Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 50

(2001)– [tijdschrift] Vlaanderen. Kunsttijdschrift– rechtenstatus



[pagina 4]
■ Aspecten van het meubeldesign in vlaanderen Marc Dubois Vaak moest men vaststellen dat Vlaanderen en België in veel culturele sectoren een witte vlek vormden op de Europese kaart. De laatste jaren is hierin veel veranderd. Wie kent nu niet de Antwerpse modeontwerpers Ann Demeulemeester, Dries Van Noten en Walter Van Beirendonck? In 2001 wordt Antwerpen ‘de’ modestad met het project ‘Mode 2001 Landes-Geland’. Ook op het gebied van theater en dans maakt Vlaanderen furore in de wereld. Figuren als Anne Teresa De Keersmaeker, Alain Platel en Jan Fabre hebben dank zij een groot doorzettingsvermogen hun internationale plaats en erkenning gekregen. Terwijl onze buurlanden met veel subsidies hun talent kunnen steunen en promoten moet men in Vlaanderen constateren dat de overheid vaak erg onverschillig blijft. Voor hun internationale erkenning hebben de Vlamingen hard moeten knokken. Op het gebied van de architectuur en de vormgeving is er ook een kentering waarneembaar. In de jaren negentig kregen onze interessantste Vlaamse architecten grote opdrachten in Nederland. Op het gebied van de vormgeving en het meubeldesign zijn er een paar boeiende figuren met op kop Maarten Van Severen. Wij mogen echter niet vergeten dat Vlaanderen maar een klein gebied is in Europa en dat het aantal producenten die zich op hedendaags design hebben toegelegd gering is. Veel Vlaamse meubelbedrijven hebben zich jaren ledig gehouden met het kopiëren van tendensen die zich in Italië of andere landen voordeden. Op zoek gaan naar talentvolle ontwerpers paste niet in hun houding; kwaniteit produceren voor de export was hun motto. Bedrijven zoals Juventa en Aurora hebben in de jaren '90 ingezien dat investeren in productontwikkeling en ook communicatie noodzakelijk is om te overleven op de grote Europese markt. andré verroken ‘de tafels van vermenigvuldiging’ (1+2+1) eet- en/of vergadertafel in esdoorn en padouk 1999 Foto Luc Van Acker Het Japanse blad ‘Monthly’ (augustus 2000) besteedde 45 pagina's aan de vormgeving uit Vlaanderen ‘Here comes Flanders' Design!’ en de eerste gezamenlijke presentatie van design uit Vlaanderen tijdens de meubelbeurzen van Keulen en Milaan in 2000 onder de titel F3 (Forms From Flanders) was een geslaagde operatie. Deze feiten zijn natuurlijk niet van die aard dat Vlaanderen vanaf nu een centrale rol gaat spelen zoals dit het geval is van Italië. Anderzijds is er in Vlaanderen het besef gegroeid dat creativiteit een economische impuls kan geven, dat wat cultureel of artistiek wordt bekeken ook een return kan opleveren voor het bedrijfsleven. Ontegensprekelijk zijn er talentvolle Vlaamse ontwerpers die veel verder waren geraakt, indien er meer verlichte ondernemers de kracht van het productontwerp hadden ingezien.
Ontwerpers Van de generatie die zich in de jaren '70 manifesteerde zijn er weinigen die nog met boeiend nieuw werk kwamen in de jaren '90. Frank De Clercq legde zich hoofdzakelijk toe op speciale interieurontwerpen voor boten en Frans Van Praet kwam met meubelen die in relatie stonden met de expo's in Sevilla en Lissabon. Het is vooral de figuur van André Verroken die zich in de jaren '90 blijft manifesteren met eigenzinnig werk. Zijn werk valt moeilijk te catalogeren, is zelfs erg moeilijk te benaderen. Een essay van Geert Bekaert uit 1998 heeft de titel: ‘De ongemakkelijkheid van André Verroken’. Voor Bekaert ligt de kracht van zijn werken in ‘hun koppige eigenzinnigheid’, ze zijn er voor zichzelf in hun eigen wereld. Daarbij merkt hij ook op: ‘Waarschijnlijk is het juister te stellen dat niet Verroken meester is over wat hij maakt, maar dat het de dingen zelf zijn die aan Verroken appelleren’. Verroken start in de jaren zeventig als industrieel ontwerper en behaalt in 1978 een prijs van het Belgisch Design Centrum. Geleidelijk neemt hij afstand van de steeds meer modisch wordende wereld van het meubeldesign om op een eigen ritme te zoeken naar andere betekenissen van meubelcreatie. Het gaat erom persoonlijke fascinaties uit te drukken in stille, strak opgebouwde beelden, geen luidruchtigheid of opzichtigheid komt er aan te pas. Het zijn objecten waar elke gebogen lijn uit is verbannen, zo rechtlijnig wil dit werk ook zijn. Zijn werk in de jaren negentig wordt gekenmerkt door een vervaging van de grens tussen functionaliteit en het sculpturale. Het is een verzameling van tafels en kasten waar de stoel uit is verdwenen. Bij Verroken krijgt de tafel een centrale plaats in zijn oeuvre. Een tafel blijft een tafel maar bezit gelijktijdig een sculpturale, zelfs een architectonische dimensie. Verroken wil in zijn meubelen thema's introduceren die het louter gebruik overstijgen. Door de combinatie van donkere en lichtere houtsoorten krijgen de ontwerpen zelfs een monumentaal karakter. Het is zeker niet toevallig dat één van de fascinerendste tafels de titel kreeg ‘Hommenaja a Eduardo Chillida’, een eerbetoon aan de grote Baskische beeldhouwer. Toch ligt de vormentaal van Verroken
[pagina 5]
andré verroken ‘kontener’ 1995 Foto Lieven Herreman niet bij Chillida maar eerder bij de strakke geometrische erfenis van de jaren zeventig. Zoals voor vele meubelontwerpers zal het werk van de kunstenaar Donald Judd ingrijpende sporen achterlaten. Het thema van het stapelen komt vooral aan bod in zijn verschillende kastontwerpen. De ambachtelijke werkwijze van Verroken heeft niets te maken met het vakgebied van industriële vormgeving. Hier geldt niet het ontwerpen van eenmalige objecten, het uitgangspunt is het bedenken van een verantwoorde serieproductie die de industrie kan produceren. Vlaanderen heeft een aantal internationaal gewaardeerde industriële ontwerpers zoals Paul Verhaert en Axel Enthoven. Bij de klanten van Enthoven Associates Design Consultants zijn er ook Vlaamse meubelfabrikanten zoals Aurora en Belgo Chrom, waarvoor hij in 1996 de stoel ‘Axent’ ontwierp. Ook het werk van Jürgen Egon Oskamp, Roel Vandebeek, Bruno Meeus en Dirk Van Gogh ligt in vooral in het ontwikkelen van industriële producten. Geen enkel ontwerper uit Vlaanderen heeft de voorbije jaren een zo grote buitenlandse belang-stelling genoten als Maarten Van Severen. Vooral sinds Vitra, het gerenomeerd Zwitsers bedrijf voor kantoormeubilair, zijn ‘chair .03’ uit 1998 uitbracht, is Van Severen een internationaal begrip voor het design geworden. Zijn eerste meubelen werden in het Vitra Design Museum opgenomen en vorig jaar kreeg hij een grote expositie in Japan. In de heringerichte bibliotheek van het Centre Georges Pompidou in Parijs staan maar liefst 3000 van zijn Vitra stoelen. Welke Vlaamse meubelontwerper kan dergelijke referenties voorleggen? Zijn parcours en zijn geliefde referentiebeelden komen het best tot uiting in het vorig jaar verschenen boek (Geert Bekaert, Maarten Van Severen uitgeverij Ludion, Gent). In de tekst gaat Geert Bekaert in op de grote moeilijkheid om dit werk te plaatsen, wat tevens een bewijs is van de authenticiteit. ‘Maarten Van Severen is geen designer, geen kunstenaar, geen architect, geen meubelmaker. Hij is alles tegelijk, “homo faber”, de mens als maker. Jawel: de mens als maker in een virtuele tijd. Hij maakt dingen die men meubels noemt, die naar architectuur verwijzen, die aan minimalisme of maximalisme en nog veel andere dingen kunnen doen denken, maar die in de eerste plaats duidelijk maken dat ze door géén van die termen te vangen zijn, dat die termen niet meer zijn dan schuilnamen om in onze wereld te kunnen bestaan’. In een wereld van vluchtigheid en een vloedgolf aan virtuele beelden komen de creaties van Maarten Van Severen over als stille, zwijgzame objecten. Volgens Bekaert levert dit werk het volgende op: ‘Tegen de drukte cultiveert het een gevoelen van onbelangrijkheid. Tegenover de cultuur van het nieuwe en uitzonderlijke stelt het die van het gewone en het dagelijkse.’ In de afzonderlijke tekst van Liesbeth Melis wordt ingegaan op dit zoeken naar de essentie. Tot vorig jaar maakte Van Severen zijn meubelen in eigen productie op een veeleer ambachtelijke wijze. Gezien de grote vraag ernaar nam hij in 2000 de beslissing de productie over te laten aan Top-Mouton, een bedrijf met een grote traditie voor vakmanschap. Ontwerpen is een geduldig zoeken naar de kern van het object. Het idee van een ‘Chaise Longue’ houdt Van Severen reeds lang in de ban. In zijn atelier werkte hij van 1994 tot 1996 aan prototypes voor een ligstoel. In 1997 kreeg hij hiervoor de ‘Henry Van de Velde Prijs’ van het VIZO voor het beste product. Zijn droom om dit type van luie stoel in productie te brengen wordt opnieuw gerealiseerd door Rolf Fehlbaum. In het najaar 2000 werd in Kortrijk en Keulen de Vitra versie gepresenteerd; een ligstoel die men in twee standen kan plaatsen. Japans magazine monthly Augustus 2000
[pagina 6]
Gelijktijdig bracht Vitra een nieuwe bureaustoel uit van Maarten van Severen. Zijn werk beperkt zich niet tot meubelen en lampen die hij ontwierp voor het Belgisch bedrijf Light. Ook als ontwerper van interieurs heeft hij reeds schitterende zaken gerealiseerd. Het Rotterdams bureau OMA van Rem Koolhaas deed een beroep op hem voor woningen in Parijs en Bordeaux. Ook in de toekomst zal deze samenwerking met Koolhaas nog andere boeiende realisaties opleveren. In de jaren tachtig werkte Maarten Van Severen geregeld samen met zijn broer Fabiaan Van Severen, uiteindelijk volgen beiden hun eigen weg. Zoals zijn broer is hij gedreven door het maken, de directe worsteling met het materiaal bij het ontstaanproces van een meubel. Door deze directheid kan Fabiaan afstand nemen van de modische, erg trendy stormvloed van de actuele designscene. Bij hem geen zoektocht naar gadgets, naar vluchtige vondsten die opvallen en die vervolgens vlug vervelen. Hij neemt de tijd om iets consistents op de markt te brengen en kiest niet voor een overvloed aan ontwerpen. Het basisidee van het construeren van een meubel is sterk aanwezig in de metalen tafel ‘Fold and Profile’ die is gevormd uit één plaat roestvrij staal. Zijn interessantste ontwerp is de stoel ‘Crossed legs’ uit 1997, bestaande uit een stalen frame met een tuiglederen bekleding. Door de wijze van plooien ontstaat een onverwacht effect. Het zitvlak lijkt als het ware te zweven waardoor de stoel een elegante en lichte verschijning krijgt. Hij ontwierp ook een kamerscherm, een staande lamp en zelfs een handtas, het model ‘May 17’. Tot op heden worden de meeste meubelen in eigen beheer geproduceerd. Tijdens Interieur 2000 toonde hij een bedontwerp ‘Bright Side’ voor het bedrijf Anker Bedding. Zoals zijn broer legt hij zich ook toe op interieurontwerpen. Hij werkte mee aan het renovatieproject en de meubilering van het Fort Napoleon in Oostende, een geslaagde ingreep van de architecten Govaert & Vanhoutte. Eind 2000 opende hij zijn nieuwe showroom in Gent, een boeiende fabiaan van severen Tafel fold and profile 1995 fabiaan van severen le grand ecart 1999 maarten van severen Bureaustoel - Vitra verbouwing van een voormalig pompstation. Naast de gebroeders Van Severen zijn er nog een aantal Vlaamse ontwerpers die een interessante bijdrage hebben geleverd. Dit overzicht wil een aantal personen belichten zonder uitvoerig in te gaan op diverse aspecten van hun onrwerpen. Naast zijn onderwijsopdracht is interieurarchitect Jean Wauters actief als ontwerper. Voor het bedrijf Spijker ontwikkelde hij de bibliotheekwand ‘Biblios’, een stapelbaar kastsysteem met een ingenieus scharnierontwerp om de deuren te kunnen neerklappen. De grote schakelmogelijkheden van ‘Biblios’ zijn het resultaat van een ingenieuze constructiewijze. In 1987 won Leo Aerts met zijn salontafel Meta de ontwerpwedstrijd ‘Concorso Sity’, georganiseerd door het befaamde bedrijf B&B Italia. Vanaf 1983 heeft hij zijn ontwerpbureau Alinea en geleidelijk is hij zich gaan toeleggen op objecten zoals schalen. Naast haar activiteiten als interieurarchitect ontwierp Lydia Kümel een groot aantal diverse objecten, van juwelen tot lampen. Een aantal ervan kwam tot stand in samenwerking met Koen Ooms (Klok Design), zoals de ‘Ti-pi’ uit 1994, een kast bestaande uit gestapelde elementen die kunnen pivoteren. Vooral haar lampontwerpen ‘Un-Block’ en
[pagina 7]
maartin van severen mvs chaise • vitra ‘Light-Box’ vallen hier te vermelden. Monenteel werkt zij aan het project ‘Moondust’. Het zoeken naar constructieve mogelijkheden van meubelen is sterk aanwezig bij Philippe Allaeys. Zijn opleiding als architect zal hieraan niet vreemd zijn. Zijn demonteerbare lange tafel ‘P007’ uit 1994 is een innovatief ontwerp en één van de boeiendste tafels uit de jaren '90. Spijtig dat deze tafel niet in het commercieel circuit is gebracht en enkel binnen een kleine groep geïnteresseerden een grote waardering kon genieten. Sinds 1990 is Dirk Meylaerts zelfstandig meubelontwerper. Het vakmanschap gecombineerd met een beheerste vormgeving kenmerkt zijn benadering, zoals de buffetkast ‘Yoshi’ uit 1994. Zijn recenter werk bezit een zeer strakke lijnvoering zoals in de ‘Deep’ tafel en zitbank. Tijdens de Interieur Biënnale 2000 kreeg Casimir een internationaal podium en toonde hij zijn glazen tuinpaviljoenen. Zijn werk bezit een uitgesproken monumentaal karakter, hij zoekt naar sterke beelden en geeft aan zijn creaties namen die een knipoog zijn naar de eigenheid van het meubel. Voor zijn ‘Max le Belge’ uit 1995 koos hij voor het archetype van een stoel waarbij onder het zitvlak een opbergschuif is aangebracht; het is een combinatie tussen nachtkastje en stoel. Bij fabiaan van severen Stoel crossed legs zijn muurkast ‘Je m'appelle Anna’ blijft de deur vast op de muur en draait de rest van de kast. Zijn ligstoel gaf hij de naam ‘Le Jo qui lit’. Casimir werkt ook graag met schaalvergroting of -verkleining. ‘Schaal nr.1’ is een houten salontafel maar blijft als beeld een grote schaal. Bij zijn boekenkast in kruisvorm hanteert hij dezelfde strategie. Het werk van de meubelontwerper en -maker Herman Wittocx bezit een streven naar massiviteit, zoals dit in zijn ‘Pirnitz’ kast tot uiting komt. Zijn ‘Albert III stoel’ werd geselecteerd voor ‘Das Internationale Design Jahrbuch 1997/1998’. Na zijn studie in 1984 vertrok Danny Venlet naar Australië. De ‘Burdekin’ barstoel en tafel uit 1990 en de ‘Q-stoel’ uit 1994 zijn ontwerpen gerelateerd tot interieuropdrachten in Sydney. Hij keerde in 1996 terug naar België en kreeg een uitvoerig artikel over zijn werk in het het toonaangevend vakblad Domus. De verrassende vormgeving is er vaak op gericht de conventies te doorbreken, zoals ‘Gestalt’ tafel-stoel. Een van zijn laatste creaties is ‘Cake’, een keukentafel waar de stoelen precies onder schuiven waarbij er een totaal ander beeld ontstaat. Als materiaal werd gekozen voor aluminium. Venlet legt zich ook toe op specifieke interieurs, zoals de massageruimte ‘Man Chi’ in Antwerpen (2000) waarvoor hij tevens een speciale stoel ontwierp. fabiaan van severen fort napoleon Foto Jean Godecharie
[pagina 8]
kreon Vanuit zijn metaalverwerkend bedrijf heeft Dirk Wynants zich vooral toegelegd op het ontwerpen en produceren van tuinmeubilair onder de naam Extremis. De ronde tafel met verstelbare zitbanken, het model ‘Gargantua’ uit 1996, was een schot in de roos. Met zijn nieuwe collectie weet hij zich te profileren op de internationale markt. Koenraad Dewulf affirmeerde zich op het einde van de jaren '80 met gelakte meubelen die sterk verwezen naar creaties van Emiel Veranneman. Zijn creaties werden steeds barokker en meer sculpturaal. Hij ontwierp een stoel voor het Italiaans bedrijf Frighetto. Naast kleinere meubelontwerpen ligt het interessantste werk van Luc Ramael vooral in de sector van de verlichting. Zijn grote staanlamp ‘Abat-jour’ uit 1995 werd door Palluccoluce Italia in productie genomen en kende een Europees succes. Een ontwerp uit Vlaanderen met een internationale verspreiding. Xavier Lust is sinds 1992 actief. Zijn voorkeur gaat uit naar het metalen meubel, zoals dit in zijn spiegel ‘Vice Versa’ en de tafel ‘4 Pattes’ tot uiting komt. Ook in zijn recenter werk ‘4P Chair’ en de zitbank ‘Le Banc’ gaat hij verder met het gebruik van staal. Ook vanuit de productontwikkeling van studenten komen impulsen. Het ontwerp- en conceptbureau Jzus (Serge Haelterman & Steven Brouns) is op zoek naar een totaalmeubel voor een multifunctioneel gebruik. Zij maken gebruik van polyuretaan om hun meubelmassa's te maken. Bij de jongste generatie vallen nog te vermelden Linde Hermans & Ann Vanderheyden met hun bureau Inconcept. durlet Model link In de jaren '90 ontstonden ook initiatieven gericht op het maken van collecties, het bij elkaar brengen van verschillende ontwerpers. Het project Appart, een initiatief van Peter Galliaert, is daar een voorbeeld van. Het brengt leefobjecten samen vanuit originaliteit en duurzaamheid. Tot op heden bestaat de collectie uit een houten tafel en bank van Paul ibens & Claire Bataille, een brievenbus van Suzon Ingber en een fauteuil van Vincent Van Duysen. Het idee van de collectie Slegten & Toegemann is het inviteren van een aantal kunstenaars en ontwerpers voor het bedenken van kleine huiselijke objecten. De Engelse kunstenaar Anish Kapoor maakte een vaas en architect Rik Nys een keramische waterkan. Zij gaven aan Bataille & ibens de opdracht wijnglazen en een volledig bestek te ontwerpen. De kristallen glazen worden geproduceerd door Val-Saint-Lambert, het bestek door Wiskemann.
Bedrijven Ontwerpers kunnen ideeën ontwikkelen maar voor de uitvoering, zeker wanneer het gaat om serieproductie, is de rol van het bedrijfsleven van cruciaal belang. In een afzonderlijk artikel wordt de strategie van het bedrijf Bulo nader bekeken. Op zes jaar tijd heeft deze onderneming een plaats weten te verwerven tussen de grote internationale namen op de Europese markt van kantoormeubilair. In de sector van de keukenontwerpen zijn er een aantal Vlaamse bedrijven op Europees niveau. Het bedrijf Obumex werd in 1960 opgericht door Eli Ostyn en produceerde aanvankelijk schoolmeubilair. Vrij vlug werd het grote technisch vakmanschap aangewend voor totaalprojecten in het interieur, vooral in de keuken. In 1996 presenteerde
[pagina 9]
spijker Obumex op Interieur Kortrijk de keuken ontworpen door de Britse architect John Pawson, de toonaangevende figuur binnen de minimalistische designrichting. Het is een exclusief product met een hoogwaardige technische perfectie waarmee Obumex een internationale exportmarkt mee aanboren. De Pawson keuken van Obumex is een begrip voor de strakke en perfecte keuken, van New-York tot Tokio. Naast een eigen ontwerpafdeling doet Obumex ook een beroep op toonaangevende externe ontwerpers. Voor een meer klassieke lijnvoering werd een beroep gedaan op de Jean De Meulder, een binnenhuisarchitect met een groot gevoel voor tactiele materiaalbeheersing. Nadenken over nieuwe concepten is van groot belang. Het idee van ‘Wash’ is een verplaatsbare lavabo, een lavabo eerder als los meubel in de ruimte dan als een sanitair toestel vastgemaakt aan de muur. In deze reeks ontwierpen Vincent Van Duysen en Suzon Ingber een model. Voor dezelfde reeks verwacht men nog ontwerpen van Maarten van Severen en Paul Smith. Ook Claire Bataille & Paul ibens werken aan een nieuwe keuken voor Obumex. Samen met Luc Vincent werd ‘Corpus 2’ ontwikkeld, een keuken met elementen die een erg flexibele opstelling toelaten. Het is de verdienste van Geert Ostyn dat hij de vakbekwaamheid van zijn equipe heeft weten te koppelen aan verfrissend ontwerptalent. Een ander West-Vlaams bedrijf dat technologische kennis weet te koppelen aan een uitgepuurde vormgeving is Top-Mouton uit Proven, opgericht in 1937 door Josef Top en Maria Mouton. De ontwerpafdeling van deze onderneming heeft zich gespecialiseerd in totaalinterieur, waarbij de keuken een belangrijke plaats inneemt. Met perfect maatwerk en vormgeving heeft Top-Mouton, nu geleid door Nick Top, terecht een internationale faam verworven wat resulteert in belangrijke buitenlandse projecten. Naar analogie met de Italiaanse bedrijven gaan de Vlaamse ondernemingen initiatieven nemen om jong talent een kans te geven. Het zitmeubelbedrijf casimir Durlet realiseerde het ontwerp ‘Link’ van de groep Konings/Van Dijk & Lowie Vermeersch, hun voorstel voor een nieuwe generatie zitmeubel. Het is een lederen ‘puzzelzetel’, een drielobbige organische vorm.
Verlichting Alhoewel verlichting niet behoort tot meubeldesign wil dit themanummer toch een accent leggen op dit belangrijk onderdeel van het interieur. Voor veel ontwerpers is het bedenken van een verlichtingstoestel een onderdeel van hun activiteiten, voorstellen die vervolgens in samenwerking met de bedrijven technisch verder worden uitgewerkt. Bij Hans De Pelsmacker kan men moeilijk spreken van lampen. Het zijn strakke objecten met een uitgesproken sculpturale dimensie waarbij de nadruk ligt op de horizontaliteit of de verticaliteit. Daarbij maakt hij gebruik van metaal. Zijn inspiratie ligt in de architectuur, de torens in New York of de kracht van de muren in het werk van de Mexicaanse architect Luis Barragán. Na een presentatie van zijn werk in het I.B. Lichtateljee in Brugge kreeg hij de gelegenheid zijn ontwerpen te tonen tijdens Interieur 2000. Het Belgisch bedrijf Light produceert zijn wandverlichting, het model ‘Avenue I’ en ‘Avenue V’.
[pagina 10]
extremis appart In deze sector valt nog Johan Lemaître te vermelden, die voor het bedrijf Waco o.a. de lampen ‘Nana’ (1994) en ‘Chromax’ (1996) heeft ontworpen. Totaal verwijderd van het industriëel circuit zijn de creaties van Weyers & Borms, sculpturale en vaak barokke composities, evenals de ontwerpen van Jan Pauwels. Deze lichtontwerpers werken vaak samen met verlichtingszaak Cargo in Gent van Pierre Misseghers. Misseghers heeft in de jaren '90 een inspanning gedaan om deze eigenzinnige ontwerpers te presenteren aan een breder publiek. De streek rond Roeselare heeft een grote concentratie van bedrijven uit de verlichtingsector: Wever & Ducré, Delta Light en de trendzetter Modular Ligthing Instruments. Modular is opgericht door Paul Rommens en wordt geleid door Jan Meyfroid die tevens samen met zijn equipe ontwerper is van opeenvolgende succesvolle collecties zoals de ‘Nomad’ uit 1996. Het zoeken om verlichting een integraal onderdeel te laten zijn van de wanden resulteerde vorig jaar in het lichtprofiel ‘Baseline’. Modular doet ook een beroep op zelfstandige ontwerpers zoals recent Luc Vincent voor de reeks ‘Square Moon’. Door zijn opleiding als architect heeft Jan Van Lierde de producten die hij met zijn bedrijf Kreon op de markt heeft gebracht steeds een sterke architectonische binding meegegeven. Met de collectie ‘Tools of light’, ‘Tools of shadow’ en de reeks ‘Diapason’ werd het bedrijf een Europees begrip in de sector van de verlichting. De ‘up-side-down’ inbouwverlichting is ongetwijfeld ‘het’ Kreon-product bij uitstek en werd reeds door velen gekopieerd. In 1996 kwam de Vektron op de markt en in 2000 bracht Kreon een computer gestuurde beweegbare plafondverlichting op de markt. Ook architect Jo Crepain ontwierp in 2000 een lamp voor Kreon. Van Lierde ontwierp ook voor het toonaangevend Italiaans bedrijf Artemide een paar lampen. Het bedrijf Light, opgericht in 1947, bracht in het begin vooral creaties van Paul Gillis. De laatste jaren kregen andere ontwerpers de gelegenheid te werken met dit bredrijf o.a. Hans De Pelsmacker en Maarten Van Severen. Voor de ‘U-Line’ lamp van Van Severen kreeg het bedrijf in 1998 in Hannover de IF Design Award. Light ontwikkelende ook de tafellampen voor de bibilotheek Georges Pompidou in Parijs, een ontwerp van Bodin & Associés.
Plaatsen voor vormgeving De mensen komen in contact met nieuwe ontwikkelingen in het meubeldesign via tijdschriften en via specifieke plaatsen waar men lijfelijk de zaken kan ervaren. In dit thenanummer wordt ingegaan op het fenomeen Biënnale Interieur Kortrijk en het Museum voor Sierkunsten en Vormgeving te Gent. Recent heeft het VIZO ook een expositieruimte geopend in Brussel nabij de Sint-Goedelekathedraal. Tijdelijke manifestaties geven ook een platform voor recent werk. De jaarlijkse ‘Casa Europea’ in het Antwerpse Bouwcentrum, een initiatief van Marc Veldeman, geeft binnen een regionale meubelbeurs de jonge ontwerpers een kans hun nieuw werk te tonen. In de jaren zestig waren gespecialiseerde designwinkels uiterst zeldzaam. Het is vaak door de gedrevenheid van de initiatiefnemers dat velen voor het eerst in contact kwamen met de wereld van de hedendaagse vormgeving. Het belang van bijvoorbeeld Modern Form in Gent, Inter Design in Antwerpen, Geo Gyselinck in Kortrijk valt niet te onderschatten in een periode, de jaren zestig, waarin weekbladen nauwelijk aandacht hadden voor design. Ondertussen hebben ook de grotere meubelzaken zich gespecialiseerd op designmarkt en organiseren nu en dan kleine thema exposities, zoals 'T Casteelken in Rumbeke en Masters in Turnhout. Een opvallend fenomeen is dat personen die hedendaagse meubeldesign willen brengen vaak op zoek zijn gegaan naar ongebruikelijke grote (goedkopere) ruimtes, vooral maar gebouwen met een bijzonder karakter. Visa Versa in Sinaai-Waas, een initiatief van Luc De Buyser, vond een onderdak in een oude melkfabriek. Ook het bedrijf Quattro Benelux vond een onderkomen in een prachtige oude melkfabriek in Hoegaarden (zie tijdschrift Vlaanderen, nr.3/1998). In Gent werd een groot herenhuis van de voormalige UCO fabriek nabij het Robot omgevormd tot de winkel De Directeurswoning. Augustus vorig jaar opende in Hasselt het bedrijf Donum zijn deuren. Op een interessante wijze verbouwde architect Bart Lens het oud postgebouw op de Havermarkt om tot promotieplaats waar het werk van de hedendaagse Vlaamse meubelontwerpers een ereplaats krijgen. Het idee om werk van ontwerpers uit België te brengen is ook aanwezig in de winkel B in de Wollestraat in Brugge, gestart in 1998 en gerund door Bieke Callebert en Katrien Van Hulle. Vader Fernand Callebert heeft in de jaren '50 & '60
[pagina 11]
izuz dbumex pawson keuken 1996 dbumex wash ingber suzon dbumex wash van duysen
[pagina 12]
modular square moon aan de Vlamingen de Finse design leren kennen en waarderen. De winkel B is tevens een mooie verbouwing van architect Rik Van Colen. In Gent valt ook de winkel Verzameld Werk te vermelden waar voor het eerst in België het werk van Droog Design te zien was. Gelegen in de Onderstraat werd het pand in 1999 op een inventieve wijze verbouwd door de jonge architect Jo Taillieu. Een plaats waar de binding tussen objecten en architectuur erg sterk is. Voor Gent valt ook de winkel Surplus te vermelden. Het is bij Surplus dat Maarten Van Severen in 1988 voor de eerste maal zijn werk presenteerde in de expositie ‘Salon Refusé’. Sommige winkels hebben een kortstondig bestaan maar blijven in het geheugen omdat het plaatsen waren waar de verwondering van het nieuwe werd gestimuleerd. Zo bijvoorbeeld de Galerij Théorèmes in Brussel die rond 1990 een ontmoetingsplaats werd van het design in Brussel. Andere initiatieven staan op stapel en stellen hoge verwachtingen zoals het Designcenter De Winkelhaak in Antwerpen dat vermoedelijk in 2002 kan starten. Zelfs de culturele centra in Vlaanderen richten zich nu op hedendaagse vormgeving. In 1999 bracht Scharpoord een expositie over de stoel, in 2000 een grote expositie over Andrea Branzi, één van de leidinggevende figuren in het Europees design. In 2001 plant Scharpoord een manifestatie rond hedendaagse verlichting. Er zijn in de jaren '90 ook ruimtes bijgekomen waar internationale topfiguren uit de designwereld worden gepresenteerd zoals Galerie Argentaurum te Knokke met vooral werk van Andrea Branzi & Ettore Sottsass. In de zelfde badplaats ontwierp de wereldbefaamde designer Gaetano Pesce de Gallery Mourmans, een uniek interieur in Vlaanderen. mooular nomad modular model 2cro2c Vlaanderen is sinds eeuwen een belangrijk transitland en een plaats waar veel invloeden worden geassimileerd. Met enige trots vertellen de Italiaanse meubelproducenten dat Vlaanderen voor hen een zeer interessante exportmarkt is voor hedendaags design en dat Vlaanderen open staat voor het actuele. Italianen weten maar al te goed dat vormgeving een culturele voedingsboden moet hebben, een geloof in de kracht van de ontwerper en de vindingrijkheid van de ondernemer. Vormgeving is een wezenlijk onderdeel van cultuur en economie. Hopelijk beseffen meer en meer Vlaamse ondernemers dat verbeeldingskracht essentieel is voor een toekomstgerichte visie.