Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 53

[p. 237]

In de prijzen
Literaire prijzen voor misdaadliteratuur
Geert Swaenepoel

Ook de wereld van de misdaadliteratuur kent zijn prijzen. Internationaal gezien zijn de Edgar Allen Poe Awards en de Dagger Awards wellicht de bekendste. De Edgar Allen Poe Awards worden jaarlijks uitgereikt door de Mystery Writers of America. De organisatie bestaat sedert 1945 en de eerste Edgar Awards werden een jaar later uitgereikt. Naast het beste misdaadverhaal zijn er ondermeer ook bekroningen voor de beste debutant, de beste biografie van een misdaadauteur en voor het beste crimi kortverhaal. De Dagger Awards worden ieder jaar uitgereikt door de Crime Writers Association of Great Britain, een beroepsvereniging voor misdaadauteurs die in 1953 werd opgericht. De twee belangrijkste prijzen die zij elk jaar uitreiken zijn de Gold Dagger en de Silver Dagger voor respectievelijk het beste boek en het op één na beste boek. De John Creasey Award gaat jaarlijks naar het beste debuut.

In de Franstalige wereld is er de Prix du Quai d'Orfèvres. Duitsland kent sedert 1985 de Deutsche Krimi-Preis.

Maar ook ons eigen taalgebied is sedert enkele decennia niet slecht bedeeld op vlak van prijzen voor misdaadliteratuur. Bekendst is misschien wel de Gouden Strop, waarmee jaarlijks het beste Nederlandstalige spannende boek beloond wordt. Het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs



heeft in 1986 het initiatief voor deze prijs genomen. De Gouden Strop 2004 werd dit jaar reeds in juni uitgereikt. Bekroond werd deze keer Groene Vrijdag van de debutant Elvin Post. De voorgaande drie jaren vond de uitreiking plaats in november, op verzoek van de KRO, maar nu de KRO zich heeft teruggetrokken, heeft de Gouden Strop weer gekozen voor aansluiting bij de Maand van het Spannende Boek. Een vakjury beoordeelt de boeken; de nominaties worden bekend gemaakt tijdens de opening van de Maand van het Spannende Boek. Jef Geeraerts won De Gouden Strop in 1986 met De zaak Alzheimer. En Bob Mendes werd in 1993 bekroond voor Vergeldingen in 1997 voor De kracht van het vuur.

Schaduwprijs

Datzelfde Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs riep in 1997 de Schaduwprijs in het leven en is bedoeld om aankomende schrijvers in het genre een stimulans te geven. Het is een aanmoedigingsprijs en een meedingende titel moet het eerste fictiewerk van de Nederlandse of Vlaamse auteur zijn. De prijs is genoemd naar de legendarische hoofdpersoon ‘de Schaduw’ van de auteur Havank en bestaat uit een bedrag van 500€ en een zeefdruk van Dick Bruna. In 2003 ging de Schaduwprijs naar Bavo Dhooge voor zijn boek SMAK. Dit jaar werd de Schaduwprijs voor de achtste keer uitgereikt. Ook in 2004 viel een Vlaming in de prijzen: Het Hollywood complot van Freddy Michiels, een thriller die zich afwisselend in Hollywood en in Antwerpen afspeelt, met veel achtergrondinformatie over de film- en televisiewereld.

De GNM Meesterprijs werd voor het eerst uitgereikt in 2003. Met deze prijs wil het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs die mensen eren die gedurende een lange periode een onmiskenbare prestatie hebben geleverd binnen het genre Nederlandstalige misdaadliteratuur of met hun werk een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de ontwikkeling van het genre in het Nederlandse taalgebied. Dat de eerste GNM Meesterprijs uitgereikt werd aan Appie Baantjer, mag geen verwondering wekken. De auteur werd vorig jaar tachtig en publiceerde zo'n zestig titels. Nooit eerder bereikte een Nederlandse misdaadschrijver zo'n groot publiek, verkoop van zijn boeken nadert de zes miljoen! Na Havank is het geen andere schrijver gelukt uit te groeien tot een nationaal instituut - en Baantjer is vele malen groter dan Havank ooit is geweest. De GNM Meesterprijs bestaat uit een keramiek van de Veldhovense kunstenares Lien Smets en een oorkonde.

De Hercule Poirotprijs is weer een Vlaams initiatief, bedoeld om jaarlijks de beste Vlaamse misdaadroman te bekronen. Initiatiefnemer is Fred Braeckman. De prijs bekroont de beste Vlaamse misdaadroman van de twaalf maanden die voorafgaan aan de prijsuitreiking. De bedoeling is de Vlaamse misdaadauteurs een steuntje in de rug te geven. De laureaat krijgt een gegraveerde pen en een geldprijs van 1.500 €. De prijs bestaat sinds 1998 en wordt gesteund door Weekend Knack. Naast Fred Braeckman maakt ondermeer John Vervoort deel uit van de jury. De eerste laureaat van de Hercule Poirotprijs was Staf Schoeters met zijn roman De schaduw van de Adelaar. Ook Jef Geeraerts, Piet Teigeler, Pieter Aspe, Stan Lauryssens en Jonathan Sonnst werden ermee bekroond.

[p. 238]

Trofee van de hand van de Vlaamse kunstenaar Wim Delvoye, bestemd voor de winnaar van de Diamanten Kogel

De Diamanten Kogel is de jongste telg in het prijzenlandschap. De prijs werd de eerste maal in december 2002 uitgereikt en is een initiatief van het Genootschap van Vlaamse Misdaadauteurs. Hij bekroont het spannendste en beste Vlaamse misdaadboek. De Diamanten Kogel wordt gesponsord door Rex totally Diamonds, een Antwerps diamantbedrijf. Het is géén geldprijs; de klemtoon ligt op uitstraling en prestige. Wel krijgt de winnaar een waardevolle trofee. Wim Delvoye ontwierp voor de gelegenheid een exclusief kunstwerk, een met diamanten ingelegde boksbeugel. In 2002 werd Benny Baudewyns bekroond voor De Emerson Locomotief. In 2003 kwam Jef Geeraerts met Dossier K. als winnaar uit de bus. Vanaf 2004 staat de Diamanten Kogel niet alleen open voor Vlaamse auteurs, maar komen ook Nederlandse auteurs in aanmerking.

Moordgids

Geert Swaenepoel

Eerder al aangekondigd, maar pas dit voorjaar verschenen is Moordgids van de Nederlander Jos van Cann. De auteur verzamelt al jaren alles over spannende boeken. In 1992 bracht hij in eigen beheer een thrillergids uit. Moordgids (Signature, € 19,95) is er de flink uitgebreide en aangevulde versie van. Jos van Cann heeft zijn boek als ondertitel Het spannende boek in de lage landen meegegeven. Wat misleidend, want Moordgids beperkt zich niet tot misdaadromans van Nederlandstalige auteurs. Het boek bestrijkt een veel breder terrein en bevat naast een overzicht van Nederlandstalige thrillers en detectives ook een inventarisatie van zowat alle vertaalde misdaadromans van de afgelopen vijftig jaar. Alle nationale en internationale auteurs van wie de boeken na 1945 in het Nederlands zijn verschenen komen op die manier aan bod. Bovendien gaan de circa 10.000 titelvermeldingen en 2.000 vermeldingen van auteurs vergezeld van honderden beschrijvingen en interviews. Daardoor wordt Moordgids méér dan een pure opsomming van namen en titels. Daarnaast geeft de Moordgids een overzicht van genomineerden en winnaars van nationale prijzen voor misdaadliteratuur en van Vrij Nederlands eregalerij. Voeg daarbij de overzichtslijst van crime op het internet, het overzicht van de bronnen en het afsluitend pseudoniemenregister, en de lezer zal begrijpen dat Moordgids het meest complete naslagwerk in ons taalgebied is voor wie van thrillers houdt. Wie meer te weten wil komen over een bepaald boek, bepaalde serie of auteur, wie op zoek is naar verse misdaadromans of gewoon zijn kennis over de misdaadliteratuur wil vergroten, kan voortaan terecht bij Moordgids. Vertoont Moordgids dan geen mankementen? Natuurlijk wel. Waarom Michael Dibdin maar anderhalve kolom toebedeeld krijgt en Henk Apotheker drie, is niet meteen duidelijk. Ook Patricia Highsmith moet het doen met twee kolommen terwijl West & Waterman er ruim drie toebedeeld krijgen. Allicht heeft de ruimte die een auteur krijgt toebemeten te maken met het beschikbare interviewmateriaal en met de voorkeur van de schijver. Maar laten we wel wezen, dit zijn maar randbemerkingen bij dit onmisbaar naslagwerk over misdaadliteratuur. Auteur Jos van Cann verdient alle lof. Hopelijk zorgen hij en zijn uitgever voor een regelmatige update van zijn boek.