Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 55

[p. 316]

Graphia
Uw exlibris?...
U heeft toch ook uw eigen naam!
Jack van Peer

Als voorzitter van GRAPHIA vzw, dè Belgische vereniging met internationale uitstraling, van en voor exlibrisverzamelaars en -kunstenaars, kan ik deze publicatie naar een ruimer publiek alleen maar toejuichen. Het past enerzijds binnen de nieuwe strategie van ons ‘verfrist’ bestuur om het tè bescheiden, en daardoor onderschatte fenomeen van het exlibris naar een breder publiek uit te dragen. Anderzijds is het dè gelegenheid bij uitstek, om zowel uit artistieke als bibliofiele overweging, dit onderwerp naar meer specifieke doelgroepen toe te lichten, en bij hen daarvoor belangstelling op te wekken.

Vanwege de essentiële basisvoorwaarde wil ik vooreerst stellen dat, doordat deze ‘boekmerken’ aantrekkelijke en artistiek waardevolle grafische kunstwerken zijn, hierin het gevaar schuilt dat het ‘eigendomsmerk’ hieraan ondergeschikt wordt gemaakt. Om deze reden verzet onze vereniging zich met klem tegen een ‘oversized’ of zelfs een pseudo-exlibris. Als ‘eigendomsmerk’ geeft de prent niet alleen een meerwaarde aan de dierbaarste en gekoesterde boeken van de eigenaar/ opdrachtgever, maar het geeft daarbij ook ondubbelzinnig, en uiteraard met terechte fierheid, aan dat het boek ZIJN of HAAR eigendom is. De binding van het exlibris als ‘boekmerk’ met het boek dat men koestert is onlosmakelijk... Deze benadering van het exlibris schenkt meteen ook aan kunstenaar en bezitter een grotere en intensere emotionele en anekdotische waarde. Ieder boekmerk ontstaat immers uit een soort symbiose tussen de creativiteit van de kunstenaar

Afbeelding 66
Tijdschrift Boekmerk en Graphia Nieuws (Graphia)

en de gepersonaliseerde verwachtingen en identiteitsdrift van de eigenaar. Het is als het ware de zoete vrucht van een intensieve en openhartige dialoog.

Niet in het minst blijkt uit voorgaande redenen het uitzonderlijk belang van een vereniging als GRAPHIA vzw en haar koepelorganisatie F.I.S.A.E. waarin zij, samen met het Internationaal Exlibriscentrum (IEC), een nietonaardige rol vervult. Samen met onze internationale zusterverenigingen verdedigen wij, als enige Belgische exlibrisgemeenschap, hartstochtelijk de voornoemde grondbeginselen. Op basis van internationale contacten met verzamelaars èn kunstenaars, brengen wij deze met mekaar in contact, informeren hen over recente evoluties, opmerkelijke prenten en/of verzamelingen. Ons viermaandelijks tijdschrift ‘Boekmerk’ (inclusief Graphianieuws) is precies vanwege deze volledigheid, de kritische noten, maar zeker de veelvuldige reproducties en de esthetische verantwoording een van de meest gegeerde publicaties. (afb. 66)

GRAPHIA vzw bestaat intussen bijna 50 jaar en heeft haar zetel te Sint-Niklaas. Van oudsher heeft zij bindingen met het IEC, niet in het minst via wijlen meester-graficus Gerard Gaudaen. Door een verfrissing van haar bestuur heeft GRAPHIA vzw sedert een tweetal jaren een nieuwe dynamiek gekregen. Niet alleen werden de banden met grafische kunstenaars steviger aangetrokken door de natuurlijke binding tussen de vrije grafiek en het exlibris (als kleingrafiek) transparanter te maken, maar wordt vooral complementair aan het IEC, zowel regionaal als internationaal,

[p. 317]

Afbeelding 67
Twee ruilers (Graphia)

actief gewerkt aan de bekendmaking en uitstraling van het exlibris bij een breder publiek. Onze actieve deelname aan de Adviesraad van het IEC en ons partnership, o.m. als jurylid, aan de steeds succesvolle Biënnale voor Kleingrafiek en andere internationale wedstrijden zijn dan ook vanzelfsprekend. Door haar activiteiten streeft GRAPHIA vzw niet alleen naar het stimuleren van kandidaat-bezitters of opdrachtgevers, een nog belangrijker taak is het sensibiliseren van jeugdige lezers om hun dierbaarste boeken een persoonlijke meerwaarde te geven en daar ook mee naar buiten te treden. Even belangrijk is het bovendien om vooral jonge kunstenaars, inclusief hun docenten, er toe aan te zetten dit onderschatte - maar technisch veeleisende medium - verder uit te diepen en een toekomst te blijven verzekeren. Daarbij zal men oog moeten blijven hebben voor het eigentijdse van zowel de beschikbare technieken, de behandelde thema's, als de expressieve uitwerking er van. Om een of andere reden boet de grafische opleiding aan onze kunstacademieën in aan belang, vaak ook bij gebrek aan stimuli vanuit het docentenkorps.

Afbeelding 68
Graphia aanwezig op het F.I.S.A.E. congres Nyon, augustus 2006 (Graphia)

Afbeelding 69
Ruilen te Nyon 2006 (Graphia)

Dit verklaart wellicht deels waarom opdrachtgevers hun belangstelling helaas meer richten naar het voormalige Oost-Europa, ondanks het in Vlaanderen ongetwijfeld aanwezige - doch nauwelijks bloot gelegde - talent. Beide doelstellingen zouden op zijn minst kunnen ondersteund of gestimuleerd worden door het plannen van exlibris-wedstrijden, zowel gericht op de opdrachtgever als de kunstenaar, door verenigingen of instituten die enige verknochtheid vertonen hetzij met ‘het boek’, hetzij met ‘de grafiek’. Dit kan ons Vlaams erfdeel alleen maar ten goede komen.

Om deze boodschap maximaal uit te dragen en om de nodige stimuli aan te reiken, investeren we strategisch in een grotere aanwezigheid op het terrein en in bibliofiele middens. Weliswaar zijn we reeds sinds 1982 actief aanwezig op de Antwerpse Boekenbeurs en organiseren we reeds decennia lang jaarlijks twee ruilgelegenheden, te Sint-Niklaas in de lente en te Hasselt in de herfst. Alle gelegenheden worden te baat genomen om in samenwerking met de openbare bibliotheken of lokale overheden tentoonstellingen op te bouwen, vooral gericht op het creëren van een grotere ‘naam- en productbekendheid’ maar vooral ook met het oog jeugdige boekenbezitters en kandidaat grafici voor dit medium warm te maken.

Indien u, na deze verhelderende lectuur, en wanneer u de laatste bladzijde van dit tijdschrift zal omslaan, hopelijk dermate zal begeesterd zijn door het ‘exlibris’, aarzel dan vooral niet om u verder te informeren. U kan dit ongehinderd doen via
Graphia vzw
Kon. Fabiolapark 79
B-9100 Sint-Niklaas
T 03 776 18 71
E [e-mail]
W www.graphia-boekmerk.be

U kan zich ook onmiddellijk abonneren. Vanuit België stort u dan 30 € op rekeningnummer 407-0072241-62 van KBC Sint-Niklaas op naam van Graphia vzw. Vanuit Nederland kost u dat 40 € op rekeningnummer 57 30573 van Postbank N.V. Amsterdam op naam van Graphia vzw. We heten u alvast welkom!