Leven met vlekken
Wat zijn de spirituele bronnen waaruit mijn kunst ontstaat? Ontmoet ik spiritualiteit onder het werken? Een creatieproces volgen en er achteraf spirituele momenten uit decoderen zou betekenen vat te krijgen op de geboorte van een werkstuk. Het invullen van de momenten met betekenissen van spirituele aard, die in hun oorspronkelijke staat van aantoonbaarheid al verleden tijd zijn, is onmogelijk. De snelheid waarmee spiritualiteit zich bedient om je te bereiken is een studie op zich. Een creatieproces volgen kan een nuttige oefening zijn om de overkoepelende momenten tussen geestelijke vervoering en materiële uitingen te relateren aan de beeldtaal van de kunstenaar. Deze momenten kunnen belichten kan inzicht brengen in het ontstaansproces van een werk. Gevoelens en rationele inhouden detecteren leidt naar wereldthemata die allen van ons op een of andere manier in beweging brengen. Emoties en rationele inhouden op weloverwogen dragers brengen gebeurt in de stilte van de natuur zelf. Kunstenaars beleven hun spirituele momenten met hun waarden in hun omgeving waar ze zich één voelen met hun ‘ding’.
Een kunstwerk kunnen delen met toeschouwers in eenzelfde spiritueel midden is een feest. Momentopnamen van kunstenaars ‘aan het werk’ reveleren manieren van werken, zien en ingrijpen. Spiritualiteit is een medespeler in het ontstaansproces van een grondstemming of -houding zoals een schilder lijnolie als medium gebruikt om kleuren elkaar te laten vervoeren en beroeren. Spiritualiteit werkt. We halen spiritualiteit uit alle kunstvormen en -uitingen omdat beeldvorming en spiritualiteit een eenheid zijn in de creatie. Beide vullen elkaar aan wanneer ze elkaar stimuleren in alle gelederen waarvan de plastische kunst zich kan bedienen. Ze creëren zichzelf zowel geestelijk als stoffelijk met de autonome mens als leider en begeleider. Spiritualiteit vormt.
Inzicht krijgen in het creatief proces van een kunstenaar kan tot op zekere hoogte, zo ook van het inzicht in een kunstwerk. Kunstenaars aan het werk gebruiken de voor hen meest geschikte materialen in geest en materie. Het pakket aan basisvormen binnen de kunst is een algemeen goed dat vanuit de natuurvolkeren doorgegeven werd tot bij ons. Basisvormen zijn van oudsher en wereldwijd bekend. Kunst speelt met de verpakking en de inhoud in tijd, plaats en ruimte. Voor sommige plastische beoefenaars zijn de middelen te herleiden tot punt, lijn en vlak.
In de continuïteit van het proces stuurt de creator met zijn beeldtaal verbanden en relaties voortdurend bij tot de verzamelde memorabilia hem stoppen. Spiritualiteit bedient zich van haar mooiste kant, de beeldvorming. Het resterend product, het kunstwerk bevat een groter gehalte aan spiritualiteit naarmate het door meerderen kan worden geproefd. Een kunstwerk is enkelvoudig in de creatie en daarom origineel. Een kunstwerk kopiëren levert een kopie op; een proces herhalen en variëren kan inspirerend werken; dit letterlijk doen om eenzelfde spiritualiteit
Pol Darge, Scilia, 1998, ets, 12 × 16 cm
te bereiken als je voorganger is zinloos. Kunst (h)geeft zin.
Toeschouwers die een tentoonstelling bezoeken doorlopen een proces van kijken en eens geboeid, raken emotie en ratio elkaar. Een geestelijke beweging met fysische gewaarwordingen zet aan tot beweging. Spiritualiteit is actief. Kunstkijkers uiten klanken, stamelen woorden en raken zelfs werken aan.
‘Dit noem ik nu liefde op het eerste gezicht,’ zei een kennis me bij het gefascineerd bekijken van een schilderij. ‘-Liefde op het eerste zicht-’. Dat is auditief en visueel zichtbaar geworden spiritualiteit.
Emotie en ratio zijn voor een plastisch beoefenaar twee hoofdrolspelers naast leven en dood. Creëren is scheppen. Scheppen met spiritualiteit als uitgangspunt ken ik niet. In de spiritualiteit liggen het onmiddellijke afscheid en de geboorte samen. Spiritualiteit vindt haar weg doorheen de beleving van het creëren. Een spiritueel moment beleeft elk kunstenaar die een werk beëindigd waarvan hij of zij zelf even stil wordt of uitbundig te keer gaat. Aan één ‘spiritueel’ beeld gaan meerdere belevenissen vooraf. Spiritualiteit is energie.
Tekenen beheerst mijn werken, het is mijn taal. Tekenen in waterbadjes en achtergebleven houtskoolvegen. Bewegen in microen macrowerelden maar vooral ‘leven’ in de eigen wereld. Tekeningen komen in series waarbij fragmenten vragen om in beeld te kunnen verschijnen. Soms moet het allemaal wat bedachtzamer of meer ‘zwart-wit’ zijn en brengt de grafische wereld soelaas. Tekenen, grafiektechnieken, beeldhouwen en schilderen vergroeien met elkaar onder het werken. Tekenen doe ik seriematig, hoofd- of randschetsen vragen een ander medium, dit kan ik enkel volgen om spirituele momenten te beleven. Schilderen is omgaan met vlekken. Als bij het schilderen de kleur haar hoogste rijkdom krijgt, heeft de vorm haar volheid; ze is zichtbaar geworden expressie van de innerlijke inhoud. Ook spiritualiteit kleurt.
Pol Darge
Auteursrechtelijk beschermd