Wijncultuur
Spanje is wellicht het meest revolutionaire wijnland in Europa. Dertig jaar geleden waren de Spaanse wijnen nog synoniem voor banale, zwaar alcoholische wijnen, die gelukkig enkel in eigen land werden geconsumeerd. Met de toetreding tot Europa kwam een onvoorstelbare kentering. Vandaag staat Spanje mee aan de top van de Europese kwaliteitswijnen en in elk gebied zijn enthousiaste, inventieve wijnbouwers aan het werk.
De Spaanse wijngeschiedenis gaat zeker 3000 jaar terug toen Fenicische handelaren een haven stichtten op de zuidwestkust, Gadir genaamd, het huidige Cadiz. In het begin van onze tijdsrekening behoorden de Spaanse wijnen tot de meest verhandelde goederen van het Middellandse Zeegebied en Noord-Afrika. Zelfs tijdens de Moorse overheersing, van 711 tot 1492, ging het cultiveren van wijnstokken door en werd de wijnbouw zelfs verbeterd. Het was echter pas ná het herstel van de katholieke monarchie dat wijnbouw en -productie écht van betekenis werden.
We mogen gerust stellen dat de wijnbouw sinds de Romeinen weinig geëvolueerd is. De grote stap voorwaarts gebeurde eind negentiende eeuw, toen de wijngaarden in alle Europese wijngebieden langzaam werden verwoest door meeldauw en de phylloxera vastatrix, de vreselijke druifluis. Rond de eeuwwisseling bereikte het vraatzuchtige beestje ook Spanje, maar gelukkig vonden de wijnmakers op dat moment een oplossing tegen de vreselijke epidemie. Ze entten nieuwe stokken op resistente Amerikaanse onderstammen, wat hen de mogelijkheid gaf om duizenden hectare verwoeste wijngaarden opnieuw aan te planten. Tegen 1910 was de plaag volledig overwonnen.
In het begin van de twintigste eeuw kondigden nieuwe rampen zich aan: de troonsafstand van Koning Emmanuel VIII was de aanzet tot de Spaanse Burgeroorlog. Een vreselijke tijd volgde. Van 1936 en 1939 werden de wijngaarden verwaarloosd en stopten verschillende wijnbedrijven hun activiteiten. Na de burgeroorlog werd het herstel belemmerd door de Tweede Wereldoorlog die de wijnafname en export naar de rest van Europa stillegde. Begin jaren vijftig normaliseerde de situatie: de kwaliteit en kwantiteit gingen de goede richting uit en de exportmarkt leefde weer op. Met regeringshulp werden coöperaties opgericht om de plaatselijke wijnbouw te stimuleren. Heel wat van die coöperaties zijn nog altijd actief. De productie was vooral gericht op bulkwijnen die op de markt kwamen als ‘Spaanse bourgogne of Spaanse bordeaux’. Uiteraard ging het hier om minderwaardige imitaties. Plaatselijke wijnbouwersverenigingen verkregen officiële erkenning waarmee de basis gelegd werd voor het Spaanse Denominación de Origen-systeem, een gewaarborgde herkomst voor wijn.
Vanaf de jaren zeventig groeide de kwaliteit van streken als Rioja en Sherry en daarmee ook de erkenning van de Spaanse wijn. Langzamerhand krijgt Rioja gezelschap van vijftig andere D.O.'s. In 1975, na de dood van Franco, werd Spanje opnieuw een democratie met een koninklijke monarchie. In 1986 volgde de toetreding van Spanje tot de EG en werden talrijke investeringsprogramma's opgezet om de wijngaarden te moderniseren. Vandaag stellen we vast dat de enorme oceaan aan vino de mesa, eenvoudige tafelwijn, vermindert ten voordele van betere wijnen. De jaren 90 stonden symbool voor de explosieve groei van topwijnen uit kleine gebieden: dit resulteerde in heel wat nieuwe appellaties en steeds betere wijnen.
Hoewel Spanje van alle EU-landen de grootste oppervlakte aan wijngaarden bezit, is de productie er het laagst. De oorzaak ligt bij de geringe bevolkingsdichtheid en de daaruit voortvloeiende lage grondprijzen. De kleine opbrengsten zijn deels te danken aan het droge klimaat, maar ook aan het verbod tot irrigatie. Bovendien zijn vele wijnstokken meer dan veertig jaar oud en hebben ze daarom een kleinere opbrengst. Er wordt momenteel veel geëxperimenteerd met nieuwe druivenrassen en verbeterde technieken voor het enten, snoeien en geleiden van de ranken. In elk geval kunnen we niet meer aan de aanwezigheid van Spaanse wijn in Vlaanderen voorbij. Elk zichzelf respecterend restaurant biedt vandaag een Spaanse cava, een witte of rode rioja, een majestueuze priorato of een krachtige ribera del duero aan.
Auteursrechtelijk beschermd
