Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 50

[p. 95]

Bern Paret
Uit de brieven van Julius de Geyter en Peter Benoit

Julius
Ik zal om half zeven by U komen - dan kunnen wy voor morgen afspraak doen - Hartelyk uw Peter

In de 19de eeuw was het schrijven van brieven een van de weinige mogelijkheden tot communicatie. Men schreef brieven om afspraken te maken, om te informeren hoe het met elkaar ging, om te discussiëren over bepaalde al dan niet actuele onderwerpen of om een stand van zaken weer te geven net zoals we elkaar nu telefoneren of mailen. Daardoor leveren die brieven ons een schat aan informatie en zijn ze een heel belangrijke bron voor historici, toekomstige biografen en een hele rits wetenschappers.

Zo kunnen ook linguïsten hun hart ophalen aan een brieveneditie. Zoals het bovenstaande voorbeeld (de - voor zover ik kon nagaan - eerste brief uit de collectie) aantoont, slaagt Peter Benoit, die zich nog maar net een paar jaar tevoren ‘bekeerd’ heeft tot het schrijven, spreken en componeren in het Vlaams, er nog niet in een behoorlijke zin op het papier te krijgen. Uit de latere brieven blijkt overduidelijk dat Benoit het Vlaams al veel beter beheerst.

Naast het linguïstische aspect, komen nog andere belangrijke aspecten naar voor. We leren veel over het leven van twee Vlaamse kunstenaars, hun leefwereld en omgeving, hun tijdsbeeld, hun gevoelens, hun strijd, hun vrienden en vijanden, en nog veel meer.

Zo merkt men bijvoorbeeld op karakterieel vlak in de briefwisseling een verandering: uit de brieven van een latere periode leren we twee goede vrienden kennen die elkaar door dik en dun steunen. Een rustige en zalvende Julius De Geyter en een woelige, koppige Peter Benoit. Een heel ander beeld dan de onstuimige, wild om zich heen schoppende Julius De Geyter uit de jaren '60 en de schrijver van religieuze muziek die Peter Benoit in zijn jonge jaren was.

Julius de Geyter

Julius de Geyter werd in Lede geboren op 25 mei 1830. Als onderwijzer ging hij begin jaren '50 zijn geluk zoeken in Antwerpen, die kunstminnende en weldra Vlaamse stad, waar o.a. Hendrik Conscience, Theodoor Van Rijswijck en Jan Van Beers een leidende rol hadden in het literaire wereldje. De Geyter debuteerde zoals zovelen met unionistische poëzie, maar evolueerde vlug naar een meer Vlaamsgezinde dichtkunst. Onmiddellijk werd hij meegesleurd in de losbrandende partijenstrijd tussen klerikalen en liberalen. Hij koos voor het laatste kamp en werd een heftig antiklerikaal en strijdend liberaalflamingant. Naast vurige politiekgeïnspireerde teksten, schreef hij veel gelegenheidspoëzie, soms sociaal-democratisch van ondertoon en inspelend op de Vlaamse zaak, meestal echter met een sterk tendentieus karakter.

Julius de Geyter op latere leeftijd [AMVC]

Hij had echter een neus voor goede literatuur, want in de jaren '60 introduceerde hij Multatuli in Vlaanderen, genoot hij van Cyriel Buysse, kon hij naar het einde van de 19de eeuw toe ook de katholieke(!) schrijver en generatiegenoot Guido Gezelle bewonderen en voorspelde hij de opkomst van een zekere Stijn Streuvels.

Ondanks een verdienstelijke bewerking in 1874 van Reinaert de Vos in het Nieuwnederlands naar de oorspronkelijke verzen en enkele mooie cantates getoonzet door Peter Benoit, blijft hij voor de meeste literatuurhistorici de schrijver van 't ongediert der papen (1873), een heftig liberaal en antiklerikaal strijdlied dat hem tot op het einde van zijn dagen zou blijven achtervolgen.

Julius de Geyter stierf op 18 februari 1905. In 1909 verzorgde Max Rooses de uitgave van zijn verzameld werk.

De Briefwisseling (1869 - 1898)

De vermoedelijk eerste brief uit de briefwisseling (zie boven) dateert van 23 juni 1869 en is geschreven door Peter Benoit. Dit impliceert echter niet dat de heren elkaar daarvoor niet kenden. Peter Benoit, afkomstig uit Harelbeke, vestigt zich vanaf 1867 in Antwerpen en is als directeur van de Muziekschool in het kunstenaarsmilieu ongetwijfeld een gekend figuur. We kunnen er echter bijna zeker van zijn dat er heel wat brieven verloren gegaan zijn. Daarenboven was Benoit wat slordig en vond hij het niet altijd nodig zijn brieven te dateren. De laatste gedateerde brief uit deze briefwisseling werd geschreven door Julius de Geyter op 24 november 1898 en gaat over de Van Dijck-cantate. De Geyter blijkt met achtenveertig brieven ook het productiefst; van de hand van Peter Benoit zijn er slechts tweeëndertig brieven.

Om druktechnische redenen worden de brieven in dit artikel niet weergegeven volgens de conventionele regels van de editiewetenschap. Wel nemen we er de volgende tekens uit over: <-a> voor de verwijdering van een tekstdeel; /a/ voor de toevoeging van een tekstdeel; [a] voor een toevoeging van de uitgever. De spelling werd niet gewijzigd; onderstreepte tekstdelen worden schuin weergegeven.

Peter Benoit en de toezichtcommissie

Begin februari 1881 (vermoedelijke datum) schreef Benoit het volgende aan zijn goede vriend:

[p. 96]

Waarde Julius

Prachtig, ik [heb] het ding met hoogst genoegen gelezen -

Wanneer zal toch een einde aan het ellendig wroeten in de muziekschool komen? Wat voordeel ons leven af te slooven voor iets wat willekeurig door de eerste de beste kan afgebroken of veranderd worden - Wy moeten gronden leggen waarop kan gebouwd worden;

Maar men geeft ons gebouwen en de lucht, die hoegenaamd op geene basis vast staan - Hebt ge daar aan al gedacht dat de stad zelf, nooit officieel de titel van Vlaamsche Muziekschool bekrachtigd heeft?

Zie de reglementen eens naar? vooreerst ze zien er schoon uit - ik durf ze aan niemand laten zien - nu zyn ze toch in verval meer of min - maar ze bestaan en dat is erg -

Donderdag avend om 8 1/2 ure roep ik de vrienden nog eens samen - 't zou gebeuren dat men my als lid van den conseil de perfectionnement uitnoodige - en dus[?] moet weten wat my te doen staat - Ik stel de redens op waarom ik niet zonder gevaar het lidschap zou kunnen aannemen -

Nu, gy zult, met de vrienden oordeelen -

Gy begrypt dat ik over niets late beslissen als Gy niet tegenwoordig zyt - Ik reken dus bezonderlyk op U - misschien zult gy reeds iets gemaakt hebben?

Dit alles moet u toch lastig vallen want gy staat altoos alleen neven my met my, om beter te zeggen, om alles te /be/denken en opte stellen - Nu, gy hebt reeds zoo veel gedaan! Nog een stapje en dan zyn we er uit of er in -

Dyn Peter

Peter Benoit kende als directeur van de Antwerpse muziekschool heel wat moeilijkheden. Zo kon hij moeilijk samenwerken met de toezichtcommissie, die ondanks groot protest van Benoit, in 1873 geïnstalleerd werd door toedoen van het liberale raadslid G. Gits. Deze commissie had als hoofdtaak de ‘bestuurder’ te controleren. De relatieve vrijheid die Benoit kende onder het bewind van de Meetingpartij werd sterk beknot, nadat de liberalen op 1 juli 1872 de verkiezingen gewonnen hadden. De Meetingpartij werd opgericht in 1862 en verzamelde katholieke en liberale Vlamingen. In 1863 hadden zij samen met de Nederduitsche Bond het Antwerpse stadhuis veroverd. De verkozenen legden de eed af in het Nederlands en erkenden deze taal als officiële taal van het stadsbestuur.

De Geyter, een overtuigd liberaal, maar ook een goede vriend van Benoit, vertelt zijn vriend Gits dan ook dat ‘er een misverstand heerscht tusschen U en ons - Uw Vlaamsche Vrienden’ (brief van De Geyter aan Gits, 8 april 1873, AMVC)

De liberalen waren in het algemeen minder Vlaamsgezind dan De Geyter het wilde. Voor De Geyter en Benoit gingen kunstbelangen - de Vlaamse Muziekschool - boven politieke belangen, maar niet iedereen was het daarmee eens en het liberale stadsbestuur zou via de toezichtcommissie meermaals roet in het eten komen gooien.

Naar dit alles verwijst Benoit hier meer dan waarschijnlijk met ‘dat ellendig wroeten in de muziekschool’.

Een Vlaamse Muziekschool?

Ook met het gebruik van een Vlaamse muziekterminologie in de muziekschool had raadslid Gits het moeilijk. De liberalen wilden het gebruik van het Vlaams in openbare instellingen terugdringen. Ook dit was een aanval op Benoit. Want had Benoit niet de functie van bestuurder aanvaard nadat de eis, dat de school een Vlaamse school moest zijn, ingewilligd werd?

Over die eis van een ‘Vlaamse’ school is al veel geschreven. De meeste auteurs gaan er van uit dat die eis door Benoit gesteld werd. Dit past natuurlijk heel goed in het voornemen van Benoit een nationale muziek te scheppen op basis van de Vlaamse taal, het Vlaamse volk en zijn verleden. Maar is dit historisch wel juist?

Nu was het zo dat de Meetingpartij van bij haar aantreden al in 1863 Antwerpen officieel tot ‘Vlaamse stad’ uitgeroepen had en dat het dus maar meer dan normaal zou zijn dat het Vlaams gebruikt zou worden in een openbare instelling. Benoit kon dus moeilijk iets eisen dat (op papier) al werkelijkheid was.

Anderzijds stelde mevrouw Baeck-Schilders in haar lezing ‘De wortels van het KVC. Ontstaan en groei van de Antwerpse muziekschool’ tijdens het tweede Vlaams muziekcongres van 22 april 1998, dat die eis nergens op papier staat en dat er in officiële papieren geen sprake is van een ‘Antwerpse Vlaamse Muziekschool’. Volgens haar is het dus helemaal niet zeker dat Benoit die eis ooit gesteld heeft. Hij zou pas jaren later over die eis begonnen zijn toen zijn muziekopvattingen vorm kregen naar aanleiding van de verheffing van de muziekschool tot conservatorium.

Uit de briefwisseling blijkt inderdaad dat op voorgedrukte briefhoofden en naamkaartjes het woord ‘Vlaams’ ontbreekt. Officieel is er dus geen sprake van een Vlaamse Muziekschool. De Geyter spreekt echter al in zijn brief van 27 september 1872 naar aanleiding van het geval Gits (zie boven) over ‘eene echt vlaamsche muziekschool’. In 1881 spreken dan zowel Benoit en De Geyter over de ‘Vlaamsche muziekschool’ en over ‘vlaamsche concerten’. In een belangrijke brief van 6 februari 1881 aan Benoit schrijft De Geyter:

‘Maar nooit zult Gy my nu doen gelooven, dat Rolin iets af zal nemen van het Vlaamsche karakter dat uwe school bezit, of bezitten zal als zyn decreet zal verschynen. Gy haddet haar dat karakter al lang / veel meer / moeten geven; gy kunt het haar nog grootendeels geven, als gy wat beter luisterdet naar

uw<-e> Julius’

Hieruit blijkt dat de school toch een Vlaams karakter bezit, maar dat het voor een overtuigd flamingant als De Geyter blijkbaar nog niet genoeg is. Misschien trok Benoit onder invloed van De Geyter (en andere Vlaamse vrienden) meer en meer de Vlaamse kaart?

Tegen die tijd is Benoit alleszins overtuigd van de Vlaamse zaak en vraagt hij zich hetzelfde af als mevrouw Baeck-Schilders:

‘Hebt ge daar aan al gedacht dat de stad zelf, nooit officieel de titel van Vlaamsche Muziekschool bekrachtigd heeft?’

Benoit zelf zal zich nu officieel bestuurder van de Antwerpse Vlaamse Muziekschool noemen.

In 1884 schrijft Benoit een brief naar de Geyter waarin hij het lidmaatschap van het ‘Comiteit voor de vereering van het Transvaler Gezelschap’ aanneemt. Onderaan de brief staan zijn titels:

‘Titels: Commandeur der Leopoldsorde Bestuurder der Antw. Vlsche Muziekschool Lid der Koninklijke Belgische academie.’

Volgens mij kunnen we over dit Vlaamse aspect dan ook het volgende zeggen: officieel is er misschien geen sprake (meer) van een Vlaamse muziekschool, maar Benoit - mede onder invloed van De Geyter - denkt daar duidelijk anders over. Later werd de school en de Vlaamse muziek opgenomen in het discours van de Vlaamse Beweging. Het ging zover dat de verheffing tot conservatorium zelfs één van de belangrijkste eisen werd van de Vlaamse Beweging.

Le conseil de perfectionnement.

In regel 18 van de hierboven afgedrukte brief heeft Benoit het over ‘den conseil de perfectionnement’.

Op 27 januari 1881 verschijnt in het Staatsblad het Koninklijk Besluit betreffende de subsidiëring van de muziekscholen. In artikel 7 van dit besluit wordt de oprichting aangekondigd van ‘Un conseil

[p. 97]

Brief van P. Benoit aan J. de Geyter, februari 1881. (AMVC)

de perfectionnement de l'enseignement de la musique’. Benoit is echter ongerust als hij drie dagen later (op 31 januari) schrijft aan De Geyter:

‘'t is gedaan Laat de geest der Vernieling over de Vlaamsche muziekschool gaan.’

De Geyter reageert en schrijft op 5 februari een brief aan de Bestuurlijke commissie van de muziekschool waarin hij eerst diplomatisch de commissie looft om de goede verstandhouding en dan vraagt aan de commissie ‘om het voortouw te nemen in de Vlaamse strijd en zou pleiten voor verandering, voor de verheffing tot een “zuiver-vlaamsch Conservatorium” en om de openbare concerten Vlaamse concerten te laten zijn’. Benoit is blijkbaar blij met dit initiatief want de eerste zin van de brief van begin februari (zie boven) luidt:

‘Prachtig, ik [heb] het ding met hoogst genoegen gelezen -.’

‘Het ding’ zou hier dan slaan op die brief van De Geyter aan de commissie. De Geyter - het is niet zeker of de brief van De Geyter is: het handschrift verschilt enigszins; het kan ook een afschrift zijn - meldt dit schrijven dan ook een dag later in een brief aan Benoit. Daarin zegt hij dat Benoit beter tot de conseil zou toetreden om zo de Vlaamse kunstzaak te verdedigen. Minister Rolin-Jacquemeyns had trouwens in de kamer van volksvertegenwoordigers verklaard dat Benoit deel ging uitmaken van die raad, waarschijnlijk als troostprijs omdat het Vlaamse conservatorium er toch niet ging komen. De minister vond dat er naast de (Franstalige) conservatoria van Brussel, Luik en Gent geen plaats meer was voor nog een (Vlaams) conservatorium.

Maar wat hield die ‘conseil de perfectionnement’ nu precies in?

Volgens artikel 8 zou de raad advies geven over de leerprogramma's, de didactische werkmiddelen, de organisatie van conferenties en wedstrijden en het benoemen van de inspecteurs.

Volgens A. Corbet (Brieven van Peter Benoit, in Nieuw Vlaams Tijdschrift, 5, 1950-1951, p. 528-543) heeft Benoit zijn deelname aan de besprekingen van de conseil afhankelijk gemaakt van het al of niet aanvaarden van een aantal principiële voorstellen (waaronder de nationale kunststrekking d.w.z. de Vlaamse en de Waalse). Die voorstellen werden in 1881 in een plan gegoten en voorgesteld aan de raad. Op 28 november schrijft Benoit aan Rooses:

‘De conseil heeft à l'unanimité beslist dat (wie zou het gedacht hebben) dat mijn plan in aanmerking genomen was en zou in discussie gesteld worden.’

De voorzitter (F.A. Gevaert, directeur van het Brusselse conservatorium en tegenstander van Benoit in muziekopvattingen) vraagt dit plan om te zetten in artikels, zodat er over gestemd kan worden. Benoit doet dit, De Geyter verbetert de tekst en geeft hem op 2 december 1881 aan Benoit. Benoit stuurt dan die verbeterde versie onder de titel: ‘Bases d'un projet d'organisation de l'Enseignement musical en Belgique’, op 12 januari 1882 naar de voorzitter van de conseil.

Aangezien de verslagen van de conseil verloren zijn gegaan, weten we niets over het lot van het plan en de verdere werkzaamheden van de conseil. Benoit rept er met geen woord meer over en waarschijnlijk mogen we aannemen dat

[p. 98]

er van het plan niets terechtkwam, waarschijnlijk mede door de tegenstand van Gevaert.

Benoit werd eens te meer ontgoocheld in zijn strijd ten voordele van zijn muziekbeleving.

Een Koninklijk Vlaams Conservatorium

Een gebeurtenis die het leven van Benoit grotendeels bepaald heeft, was de verheffing van zijn muziekschool tot een Vlaams conservatorium. Dit zou de ultieme kroon op z'n werk zijn, de ontvoogding van het Vlaamse volk door middel van zijn nationalistische muziekopvattingen. De idee tot die verheffing ontstond eind jaren '70. Een eerste keer komt dit in de briefwisseling ter sprake op 11 januari 1879. Uit de brief blijkt duidelijk dat daar al langer over nagedacht werd en dat de andere twee conservatoria (Gent was toen nog geen conservatorium) vooraf goed bestudeerd waren. Het zou echter nog twintig jaar duren vooraleer de verheffing er effectief kwam. Eén van de redenen waarom het uiteindelijk allemaal zo lang geduurd heeft, kunnen we o.a. halen uit de volgende brief:

Waarde Julius de Geyter

De minister die tot over den dag van gisteren de billyke voorrechten des bestuurders van het vl. conserv. had gehandhaafd, heeft by het bezoek by hem af gelegd door den Burgemeester der stad Antwerpen, toegegeven aan de eischen der stad Antwerpen.

Deze toegevendheid heeft voor gevolg, dat:

1^o/ dat de commissie eene besturende en niet eene toezichtscommissie zyn zal

2^o/ de benoemingen zullen gedaan worden <-door>/op

voorstel van/ de Commissie en /van/ den bestuurder.

In deze voorwaarden neem ik het bestuur van het Vl. Conserv. niet op my.

Ik verwittig U hierover - à gouverne

uw Peter Benoit

Antwerpen 25 Juli 1897

In deze zaak waren toen drie partijen vertegenwoordigd: Peter Benoit en de Muziekschool, de stad Antwerpen en de Staat België, vertegenwoordigd door minister De Bruyn.

Nadat de Vlaamsgezinde Jan Van Rijswijck (1853-1906) in 1892 burgemeester van Antwerpen was geworden, kwam er opnieuw schot in de zaak. Antwerpen was nu gewonnen voor het conservatorium en het stadsbestuur kon samen met Benoit ook de minister overtuigen van de noodzaak van een Vlaams conservatorium. Er kon onderhandeld worden, maar iedere partij had echter haar eigen eisen en daardoor liep het alweer mis.

In 1897 wil de minister uiteindelijk toegeven aan de eisen van het stadsbestuur, maar dit was buiten de waard gerekend. Want de reden waarom het uiteindelijk allemaal nog zo lang geduurd heeft, ligt maar bij één man: Peter Benoit. De koppige West-Vlaming stelde zijn eisen en trad nog liever af, dan toe te geven aan de andere twee partijen. Dit blijkt overduidelijk uit de brief van begin februari (zie boven). Benoit en niemand anders zou het conservatorium leiden. Daarbij wil hij helemaal geen macht uit handen geven en wil hij het onderste uit de kan halen. Benoit spiegelde zijn conservatorium aan het Brusselse conservatorium en zichzelf aan de Brusselse bestuurder. Deze was verantwoordelijk voor de uitgaven en moest zich verantwoorden aan de Staat. De leden van het stadsbestuur wilden daar echter niet op ingaan, omdat ook zij met geld over de brug kwamen en wilden weten waaraan Benoit dit zou spenderen. Zij wilden de bestaande toezichtscommissie omvormen tot een besturende commissie die belast zou zijn met de uitgaven. Ook zou die commissie nieuwe personeelsleden kunnen benoemen. En ook daar is Benoit het niet mee eens.

Dezelfde dag nog krijgt hij antwoord van De Geyter:

25 Juli 1897 half elf.

Vriend,

Juist van Zandvliet terug thuis (heen en weer, vandaag reeds), ontvang ik uwen expressbrief.

Ik lees in de dagbladen ook dat d' overeenkomst tusschen Stad en Staat op dien voet gebeurd is.

Maar wat kan ik daar nu toch aan doen? - Ge moest uw verzet schryven of zeggen à qui de droit.

Lang vóór vandaag, had ik op het recht van voordragen en dat van benoemen al nagedacht, en wilt Gy weten wat ik vind?

Dat hy die benoemen mag, ‘alle’ recht heeft, ook dat om de voorgestelde kandidaten te weigeren, en niet te benoemen zoolang de voordrachten hem niet toelachen. Als de Minister koppig is (en er zal zoo wel eens een Waal komen!) zal de Bestuurder en zal ook de Commissie ‘vet zijn’ met hun recht van kandidaten voor te dragen. Hy zal er anderen vragen, totdat hy zynen wil heeft.

Dat schynt zyn recht te wezen, en ik geloof niet dat ik mis ben.

Kan het U wel veel schelen dat, na of nevens U, de Commissie ook kandidaten voordraagt? Die Gy opgeeft zullen benoemd worden, als Gy gelyk hebt; hebt Gy ongelyk, dan mag de Minister d' uwen niet benoemen.

Och, Vriend, sta nu toch eens wèl met de nieuwe Commissie!

De Berg is de Muziekschool niet, neen; maar er is hier ook een Raadvan. beheer, en er zyn ook plaatsen te ‘vergeven’: ik heb het recht niet om kandidaten voor te dragen; en sinds 25 jaar dat ik Bestuurder ben, heeft de Raad, die hier Commissie en Minister tegelyk is, niemand, maar niemand, benoemd dien ik niet had voorgesteld! 't Zyn brave menschen, en ik ook doe het goed. Wy betalen 60.000 frs aan jaarwedden.

Den eersten keer dat men, tegen uw verlangen in, een domme, onrechte benoeming doen zal, neem dàn uw ontslag.

Nu schynt Ge my - onder ons, zulle! - tegen molenwieken te schermen.

(...)

Blijkbaar krijgt ook De Geyter het op de zenuwen van zijn koppige vriend. Zo vraagt hij zich af wat hij nu kan doen aan deze situatie. Even later smeekt hij zijn vriend om toch eens eindelijk constructief samen te werken met zijn toezichtcommissie, want al sinds de oprichting van die commissie (zie boven) botert het niet tussen Benoit en de commissie. Ook bij die oprichting wilde Benoit de alleenheerschappij in zijn school.

Julius de Geyter kent trouwens het klappen van de zweep, want hij is al 23 jaar (en niet 25 jaar, zoals hij verkeerdelijk schrijft) bestuurder van de Berg van Barmhartigheid (gelegen in de Venusstraat, waar nu het stadsarchief gevestigd is), een voorloper van het OCMW. Die post had hij gekregen van het liberale stadsbestuur in 1874 voor bewezen diensten. Dit favoritisme werd dan ook sterk gehekeld in de katholieke pers. Hij moet ook samenwerken met een raad van beheer, maar hij kent geen problemen. Hij heeft dan ook een nuchtere kijk op de zaak en tempert zijn vier jaar jongere vriend met bijna vaderlijke raad.

De goede raad helpt blijkbaar niet veel, want het duurt nog bijna een jaar vooraleer er een akkoord komt. Op 27 juni 1898 wordt dan het KB gepubliceerd in het Staatsblad betreffende de verheffing van de Antwerpse Muziekschool tot een Koninklijk Vlaams Conservatorium. Op 1 juli wordt Peter Benoit dan eindelijk benoemd tot directeur van dit conservatorium. Jammer genoeg heeft hij niet lang kunnen

[p. 99]

genieten van zijn zege. Hij stierf op 8 maart 1901 en was bijna gedurende de hele periode van zijn ambtstermijn ziek.

Een warme vriendschap

Dat De Geyter waarschijnlijk een belangrijke rol gespeeld heeft in de Vlaamse bewustwording van Benoit blijkt ook uit de laatste twee alinea's van de eerder aangehaalde brief van begin februari 1881. Benoit beslist niets zonder De Geyter en de andere vrienden (naar alle waarschijnlijkheid Max Rooses, Jan Van Beers en Julius Sabbe) te raadplegen. Ook tijdens het geval Gits (zie boven) riep Benoit al de hulp in van De Geyter. De Geyter fungeerde als een soort secretaris ‘om alles te bedenken en op te stellen’. In de briefwisseling zitten er zo een paar voorbeelden, ondermeer i.v.m. le Conseil de Perfectionnement (zie boven). Dat alles zal ook wel te maken gehad hebben met het beroep van De Geyter. Tot 1874 was hij pleitbezorger. Hij kent dus het reilen en zeilen van de administratie en kent de juridische procedures.

Bovendien blijkt uit de briefwisseling duidelijk dat die twee mannen heel goede vrienden waren, naast zakelijke partners als tekstdichter en toondichter. In de jaren '90 wanneer Benoit duidelijk begint te lijden onder het vele werk en de voortdurende tegenkanting van de commissie, reist hij vaak naar West-Vlaanderen om er bij zijn tante Rosalie uit te rusten. In 1895 krijgt hij in Izegem een kleine beroerte, waarna hij verzorgd wordt door zijn tante uit Harelbeke. De Geyter schrijft vanuit Antwerpen bezorgde brieven:

vriend, (31 augustus 1895)

Waar zwerft of ligt Gy thans?

Ik wou U de hand toereiken, maar zal eerst moeten vragen in welke richting.

Vriend, (12 september 1895)

Gy zyt dus gered.

Wees nu en blyf nu toch voorzichtig

Kom nu, wandel nu, laat U nu dragen en ryen; - maar werk niet, vóór 1896, of ik - en velen met my - pak U handschriften, papier, pen, potlood, af, en zet z'in den Berg, met verbod ze te lossen!

Uit dit alles blijkt een grote vriendschap en genegenheid en een grote bekommernis van De Geyter voor zijn goede vriend. Julius de Geyter was trouwens één van de weinigen die de grote Vlaamse meester bijstonden in zijn laatste uren.

Literatuurlijst

Baeck-Schilders, H., De wortels van het KVC. Ontstaan en groei van de Antwerpse Muziekschool. (Tweede Vlaams Muziekcongres, 22 april 1998)

Corbet, A., ‘Brieven van Peter Benoit’, in: Nieuw Vlaams Tijdschrift 5(1950-1951) p. 528-543.

Paret, B., Brieveneditie: Julius de Geyter - Peter Benoit, onuitgegeven licentiaatverhandeling, K.U. Leuven, 1998.

Vissers-Flips, G., Peter Benoit 1834-1901. Inventaris van de bewaarde briefwisseling. Publikaties SBA/AMVC 20-21, 1987.

Noot

Alle brieven uit de briefwisseling bevinden zich in het AMVC in de dossiers B435 en G3625. Twee brieven komen uit een manuscriptenbundel Verzen en Proza van Julius de Geyter, twee brieven van Benoit komen uit het dossier B435/H, een dossier met contracten.

Prof. Marcel De Smedt (K.U. Leuven) en studenten werken al enkele jaren aan de editie van de omvangrijke briefwisseling van De Geyter, van wie in het AMVC alleen al ongeveer 1300 brieven worden bewaard! Prof. De Smedt hoopt dit werk ooit te verzilveren in een elektronische uitgave van de briefwisseling van Julius de Geyter.