrie te kunnen spreken. Ook de VRT droeg de laatste jaren haar steentje bij aan de bloei van de Vlaamse filmindustrie door te investeren in de succesvolle films De zaak Alzheimer van Erik Van Looy en Windkracht 10: Koksijde Rescue (2006) van Hans Herbots.

[p. 606]

■ Cineaste Patrice Toye, Schoten, 2006 [© Piet Goethals]

Naast die institutionele factoren zijn er nog tal van andere elementen die mee het succes van de Vlaamse film bepaalden en nog altijd bepalen. Zo ging de kwaliteit van de Vlaamse film er de laatste jaren gevoelig op vooruit. Dat is deels te wijten aan het grotere aantal producties. Meer continuïteit zorgt voor meer zichtbaarheid en dus ook voor meer interesse bij het publiek. Maar ook talent speelt daarnaast een rol. Cineast en producent Frank Van Passel in Filmmagie van januari 2007: ‘Er is een zeer goede generatie op komst. Het valt op dat de kwaliteit van de afstudeerfilms aan filmscholen heel hoog is.’

Volgens VAF-intendant Pierre Drouot (in De Morgen van 8 september 2007) is er ook meer ‘goesting’, zowel bij de producenten en de regisseurs als bij het publiek. Journalist Geert Zagers, die de bijdrage schreef: ‘Het moet gezegd: terwijl het publiek vijf jaar geleden met geen stokken naar een Vlaamse film te krijgen was, is er sinds De zaak Alzheimer een mentaliteitsverandering ingetreden. Een Vlaamse film bekijken is geen opdracht meer.’ Cineast Jan Verheyen voegt daar aan toe: ‘Er bestaat een zekere metaalmoeheid wat Amerikaanse films betreft (...). Er komen elke maand acht tot tien films uit, je ziet door het bos de bomen niet meer. De Vlaamse film heeft daardoor bij voorbaat voorsprong op het peloton.’ De teneur van filmjournalist Dave Mestdachs artikel ‘De trends van 2007’ (Knack Focus van 19 december 2007) is nagenoeg identiek. Als een van de redenen van de groei van de Vlaamse film in de bioscopen haalt hij ‘het zich tegenwoordig overal tussen de naden van het globalisme manifesterende provincialisme’ aan. En: ‘Simpel gezegd: het is de herkenbaarheid van de Vlaamse producties die in deze chaotische tijden van digitale 3D, Blue-ray, broadband en what not in grote mate de kassa doet rinkelen, hetzij door een blik BV's open te trekken (...), hetzij door lokale, actuele “issues” aan te snijden (...), hetzij door de couleur locale stevig op te trekken (...).’ In zijn bijdrage ‘Cannes Vlaams: la jeunesse flamande’ (Knack Focus van 12 mei 2010) laat Mestdach daarover cineast Gilles Coulier aan het woord, die met zijn kortfilm IJsland geselecteerd werd voor de ‘Cinéfondationprijs’ op het festival van Cannes 2010: ‘Vroeger dachten Vlaamse filmmakers te vaak dat ze buitenlandse successen moesten navolgen (...). Maar tegen Hollywood kun je toch niet op. Nu zie je dat regisseurs als Fien Troch en Felix Van Groeningen meer de Vlaamse kaart trekken: daarin schuilt volgens mij het succes. In het binnenland scoort zo'n film omdat hij herkenbaar is en in het buitenland vinden ze hem exotisch.’ De Vlaamse film als merk, kortom.

Nog twee bepalende factoren voor de bloei van de Vlaamse film: meer diversiteit en meer professionalisering. Pierre Drouot (in Knack Focus van 12 mei 2010): ‘We hebben met het VAF duidelijk voor een brede waaier aan films gekozen. Er zijn films uit het arthousecircuit, die kans hebben om opgemerkt te worden op de internationale markt - het festivalcircuit, zeg maar. Maar er zijn ook populaire films voor de 1 Vlaamse markt, die een band creëren met het eigen publiek. En ideaal zijn natuurlijk cross-overfilms, die scoren in eigen land én internationaal hun weg vinden (...). Die diversiteit maakt dat je een breder publiek kunt bedienen, maar ook dat regisseurs hun carrière op hun ritme kunnen uitbouwen.’ Dat er tegelijk met alle voorgaande factoren ook sprake is van meer professionalisme in de Vlaamse filmindustrie, hangt dan weer deels samen met zowel de grotere continuïteit als met de omkadering van jonge regisseurs, die tegenwoordig al op de schoolbanken door het VAF worden gestimuleerd om na te denken over welk soort films ze willen maken.

De toekomst van de Vlaamse film

Welk soort langspeelfilms zullen er in de nabije toekomst in Vlaanderen worden gemaakt door zowel gevestigde cineasten als door jong talent dat staat te trappelen om zijn stem te laten horen? En welke elementen kunnen daarbij een hinderpaal vormen en the rise van de Vlaamse filmindustrie doen omslaan in a fall? Of om de titel te citeren van een artikel van filmjournalist Jan Temmerman in De Morgen van 8 oktober 2008: ‘Hoe kwetsbaar is de Vlaamse film?’ Want zoveel is zeker: in tegenstelling tot wat de bovenstaande hoofdstukken misschien laten vermoeden, zijn het niet alleen lovende stemmen die zich de laatste jaren uitspraken over de Vlaamse langspeelfilm. Er bestaat zowel bij filmjournalisten en -critici als bij mensen die de filmindustrie bevolken behoorlijk wat scepsis. En zij die er al geen uitgesproken twijfels over hebben, plaatsen op zijn minst kanttekeningen bij het succes van de Vlaamse film.

Zo was er de internationale crisis in de bankensector waaraan ook België en de Belgische filmindustrie niet ontsnapten. ‘Zware klap voor Belgische film’, zo luidde de kop van een artikel in De Morgen van 7 juli 2009. Wat was er aan de hand? ‘ING België zet zijn dienstverlening rond tax shelter stop. Door de financiële crisis ziet de bank zich genoodzaakt zich te “concentreren op de kernactiviteiten”. Via ING werd met het fiscaal vriendelijk systeem

[p. 607]

in zo'n zestig Belgische film- en tv-producties geïnvesteerd (...).’ Volgens VAF-baas Pierre Drouot, geciteerd in het artikel, is de beslissing van ING ‘een bijzonder slechte zaak voor de Belgische film’: ‘het is de eerste duidelijke bevestiging van een tendens die eind vorig jaar al zichtbaar werd. Toen bleek dat het geld dat met tax shelter werd opgehaald, een ernstige terugval kende.’

Een gelijkaardige teneur is te bespeuren in het artikel ‘Overleeft de Vlaamse film het recordjaar 2008?’ van publicist Marc Holthof in het tijdschrift voor kunst en kritiek Rekto: Verso van mei-juni 2009. Met dat ‘recordjaar’ verwijst Holthof naar het grootste bioscoopsucces dat de Vlaamse film ooit kende: Loft van Erik Van Looy, waar ruim een miljoen toeschouwers een ticket voor betaalden. Maar tegenover die ene, op Amerikaanse leest geschoeide succesfilm staan tal van andere, vaak persoonlijker en eigenzinniger films die nauwelijks enkele duizenden toeschouwers naar de bioscoop weten te lokken, zoals (N)iemand (2008) van Patrice Toye en Unspoken (2008) van Fien Troch. Vlaams filmsucces is dus relatief, zeker in een tijd waarin het aantal verkochte bioscooptickets hoe dan ook een terugval kent. Holthof: ‘Er is dus sinds 2002 - het jaar waarin het VAF officieel van start ging, pa - heel wat gebeurd. Eerst leek alles inderdaad rooskleurig te worden zoals de zegebulletins van het hoofdkwartier van de Vlaamse film suggereren. Maar toen kwam de crisis. En plots blijken de troeven van de Vlaamse film enorme zwakheden te zijn. Wat na Loft met de bezoekersaantallen? Dat kan alleen maar bergaf... Of erger: wat gaat er overblijven van het tax shelter-systeem? (...) “Crisis knaagt aan Tax Shelter” kopte de krant De Tijd op 26 februari. De investeringen via het tax shelter-systeem in de Vlaamse film zijn al met 47% gedaald. In 2007 haalde men 9,4 miljoen euro aan risicokapitaal op via de tax shelter. Vorig jaar was dat bedrag gezakt tot 5 miljoen, of een daling van 47 procent. (...) De euforie over de Vlaamse film bij in- en outsiders steunt dus voor een groot deel op het succes van Loft en de goede publieke respons op Faits divers. Maar euforie is gevaarlijk in deze tijden. De Vlaamse film is en blijft een ventje op lemen voeten.’

Hoe ziet de toekomst van de Vlaamse film er dan uit? Filmpublicist Erik Martens in Ons Erfdeel van augustus 2009: Hoewel een succesvolle film op zich een klein mirakel is, is hij nog geen bewijs voor een succesvolle carrière. Voordat we de naam van cineasten in steen mogen beitelen, moet bewezen worden dat hun creatieve verdienste meer is dan een eenmalige gelukstreffer. (...) Nationale of regionale cinema wordt nu eenmaal niet bepaald door individuele films, maar door oeuvres. (...) Tot op heden kennen we in Vlaanderen interessante films en cineasten met potentieel. Voldoende bewijs voor solide en consistente oeuvres hebben we nog niet gekregen.’

Wat schort er dan aan de Vlaamse film dat hij een ‘ventje op lemen voeten’ blijft? Martens: ‘Inhoudelijk missen nogal wat films geloofwaardigheid, urgentie of relevantie. Er is veel Sturm und Drang, vaak met Matthias Schoenaerts als de nieuwe Werther voor de jongste generatie. Toch is ook deze Werther intussen al de dertig voorbij en sluiten zijn personages heel dicht aan bij het prototype dat vader Julien Schoenaerts al in de jaren vijftig-zestig vertolkte. (...) Drama “met een zwart randje”, “met een hoek af”, is er in overvloed, drama met een solide fond blijft schaars. Geloofwaardige dialogen blijven een teer punt. Een regisseur die scheikunde bedrijft met zijn acteurs is nog altijd een witte raaf.’

Of er dan niets is dat de jongste generatie filmmakers bindt? Martens: ‘De meest actuele onder hen maken films met een groot “nu”-gehalte. Dat heeft zijn voordelen en ook zijn nadelen. Het is zoals in de mode: het is leuk om hip te zijn, maar je bent het nooit langer dan één seizoen.’

Over één ding is iedereen het eens: koken kost geld. Om goede films te kunnen maken, is er niet alleen talent, visie en doorzettingsvermogen nodig, maar vooral ook veel geld. Vergeleken met sommige buitenlanden worden films in Vlaanderen nog altijd voor een habbekrats gemaakt. Het ziet er helaas naar uit dat dat in de nabije toekomst niet anders zal zijn. Dat pessimistische toekomstbeeld steunt enerzijds op de terugvallende resultaten van de tax shelter (en dus van de privésector), en anderzijds op het feit dat de Vlaamse regering en dus ook de VRT en het VAF (de openbare sector), gekneld als ze zitten in de huidige politieke en economische malaise die ons land in een wurggreep houdt, gedwongen zullen zijn het met minder te stellen of zich genoodzaakt zien besparingsrondes door te voeren. Volgens Jan Goossens, artistiek directeur van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg in Brussel, zou cultuur met het oog op het Vlaamse ‘bruto nationaal geluk’ nochtans een topprioriteit moeten blijven. In zijn opiniestuk ‘Pest, cholera en een derde mogelijkheid’ in De Morgen van 30 september 2010 stelt hij onomwonden: ‘Vlaanderen heeft het vorige anderhalve decennium een broodnodige inhaalbeweging voor de altijd kwetsbare kunsten gemaakt. Deze crisis mag geen voorwendsel zijn om die ongedaan te maken. Artiesten en sector geven de samenleving veel terug voor alle investeringen, op lokaal én internationaal vlak, qua kwaliteit én participatie. Cultuur moet dus een topprioriteit blijven voor de hele Vlaamse regering, want zonder dat collectieve draagvlak staat de minister van Cultuur machteloos. Van de huidige budgetten mag er structureel geen euro af.’ Kortom, wil de Vlaamse film niet teruggekatapulteerd worden in de tijd, bij manier van spreken terug naar de Boer Wortel-films van weleer, dient er blijvend in geïnvesteerd te worden. Zoniet blijft hij verder groeien met de broek op de enkels - growing up in public with its pants down. Dat kan misschien een aardig gezicht opleveren voor een tijdje, maar op termijn gaat het gewoon vervelen. Een ouder wil tenslotte toch ook niet een leven lang een puberend kind om zich heen? Hoog tijd dus dat de Vlaamse film écht volwassen wordt, met de broek dichtgeritst om de heupen, zoals het hoort.