Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 37

Bio- en bibliografie ‘van’ en ‘over’ Jos Vandeloo (1925)

I. Biografie:

-	geboren als Josephus Albertus Vandeloo in Zonhoven (in het hart van de Belgisch-Limburgse mijnstreek) op 5 september 1925; zijn vader Julius Ferdinand (1898-1972) was (fiets)handelaar, mijnwerker, mijnopzichter en hoofd-mijnopzichter; zijn moeder Maria Catharina Bielen (1905-1972) was winkelierster; ná Jos werden nog geboren: Albert (1928), André (1930) en Denise (1941);
-	Vandeloo bracht zijn jeugd door in de Dorpsstraat nrs. 37-39 te Zonhoven en later, vanaf 1 september 1939, aan de Houthalenseweg nr. 37; lager onderwijs volgde hij van 1931 tot 1937 in de Gemeenteschool van zijn dorp; zijn middelbare schooltijd bracht hij door in het St.-Jozefscollege te Hasselt (1937-1943);
-	zijn legerdienst vervulde hij als infanterist in Antwerpen in 1947-48; van 1948 tot 1950 volgde hij een technische opleiding tot scheikundige in de mijnindustrie te Charleroi, Luik en in Duitsland; tot en met 1953 was hij daarna voor een Belgische holdingmaatschappij werkzaam in laboratoria in diverse Europese mijnbekkens (o.a. in het Ruhrgebied), waar hij voornamelijk steenkoolanalyses verrichtte;
-	toen de eerste tekenen van de dreigende crisis in de mijnbouw zichtbaar werden, besloot Jos Vandeloo van werkkring te veranderen;
-	in 1955 verhuisde hij naar Antwerpen, waarmee hij al vóór de oorlog kennis had gemaakt, toen hij er bij familie in de Pastorijstraat kwam, waar een oom woonde die politieman was; in Antwerpen studeerde Vandeloo 3 jaar Nederlandse en Franse letteren en ook kunstgeschiedenis aan de Koninklijke Academie en het Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten (1955-58) (later - in het begin van de jaren 70 - heeft Vandeloo in datzelfde instituut een tijdlang het vak ‘Literatuur’ gedoceerd);
-	van eind 1955 tot begin 1969 was hij in Antwerpen in dienst van Manteau, nadat hij voor die uitgeverij in Brussel als adjunctdirecteur had gewerkt (1954-55); toen Manteau er op de hoek van de Keizerstraat en de Minderbroedersrui een boek- en importhandel vestigde, kreeg Jos Vandeloo er de leiding van (eigenlijk was hij tijdens die 15 jaar de rechterhand van mevrouw A. Manteau);
-	intussen was hij (sinds 21 december 1949) getrouwd met Lisette (Lily) Meyers (^o 1929); nadat ze eerst in Zonhoven, later in Hasselt hadden gewoond, vestigden de Vandeloo's zich in 1964 (na op diverse Antwerpse adressen te zijn gehuisvest, o.m. in de Raafstraat op de wijk Zurenborg, cf. De muggen, én aan de Te Boelaerlei 132 te Borgerhout) in de Boechoutlei nr. 59 te Mortsel; hun gezin telt drie kinderen: twee zonen (Ferdy, 14 september 1950 en Dirk, 15 september 1964) en één dochter (Anita, 4 juni 1954)^(*1):;
-	op 1 maart 1969 werd Vandeloo hoofd promotie en publiciteit van de Standaard Uitgeverij te Antwerpen; in 1970 werd hij er verkoopsdirecteur, nadien uitgever, hoofd algemene uitgaven en strips en directeur public relations, tot hij zich - na 15 jaar de

(*1):

•

Ferdy Vandeloo vertelde aan Paul Jacobs hoe het is om het kind van een bekende vader te zijn. Cf. Ons Volk, 21 april 1972, blz. 110-112, 115.

•

Voor de catalogus van de 1ste Brugse Boekenbeurs (1972, blz. 15) maakte Dirk (Dickie) Vandeloo een leuk opstelletje getiteld: Mijn vader. Het verscheen tevens in Vandeloo's satirisch (maar liefdevol) boekje Bent u ook zo'n Belg? (1972).

•

Anita Vandeloo haalde herinneringen aan d'r vader op onder de titel U heet dan Frakske! in De Antwerpse Morgen, 25 oktober 1986.

[p. 324]

	linkerhand van de heer Sap, algemeen directeur, te zijn geweest - in 1983 als full-time schrijver vestigde^(*2):;
-	als free-lance journalist verleende Vandeloo jaren lang zijn medewerking aan tal van kranten: zo publiceerde hij opgemerkte stukken o.m. in H.B.v.L. (eind 1945, over veldmaarschalk Montgomery, die in de winter van 1944-45 een aantal maanden zijn buurman was in Zonhoven), in Het Nieuws van den Dag (5 november 1946, over het domein van Bokrijk), in N.R.C. (begin van de jaren zestig, op verzoek van Adriaen van der Veen), in H.L.N. én in het weekblad De Zweep (tussen 1945 en 1955, onder diverse pseudoniemen); van begin 1984 tot op heden is Vandeloo correspondent voor België van Boekblad in Amsterdam; voor de B.R.T. versloeg hij - zowel nationaal als provinciaal - vele sportwedstrijden (o.m. voetbal, boksen en atletiek, halfweg de jaren 50);
-	het oeuvre van Jos Vandeloo behoort tot de meest vertaalde in de Lage Landen: werk van hem werd immers vertaald in het Amerikaans, Bulgaars, Deens, Duits, Engels, Frans, Grieks, Hongaars, Italiaans, Litouws, Noors, Pools, Portugees, Roemeens, Russisch, Servokroatisch, Spaans, Swahili, Tsjechisch en Zweeds (zie verder in de voetnoten bij de afzonderlijke titels);
-	het werk van Vandeloo werd bij herhaling bekroond: • in 1958 met de Mathias Kempprijs voor De muur^(*3):, • in 1961 met de Arthur Merghelynckprijs (1958-60) van de Koninklijke Vlaamse Academie voor De muur, • in 1961 met de Prijs voor de roman (1958-60) van de provincie Antwerpen (= 10.000 fr.) voor Het gevaar, • in 1962 met de Literatuurprijs van Hilvarenbeek voor het verhaal De croton^(*4):, • in 1965 met de vijfjaarlijkse Eugeen Leënprijs (1959-64) (= 10.000 fr.) voor zijn novelle De vijand, • in 1966 met de premie van de provincie Antwerpen voor het kinderboek De wonderlijke avonturen van Hokus en Pokus, • in 1967 met een gelijkaardige premie voor zijn t.v.-spel De week van de kapiteins, • in 1970 met een zelfde premie voor het t.v.-spel Autostrada, • in 1977 met de Prijs van de provincie Antwerpen (= 25.000 fr.) voor het t.v.-spel De man van 59, • in 1980 met de Medaille van Verdienste van de gemeente Mortsel voor het geheel van zijn literaire werk, • in 1986 met de Sabamprijs voor letterkunde 1985^(*5):, • in 1987 met de driejaarlijkse Prijs voor Letterkunde (1982-85) van de provincie Limburg (= 40.000 fr.) voor zijn schrijversloopbaan; bovendien werden De muur en Het huis der onbekenden in het Referendum der Vlaamse Letterkundigen geprimeerd, resp. in 1958 en 1964; in 1972 behaalde Vandeloo met zijn Nieuwe avonturen van Hokus en Pokus een prijs in het Referendum van het Vlaamse Jeugd- en Kinderboek^(*6):;
-	b.g.v. zijn 60ste verjaardag organiseerde uitgeverij Manteau in het A.M.V.C. te Antwerpen van 6 tot 29 september 1985 een tentoonstelling over leven en werk van Vandeloo onder de titel: ‘Jos Vandeloo est là’: van zijn uitgever kreeg hij een gebronsd beeld, vervaardigd door de Kortrijkse beeldhouwer Hans Debacker; dr. Emiel Willekens sprak de auteur toe (cf. Lektuurgids, 1985, XXXII, blz. 449-453); ook in Zonhoven werd Vandeloo met een feestzitting (op 30 augustus 1985) en een tentoonstelling gevierd (in Mortsel werd hij in juni 1986 gehuldigd);
-	Jos Vandeloo is sinds 1973 Ridder in de Orde van Leopold II en in 1987 werd hij Ridder in de Kroonorde;
-	Marc Sleen bracht de figuur van Jos Vandeloo én zijn romans Het gevaar en De Engelse les ter sprake in een aantal van zijn stripverhalen. Op mijn vraag in welke strips dat gebeurde, antwoordde Sleen me op 28 oktober 1988: ‘Om dat te weet te komen zou ik de 164 tot hiertoe verschenen Nero-albums moeten doorworstelen en daar heb ik echt de moed niet voor.’

(*2): Omdat Jos Vandeloo altijd met een vulpen schrijft, werd hij in oktober 1983 in Brussel, samen met Françoise Mallet-Joris, tot peter (en meter) gemaakt van een nieuwe vulpen, de ‘Waterman 2000’.

(*3): Het betrof een tweede prijs (= 400 gulden). De eerste prijs ging naar Mensenvissers van Paul Haimon. De jury bestond uit: M.G. Molenaar, T. Hoewaer en H.J.M.F. Lodewick.

(*4): De jury bestond uit: A. van Duinkerken, E. Van Hemeldonck en Jan Naaijkens.

(*5): De Sabamprijs bestond uit een bedrag van 30.000 fr. plus een troubadoersbeeldje van Jeanne De Dijn.

(*6): Een studieobject van het Vlaamse Ministerie van Cultuur, uitgevoerd aan de universiteit van Antwerpen (U.I.A. en U.F.S.I.A.) wees uit, dat Jos Vandeloo met De muur, Het gevaar, De vijand, Het huis der onbekenden, De croton e.a. zeer hoog scoort in de lijst voor cursorische lectuur op school. Cf. Lectuurverspreiding in Vlaanderen. Een analyse van de voornaamste factoren (Leuven, Acco, 1983). Een zelfde conclusie viel ook te trekken uit het onderzoek van W.J. Otten en M. Hilhorst voor Vrij Nederland, 15 juli 1978, én dat van Eric Cosaert en Carrie Muchez voor De Morgen, 19 september 1981.

II. Bibliografie ‘van’^(*1)::

a)	verhalen en novellen: Het kruis dat wij dragen in Mensen strijden elke dag (1953)^(*2):, Wij waren twee soldaten (1955), waarin:

(*1):

•

Deze primaire bibliografie streeft naar volledigheid. Ze noemt in elk geval het zelfstandig verschenen werk van de auteur. Niet opgenomen zijn Vandeloo's bijdragen in diverse bladen en periodieken. Bij wijze van uitzondering vermelden we hier niettemin deze losse teksten:

•

Boeken en buitenstaanders in Het Boek in Vlaanderen, 1960, XXIX, blz. 13-16;

•

Het rode pleintje van Parijs in Snoeck's 1968, blz. 146-163 (met foto's van Filip Tas);

•

Zelfportret met één oor

in Schrijvers in de spiegel. Amsterdam-Brussel, Paris-Manteau Literair, 1971, blz. 49-50;

in Bzzletin, 1973-74, II, nr. 6, blz. 12-13;

•

(Wat ik verafschuw) in Manteau-auteurs scheren hun zwarte schapen. Brussel, Manteau, 1973, blz. 28;

•

Bijenkorf der letteren in Knack, 4 april 1984, nr. 14, blz. 203;

•

Afkeer: gevonden vreten in Humo, 17 januari 1985, nr. 1985, blz. 121.

•

De titels met ^o zijn verzamelbundels met een keuze uit de eerder verschenen bundels, meestal aangevuld met nieuwe gedichten.

(*2): Mensen strijden elke dag is een bundel verhalen, geselecteerd uit een 60-tal én ingeleid door Antoon Coolen, met werk van Marcel Beerten, Jan Das, Jos Ghysen, Clara Haesaert, Frans Meertens, Walter Joz. Roux en Jos Vandeloo.

[p. 325]

Wij waren twee soldaten, De muur; De muur (1958, 1986^12)^(*3):, waarin: De muur^(*4):, De tocht^(*5):, Zeven proza-tekeningen^(*6):: Groen in de trein, Op het voetpad, De bezoeker, Spijshuis voor verloren zonen, Het water, Bericht aan de inwoners, Schilfers hebben scherpe kanten; De vijand (1962, 1988^14)^(*7):, waarin: De vijand^(*8):, Hoe laat is het, meneer?^(*9):, De grap^(*10):, Ergens aan zee^(*11):, De croton^(*12):; De croton (1963, 1987^12); waarin: De croton, Ergens aan zee, De grap, Hoe laat is het, meneer? Een mannetje uit Polen (1965, 1985^6)^(*13):, waarin: Een avond in het voorjaar^(*14):, De dag van de dode god^(*15):, Het congres of De vrijheid van de schrijver, Een mannetje uit Polen^(*16):, De prijs van de rozen, Als een oude poes, In water oplosbaar; De 10 minuten van Stanislao Olo (1969, 1983^4)^(*17):, waarin: De 10 minuten van Stanislao Olo^(*18):; Black Basilius, Autostrada^(*19):, Het monster van Massenhoven; Quinten Matsijs of in 't Gulick 1565 in Elfkroegentocht door Antwerpen. Antwerpen, Standaard/Amsterdam, Moussault, 1972, blz. 13-21; Mannen (1975, 1984^3), waarin: De jongen uit Marokko, De man van Isabelle^(*20):, De man met de lork^(*21):, Mister Patterson from the BUA, De man met de gorilla's^(*22):, De man van 59^(*23):; Vrouwen (1978, 1981^4)^(*24):, waarin: De weduwe, Verzamelpunt Mechelen^(*25):, Statiegeld, Schapen, Een bezoek aan het begijnhof, Het onderzoek^(*26):, Groenbroekje, De vrouw van de soldaat, Gras; Les Hollandais sont là (1985), waarin: Weinig verkeer vannacht, Gezonde zeelucht^(*27):, De sneltrein van Lugano, Het model, Les Hollandais sont là, De arm van de wet, Het plantenbeultje, Ook het paradijs heeft zijn zwakke plekken; Opa's droom (1987)^(*54):), ^oObservatorium (1988)^(*28):, waarin: De man van Isabelle, Mister Patterson from the BUA, De dag van de dode god, De bezoeker, In water oplosbaar, De arm van de wet, Statiegeld, Schilfers hebben scherpe kanten, Schapen, Het plantenbeultje, De sneltrein van Lugano, De man met de gorilla's, De croton, Gras, Het monster van Massenhoven; Hongkong (1988)^(*29):, ^oDe beste verhalen van Jos Vandeloo (1988)^(*30):. waarin: Les Hollandais sont là, Weinig verkeer vannacht, Ook het paradijs heeft zijn zwakke plekken, Het model, Gezonde zeelucht, De vrouw van de soldaat, Het onderzoek, Een bezoek aan het begijnhof, Verzamelpunt Mechelen, De weduwe, De man met de lork, De jongen uit Marokko, De 10 minuten van Stanislao Olo, Black Basilius, Een mannetje uit Polen,

(*3): De opdracht luidt: ‘Voor Lily, Ferdi en Anita’.

(*4):

•

In 1960 maakte Jos Vandeloo en bewerking voor een t.v.-spel van De muur. In 1965 deed Julienne van der Erve hetzelfde: in een regie van Max Douwes én met Will van Selst, Henk van Buuren, Tony Verwey en Lenie de Bruin werd het t.v.-spel door de B.R.T. uitgezonden op 5 maart 1968, om 20.25 u. (de Nederlandse televisie vertoonde het stuk op 2 maart 1968).

•

In Schaduwen van schoonheid, een reeks ‘cursorisch lezen’ o.l.v. A. Keersmaekers, bezorgden F. Bruffaerts e.a. aantekeningen en opgaven bij Vandeloo's verhaal (Cf. Lier, Van In, 1966, blz. 83-109; 1972², blz. 103-137).

•

Een fragment uit De muur werd door Ria Scarphout opgenomen in haar bloemlezing Prosit poëzie proza, 1 (Brugge, Orion-Desclée De Brouwer, 1972, blz. 183).

•

De muur is vele keren vertaald: in 1959 in het Engels (The wall) door James Brockway (cf. Delta, zomer 1959), in 1963 in het Spaans (La pared) door Roberto Huyck (cf. Elite, juni 1963), in 1968 in het Roemeens (Zidul) door Petre Solomon (in Nuvele din Flandra), in 1970 in het Frans (Le vieux mur) door Marie Paule Orban.

In 1983 werd De muur in het Russisch vertaald, samen met Het gevaar, De Engelse les, De vijand en nog 20 andere verhalen van Vandeloo (door diverse vertalers) onder de titel: Cmeha.
H.R. Radian vertaalde De muur ook nog ‘ns in het Roemeens. Samen met Het huis der onbekenden, Het gevaar, De vijand, Een mannetje uit Polen, De croton en Mannen verscheen de novelle onder de titel: Casa cu Straͮini (1986).

(*5):

•

André Demedts nam het verhaal De tocht op in zijn bloemlezing Vlaamse verhalen van deze tijd (Utrecht-Antwerpen, Het Spectrum, 1963 - Prisma-Boeken: nr. 888, blz. 60-75).

•

J. Van Dyck bezorgde bij De tocht in Staalkaart (Antwerpen, De Nederlandsche Boekhandel, 1969 - Het Zilveren Kompas: nr. 9, blz. 51-58) aantekeningen en opgaven voor een cursorische lectuur.

•

J. van Delden en R.J.A. Twiest namen in hun schoolbloemlezing Modern proza de hoofdstukken 3 + 4 van De tocht op (cf. Apeldoorn, Van Walraven, 1979³, blz. 101-105).

(*6):

•

De Zeven proza-tekeningen, afkomstig uit de dichtbundel Wachten op het groene licht (1959, 1960²), werden pas in de derde druk van De muur (1962) opgenomen.

•

De twee eerste teksten verschenen ook in Vandaag, 7. Nieuw werk van Nederlandse, Vlaamse en Zuidafrikaanse schrijvers bijeengebracht door F. De Bruyn e.a. (Utrecht, Bruna, 1961, blz. 310-312).

•

Enkele zijn vertaald: cf. Drei Grotesken door Mira Dingen-Hinterkausen in 1967 (in Flämische Erzählungen) en Dans le train door Ed. Gillis (in Le Loutre, mei 1974).
Schilfers hebben scherpe kanten werd door Helga Pendry in 1974 in het Duits vertaald als Splitter haben scharfe Kanten en door Jacqueline Coudroy in hetzelfde jaar in het Frans als Les éclats ont des bords tranchants. Een Engelse editie (Splinters have sharp edges) verscheen bij Mouette Press in Oxford met een originele houtsnede van Frans Masereel en acht linosneden van Paul Peter Piech (1974).

(*7): De opdracht luidt: ‘Voor de vrienden van vroeger’.

(*8):

•

In 1964 verscheen een afzonderlijke én bewerkte editie van De vijand, die nu aan zijn 14de druk toe is (1988).

•

In het Frans vertaald als L'ennemi in 1972 door Marie-Claire Pelgrims en in het Amerikaans als The enemy in 1986 door D.H. en D.P. van Nouhuys. De vijand werd ook in het Russisch en het Roemeens vertaald, cf. voetnoot 4.

(*9): Hoe laat is het, meneer? (naar het zeggen van de auteur in wel 14 talen vertaald) werd in 1967 in het Russisch vertaald door V. Ostrowski (in Volga), in 1968 in het Tsjechisch door Olga Krijtova en in 1971 in het Deens door Jan F. de Zanger als Hvad er klokken, hr? (in Hollandske Noveller). A. Manteau nam het verhaal op in haar bloemlezing Antwerpse verhalen (Schoten, Hadewijch, 1983, blz. 208-224).

(*10):

•

In het najaar van 1964 bracht de groep Amatoon (uit Mortsel) o.l.v. Gerd De Ley De grap op de planken.

•

Op 8 juli 1965 bracht de N.C.R.V.-televisie (om 22.10u.) een gedramatiseerde versie van Julienne van der Erve. In een regie van Bob Löwenstein speelde Jules Hamel de hoofdrol.

•

De grap werd in 1968 verfilmd (zwart-wit, 16 mm., 60 minuten) naar een scenario van Wim Telders met o.m. Silvain Michiel (man), Josée Schroyens (meisje benzinestation), Emiel Michiel (autobestuurder), Wim Van Dessel (vriend), Alfons Vaerenbergh (inspecteur), Marcel Van Craen (politie-ondervrager), Louis Janssens (idem), Gerd De Ley (off-screen monoloog man). Muziek: Theo Mertens. (Cf. Naslagwerk over de Vlaamse film. Brussel, C.I.A.M., 1986, blz. 261-262.)

•

Theater Paljas (Filomenastraat 25, 2018 Antwerpen) speelde De grap van 26 mei tot 11 juni 1988 met Erik Burke en Gerd De Ley.

•

Jeannine Meyers vertaalde De grap in het Frans als La victime (1970). Voor de Moskouse televisie werd het stuk in 1968 door V. Ostrowski in het Russisch vertaald.

(*11):

•

Ergens aan zee verscheen eerst in D.W.e.B., 1962, CVII, blz. 382-387.

•

P. Wels en P. Beckers namen het verhaal op in Mooi is anders. Oefeningen in verhaalontleding (Apeldoorn, Van Walraven, 1978², blz. 27-33; Docentenhandleiding, 1977², blz. 9-10).

(*12):

•

Julienne van der Erve maakte in 1965 een t.v.-spel van De croton. Het werd op 13 januari 1966 (om 20.50 u.) door de B.R.T. uitgezonden. Bob Löwenstein regisseerde, Frans Vorstman speelde de rol van de verteller en Broes Hartman die van de directeur.

•

De croton verscheen ook in Vandaag, 8. Nieuw werk van Nederlandse, Vlaamse en Zuidafrikaanse schrijvers bijeengebracht door F. De Bruyn e.a. (Utrecht, Bruna, 1962, blz. 254-264).

•

De croton werd diverse keren vertaald: in 1964 én 1966 in het Engels door Joseph Kadijk (in Literary Review én in Silhouette), in 1967 in het Grieks door Arè Diktaiog (in Anthologie), in 1967 in het Russisch door V. Ostrowski (in Novy Mir), in 1977 in het Noors door Geir Farner als Krotonen en in hetzelfde jaar in het Roemeens door H.C. Radian als Ricinul. Zie ook voetnoot 4.

(*13): De zeven verhalen uit Een mannetje uit Polen werden door André De Man in 1974 in het Frans vertaald onder de titel: Un petit bonhomme de Pologne.

(*14): Een avond in het voorjaar werd opgenomen in de bundel Beroemde erotische verhalen, samengesteld door Loek Polders (Amsterdam-Brussel, Elsevier, 1978, blz. 285-292).

(*15):

•

De dag van de dode god verscheen in de door M. Gijsen en K. Jonckheere samengelezen keurkorf 54 Vlaamse verhalen (Antwerpen-Amsterdam, Elsevier Manteau, 1980², blz. 495-503).

•

Het verhaal werd in het Amerikaans vertaald als The day of the dead God door Adrienne Dixon in 1973, in het Duits als Der Tag des toten Gottes door Carl Peter Baudisch (in Erzählungen Flämischer Autoren, 1977) en in het Hongaars als A halott Isten napja door Béla Szondi (in Egtájek = Windstreken, verhalen uit 5 werelddelen van Saul Bellow, Horst Bienek, Angela Carter, Gerard Durrell, Friedrich Dürrenmatt, Stephen King, Samuel Lewin, Bernard Malamud, Alberto Moravia en Jos Vandeloo; uitgeverij Europa in Boedapest).

(*16): Vertaald in het Pools als Czlawiek z Polski door Zofia Klimazewska in 1983 en, in hetzelfde jaar, in het Amerikaans als The little man from Poland door Dirk van Nouhuys. I.v.m. de Roemeense vertaling: zie voetnoot 4.

(*17):

•

De opdracht luidt: ‘Voor Herman Vos’.

•

De eerste druk van De 10 minuten van Stanislao Olo bevatte naast het gelijknamige titelverhaal het scenario Black Basilius en het t.v.-spel Autostrada. In de derde druk werd Autostrada vervangen door het verhaal Het monster van Massenhoven. In de vierde druk (1983) werden beide opgenomen.

(*18): De 10 minuten van Stanislao Olo werd in het Frans vertaald als Les 10 minutes de Stanislao Olo door Jean-Luc Leterne, 1974.

(*19):

•

Het t.v.-spel Autostrada werd, in een regie van Jan Retèl en met in de hoofdrollen Kees Brusse en Frans van der Lingen, door de A.V.R.O. op 9 februari 1969 uitgezonden en door de B.R.T. op 12 november 1969.

•

Vertaald in het Frans als Autostrade in 1968 door Michèle Hache.

(*20): De man van Isabelle werd in het Duits vertaald als Isabelles Mann door Hans Herrfurth in 1984 (in Erkundungen, II).

(*21): De man met de lork werd aanvankelijk gepubliceerd in Snoeck's 1972, blz. 103-105, onder de titel: De lork.

(*22): De man met de gorilla's verscheen eerst, met verhalen van Johan Daisne, Ward Ruyslinck en Gerard Walschap, in 4 x andermaal (Antwerpen, Standaard Uitgeverij/Amsterdam, Moussault's Uitgeverij, 1972, blz. 83-109).

(*23): Het t.v.-spel De man van 59 werd door de N.C.R.V. op 30 januari 1975 en door de B.R.T. op 21 mei 1975 (om 21.05 u.) uitgezonden. Regisseur was Dré Poppe; de belangrijkste rollen werden vertolkt door Romain De Coninck, Herbert Flack, Jeanine Bisschops, Fanny Winkeler, Roger Coorens, Vic Moeremans, Rita Wouters e.a.

(*24): De opdracht luidt: ‘Voor Anita’.

(*25):

•

Verzamelpunt Mechelen staat ook afgedrukt in A.G. Christiaens' bloemlezing Vóór de vrede uitbreekt. Vlaamse verhalen over de Tweede Wereldoorlog (Schoten, Hadewijch, 1987, blz. 141-145).

•

Door Jan en Manja Heeze werd het verhaal opgenomen in hun schoolbloemlezing Kortom. Korte & zeer korte verhalen uit de jaren zeventig en tachtig. (Apeldoorn, Walva-Boek, 1985², blz. 57-61; Hulpboekje, blz. 14; Lerarenboekje, blz. 8-9).

(*26): Paul De Wispelaere nam Het onderzoek op in zijn bloemlezing Vlaamse verhalen na 1965 (Antwerpen, Manteau, 1984, blz. 414-420).

(*27): Vandeloo publiceerde Gezonde zeelucht eerst in De Vijfde Deur, een relatiegeschenk van de aluminiumfabriek Crawford Deur b.v. (Heeshugowaard, 1983, blz. 51-66). Andere auteurs die met een verhaal aan De vijfde Deur meewerkten, waren: Boudewijn Büch, Willy Corsari en Rijk de Gooyer.

(*54): Opa's droom keert als derde hoofdstuk, licht gewijzigd en onder de titel Luik, in Vandeloo's roman De weg naar de Ardennen (1988) terug. (De andere hoofdstukken heten: 1. Antwerpen, 2. Brussel, 4. Ardennen.)

(*28): Observatorium. Fantastische verhalen bevat (met op de omslag ‘De maanstonden III’ van Paul Delvaux, 1942) 15 verhalen van Vandeloo uit vroegere bundels, nl. De muur, De croton, Een mannetje uit Polen, De 10 minuten van Stanislao Olo, Mannen, Vrouwen en Les Hollandais sont là. (Daarom is de titel voorafgegaan door een ^o-tekentje.)

(*29): Hongkong is het boek van de film met Gaston en Leo (in een regie van Paul Cammermans).

(*30): De beste verhalen van Jos Vandeloo is een bundel met 22 andere verhalen (dan die in Observatorium), door Johan Diepstraten gekozen en ingeleid onder de titel: ‘Jos Vandeloo en de menselijke onmacht’.

[p. 326]

	Als een oude poes, Een avond in het voorjaar Hoe laat is het, meneer? De grap, Ergens aan zee, De tocht; De muur;
b)	poëzie: Speelse parade (1955), Woorden met doofstommen (1957)^(*31):, Wachten op het groene licht (1959, 1960^2)^(*32):, Zeng (1962, 1963^2)^(*33):, ^oDadels voor een vizier (1965), Copernicus, of: de bloemen van het geluk: een dichtbundel in twee bedrijven (1967)^(*34):, ^oDe glimlach van een vlinder (1969), ^oMet een bloem tussen m'n tenen. Gedichten 1955-1973 (1973)^(*35):, Een nacht borduren (1984)^(*36):, ^oHars (1984, 1986^2)^(*37):.
c)	bloemlezingen: Facetten van het Vlaamse proza (1955), Vlaamse poëzie. 700 jaar Zuidnederlandse poëzie (1965).
d)	romans: Het gevaar (1960, 1987^23)^(*38):, Het huis der onbekenden (1963, 1986^12)^(*39):, De coladrinkers (1968, 1988^8)^(*40):, De muggen (1973, 1985^7)^(*41):, De Engelse les (1980, 1983^3)^(*42):, Sarah (1982, 1984^3)^(*43):, De weg naar de Ardennen (1988)^(*54):.
e)	toneel, t.v.-spelen, scenario's enz.: De grap (1962)^(*10):, De wormen (1964)^(*45):, Black Basilius^(*46):, Autostrada^(*19):, De week van de kapiteins (1969)^(*47):, Waarom slaap je, liefje? (1972, 1988^4)^(*48):, Boerin in Frankrijk (1973)^(*49):, Veel liefs uit Hongkong (1987)^(*29):.
f)	kinderboeken: De wonderlijke avonturen van Hokus en Pokus (1963, 1970^2)^(*44):, Nieuwe avonturen van Hokus en Pokus (1970).
g)	satire: Bent u ook zo'n Belg? (1972)^(*50):.
h)	kunstboeken: Rik Slabbinck, de kleuren van het paradijs (1984), De verscheurde vrouw (1985)^(*51):.
i)	aforismen, citaten, (vervormde) spreekwoorden van Jos Vandeloo in: Standaard modern citatenboek. Samengesteld en ingeleid door Gerd De Ley. Antwerpen-Utrecht, Standaard Uitgeverij, 1972; Gerd De Ley: Aforistisch bestek 1944-1974. Essays, enquête, bibliografie, bloemlezing. Nijmegen, Gottmer/Brugge, Orion, 1976; Groenboekje voor leven en overleven. Een verzameling aforismen en citaten bijeengebracht door Gerd De Ley. Antwerpen-Amsterdam, Standaard Uitgeverij, 1974; Al te zoet is buurvrouws bed. Een verzameling vervormde spreekwoorden, samengesteld door Gerd De Ley. Antwerpen-Amsterdam, Van Kampen & Zoon, 1974; Groot literair citatenboek van Nederlandse en Vlaamse auteurs uit de 19e en 20e eeuw. Samengesteld door Gerd De Ley. Borsbeek, Baart, z.d.; Kosmos groot citatenboek. Utrecht-Antwerpen, Kosmos, 1986; 365 uitspraken voor een jaar vol geluk. (Bijeengebracht door Gerd De Ley). Baarn, De Fontein, 1988.
j)	aangekondigd: De beklimming van de Mont Ventoux^(*52):, De man die niet van deurwaarders hield^(*53):.

(*31): Uit de bundel Woorden met doofstommen werd het gedicht Kind door Gie Luyten opgenomen in zijn bloemlezing Kinderen dromen zich een wereld (Bouw Verder, 1978-79, VIII, nrs. 4-5, blz. 54). Op een gelijknamige l.p. wordt het voorgedragen door Gerd De Ley en Noëlla Keymolen (of Gigi Rommelaere?) (Cf. Gistel, Discus, 7009-A4).

(*32):

•

Wachten op het groene licht bevat 37 gedichten geïllustreerd met 7 proza-tekeningen, die vanaf 1962 ook in de derde druk van De muur werden opgenomen.

•

De gedichten Splitsing, Heel vroeg en Ik spook verschenen ook in Vandaag, 6. Nieuw werk van Nederlandse en Vlaamse schrijvers bijeengebracht door F. De Bruyn en J. Romijn (Utrecht, Bruna, 1959, blz. 404-406).

•

Het gedicht Met een boom in mijn hand, dat eerst heette: Recept met bomen, werd door K. Jonckheere gebloemleesd in zijn Groot verzenboek voor al wie jong van hart is (Tielt-Amsterdam, Lannoo, 1978, blz. 270) en door E. De Laet en J. Uytterhoeven in hun verzameling Een boom voor elke dag (Beveren, Orion-Colibrant, 1980, blz. 263).

•

Jozef Deleu nam in zijn Groot gezinsverzenboek. Vijfhonderd gedichten over leven, liefde en dood (Tielt-Amsterdam, Lannoo, 1976, blz. 590; 1985⁴, blz. 563) het gedicht Gewoon te sterven op.

•

Gewoon te sterven komt ook voor in Ria Scarphouts bloemlezing Prosit proza poëzie (Brugge, Orion-Desclée-De Brouwer, 1972, blz. 184).

(*33):

•

In 1965 schreef Victor Legley op 7 gedichten uit Zeng een compositie voor sopraan en orkest.

•

De gedichten Mensen staan als bomen en Wij bewonen de holle boom werden door E. De Laet en J. Uytterhoeven opgenomen in hun bloemlezing Een boom voor elke dag. 366 boomgedichten (Beveren, Orion-Colibrant, 1980, blz. 284-285).

(*34):

•

De gedichten De directeur van het grand hotel en Op de markt van Lenno werden door C. Buddingh’ en E. Van Vliet opgenomen in hun bloemlezing Noord- en Zuidnederlandse poëzie na 1945 (Amsterdam-Brussel, Elsevier, 1978, blz. 101) én in de herdruk Poëzie is een daad van bevestiging (Amsterdam, Manteau, 1984, blz. 118).

•

Het gedicht Stenen worden niet geboren werd door F. Janssens en E. Van Vliet afgedrukt in hun bloemlezing De dichter is het hart van de wereld. Honderd dichters van Achterberg tot Yeats (Antwerpen, Manteau, 1986, blz. 109).

(*35): Deze verzamelbundel (daarom is hij voorafgegaan door een ^o-tekentje) bevat o.m. het (proza)gedicht Een zondagochtend in Warschau, dat eerst in Snoecks 1973 (blz. 24-25) verscheen.

(*36): Een nacht borduren is een bibliofiele uitgave op 500 exemplaren van 18 liefdesgedichten van Vandeloo uit vroegere bundels, vnl. uit Zeng. Martien Hoevenaars maakte er tekeningen bij. De uitgave verscheen t.g.v. het 25-jarig jubileum van Clemens Hoevenaars als boekverkoper in Blokker's Boekhandel (Bronsteeweg 4-4a) in Heemstede.

(*37): Het gedicht Er zijn nog paarden, dat al in de bundel Zeng te lezen stond, werd in het Duits vertaald door Paul Wimmer (in Welches Tier gehört zu dir? Eine poetische Arche Noach, 1984).

(*38):

•

Eigenlijk is Het gevaar al aan zijn 25ste druk toe: behalve de 23 drukken bij Manteau verscheen er van Het gevaar een ‘Bulkboek’ bij Knippenberg's Uitgeverij in Barneveld (1983-84: XII, nr. 130); in 1972 bracht Paris-Manteau in één blauwe band samen: Het gevaar, Het huis der onbekenden én de 7 verhalen uit Een mannetje uit Polen.

•

J. Deleu en A.M. Musschoot namen een fragment uit het eerste hoofdstuk van Het gevaar op in hun Vlaams leesboek. Poësie, proza en literair essay tussen 1932 en 1986 (Tielt, Lannoo, 1986, blz. 243-248).

•

Het gevaar werd door Paul Hardy voor de televisie bewerkt. In een regie van Dré Poppe werd de bewerking door de B.R.T. op 28 oktober 1964 (om 20.25 u.) uitgezonden, met o.m. Martin Van Zundert, Domien De Gruyter, Rik Hancké, Roger Coorens, Hector Camerlynck en Maurice Goossens.

•

Lucien Binot maakte in 1966 een Franse versie voor een t.v.-spel: Le danger. Het werd in dat jaar door de R.T.B.F. uitgezonden, met in de hoofdrol Yves Larec in een regie van Jean-Louis Colmant.

•

In 1973 zond de R.T.B.-radio een luisterspel uit: Le danger, dat werd overgenomen door de O.R.T.F. in Frankrijk, Radio Suisse in Zwitserland en Radio Montreal in Canada.

•

Het E.W.T.-Randstadtheater uit Deurne bracht in 1980 een schoolvoorstelling van Het gevaar.

•

Het gevaar is Vandeloo's meest vertaalde roman: er bestaan vertalingen van in het Amerikaans (The danger door D.H. & D.P. van Nouhuys, 1986), het Deens (Faren - een fragment - door Clara Hammerich in Nyere Flamsk Prosa, 1966), het Duits (Gefahr door Georg Hermanowski, 1961), het Frans (Le danger door Maddy Buysse, 1964), het Hongaars (A veszély door Béla Szondi, 1980), het Italiaans (Il pericolo door Oreste del Buono in Quaderni Milanesi, 1962), het Pools (Niebezpieczenstwo door Anna Mankowska, 1966), het Portugees (O perigo - fragment - door Fernanda Botelha in Antologia de literatura Flamenga, 1972), het Swahili (Hatari door Alpha A. Diallo, 1984), het Tsjechisch (Nebezpeci door Antonin Navratil, 1974) en het Zweeds (Faran door Ingegerd Kvist, 1979).
Voor de Roemeense en Russische vertalingen van Het gevaar: zie voetnoot 4.

•

Een Zuidafrikaanse uitgave van Het gevaar voor schoolgebruik met aantekeningen en woordverklaringen verscheen in 1975 in Kaapstad.

•

De muur en Het gevaar worden genoemd in: L. Struye e.a., Kroniek van België, Antwerpen, Standaard Uitgeverij, 1987, blz. 914.

(*39):

•

Behalve de 12 drukken bij Manteau verscheen er van Het huis der onbekenden ook nog een ‘Bulkboek’ bij Knippenberg's Uitgeverij in Barneveld (1976-77: V, nr. 53); in 1972 bracht Paris-Manteau in één blauwe band samen: Het gevaar, Het huis der onbekenden en Een mannetje uit Polen.

•

Het huis der onbekenden werd door Evrard Uwents tot t.v.-spel omgewerkt en door de B.R.T. in een regie van Dré Poppe uitgezonden op 28 november 1974 (om 20.15 u.) met o.m. Willy Vandermeulen, Bart Peeters, Mark Willems, Veerle Wijffels en Suzanne Juchtmans.

•

Voor de Roemeense vertaling van Het huis der onbekenden: zie voetnoot 4.

•

N.a.v. deze roman voerden Hedwig Speliers (cf. Bok, 1963-64, nr. 10, blz. 74-77 én Wij, galspuwers. Een bundel polemieken. Brugge, De Galge, 1965, blz. 48-53) en Jos Vandeloo (cf. De Periscoop, 1963-64, XIV, nr. 11, blz. 4) een polemiek met elkaar.

(*40):

•

De opdracht luidt: ‘Voor Dicky als hij groot zal zijn en het zal begrijpen’.

•

Paul Codde leest het fragment Wie zal het dan weten uit De coladrinkers voor op plaat 8 (A-3) van de Microfonie van Zuidnederlandse schrijvers, 2 (Gistel, Discus, 1978). Jos Vandeloo leidt de voordracht kort in.

(*41):

•

De opdracht luidt: ‘Voor mijn overleden ouders, erkentelijk en met een dankbaar hart’.

•

Behalve de 7 drukken bij Elsevier Manteau is er nog een uitgave van De muggen in de Rainbow Pockets (nr. 39, 1987) van Maarten Muntinga in Amsterdam.

(*42): De opdracht luidt: ‘Voor Denise’. Voor de Russische vertaling van De Engelse les: zie voetnoot 4.

(*43): De opdracht luidt: ‘Voor Elisabeth’.
N.a.v. het verschijnen van Sarah polemiseerden Herman De Coninck (cf. Humo, 25 november 1982, blz. 14-15) en Jos Vandeloo (cf. Humo, 17 januari 1985) met elkaar.

(*54): Opa's droom keert als derde hoofdstuk, licht gewijzigd en onder de titel Luik, in Vandeloo's roman De weg naar de Ardennen (1988) terug. (De andere hoofdstukken heten: 1. Antwerpen, 2. Brussel, 4. Ardennen.)

(*10):

•

In het najaar van 1964 bracht de groep Amatoon (uit Mortsel) o.l.v. Gerd De Ley De grap op de planken.

•

Op 8 juli 1965 bracht de N.C.R.V.-televisie (om 22.10u.) een gedramatiseerde versie van Julienne van der Erve. In een regie van Bob Löwenstein speelde Jules Hamel de hoofdrol.

•

De grap werd in 1968 verfilmd (zwart-wit, 16 mm., 60 minuten) naar een scenario van Wim Telders met o.m. Silvain Michiel (man), Josée Schroyens (meisje benzinestation), Emiel Michiel (autobestuurder), Wim Van Dessel (vriend), Alfons Vaerenbergh (inspecteur), Marcel Van Craen (politie-ondervrager), Louis Janssens (idem), Gerd De Ley (off-screen monoloog man). Muziek: Theo Mertens. (Cf. Naslagwerk over de Vlaamse film. Brussel, C.I.A.M., 1986, blz. 261-262.)

•

Theater Paljas (Filomenastraat 25, 2018 Antwerpen) speelde De grap van 26 mei tot 11 juni 1988 met Erik Burke en Gerd De Ley.

•

Jeannine Meyers vertaalde De grap in het Frans als La victime (1970). Voor de Moskouse televisie werd het stuk in 1968 door V. Ostrowski in het Russisch vertaald.

(*45): De wormen (bij mijn weten: onuitgegeven) werd op 22 december 1970 door het Brussels Kamer Toneel in een regie van Jan Materne gecreëerd, met o.m. Herman Coertjens, Lia Lee, Paul Ricour, Johan Van Lierde en Ria Van der Auwera. (Vóór de tekst ooit gepubliceerd wordt, wil de auteur hem herschrijven.)

(*46): Black Basilius is een filmverhaal (scenario), gepubliceerd in De 10 minuten van Stanislao Olo, 1969, dat in opdracht van de B.R.T. geschreven werd maar uiteindelijk niet (in de reeks De geboorte) werd uitgezonden.

(*19):

•

Het t.v.-spel Autostrada werd, in een regie van Jan Retèl en met in de hoofdrollen Kees Brusse en Frans van der Lingen, door de A.V.R.O. op 9 februari 1969 uitgezonden en door de B.R.T. op 12 november 1969.

•

Vertaald in het Frans als Autostrade in 1968 door Michèle Hache.

(*47):

•

De week van de kapiteins verscheen als t.v.-spel in 1969, als toneelstuk in 1984.

•

Geschreven in opdracht van de B.R.T., op aanbeveling van de Conferentie der Nederlandse Letteren, werd het op 28 oktober 1969 (om 20 u. 25) op het scherm gebracht, met o.m. Robert Maes, Robert Marcel, Piet Bergers, René Peeters, Lieve Moorthamer, Blanka Heirman, Roger Bolders en Gerda Marchand.

•

De week van de kapiteins werd in januari-februari 1979 door het Noordtheater in een regie van Herwig Haes uitgebracht, met o.m. Mon De Ridder, Pierre Soetewey, Frans Van de Velde en Marcel Suykens.

•

D. Coenjaerts en J. Vorsselmans drukten een fragment uit het t.v.-spel af, met commentaar en vragen voor cursorische lectuur, in Een nieuw geluid. Engagement in Vlaams proza (Antwerpen-Amsterdam, De Nederlandsche Boekhandel, 1980, blz. 38-42).

•

De week van de kapiteins werd in 1968 in het Frans vertaald als La semaine des capitaines door Michèle Hache. I.D. Sjkoenajeva vertaalde het stuk in het Russisch in 1976, ingeleid door L. Andrejev.

(*48):

•

Waarom slaap je, liefje? werd door het Brussels Kamer Toneel op 26 maart 1970 in de Beursschouwburg gecreëerd, met o.m., in een regie van Senne Rouffaer, Johan Van der Bracht, Annelies Vaes en Herbert Flack.

•

H.R. Radian vertaalde het stuk in het Roemeens als De ce dormi, uibito? Theater Bacovia in Bacau, 300 km ten noorden van Boekarest, speelde het stuk in 1980-81; ook Theater Nottara in Boekarest nam het op de affiche; het stuk werd tevens in Giurgia en Turda opgevoerd (cf. D.S. van 14 maart 1981).

•

Tania Stevens maakte er in 1983 een Spaanse vertaling van onder de titel: Por qué duermes, mi amor?

(*49): I.s.m. Gertie Evenhuis maakte Jos Vandeloo in 1973 een scenario in 13 delen van Wil den Hollander's omnibus Boerin in Frankrijk (Land van zon en wijn / Volwassen mensen huilen niet / En de boer hij ploegde voort / Mijn vallei in Frankrijk).

(*29): Hongkong is het boek van de film met Gaston en Leo (in een regie van Paul Cammermans).

(*44):

•

Leo Fabri maakte tekeningen bij de tweede druk van De wonderlijke avonturen van Hokus en Pokus (1970) en de eerste (en enige) druk van Nieuwe avonturen van Hokus en Pokus (1970).

•

Vandeloo's eerste kinderboek werd in het Duits vertaald als Die seltsamen Abenteuer von Hokus und Pokus door Georg Hermanowski in 1966.

•

De opdracht van het tweede kinderboek luidt: ‘Voor Dirk en alle andere jongens en meisjes van 5 tot 8 jaar’.

(*50): Met illustraties van Leo Fabri.

(*51): In het kader van de boekenweek werd op 9 november 1985 op de Markt te Hasselt het grootste kunstboek ter wereld gepresenteerd: 2,30m hoog en 1.15m breed: De verscheurde vrouw. Het boek, gemaakt uit polyester door beeldhouwer Gerard Moonen, bevat 5 blz. Vandeloo schreef er het verhaal voor en de Limburgse action painters Jan Carlier, Herman Maes en Walter Daems illustreerden het. Daarmee werd het 22 jaar oude record (Amsterdam, 1963) van Hugo Claus en Karel Appel (2,1 m × 0,8 m) ‘verpulverd’. Cf. een foto in Het groot Guinness record boek 1987. Utrecht-Antwerpen, Kosmos, 1986, blz. 61.

(*52): Titel van een verhalenbundel die in het najaar van 1989 moet verschijnen.

(*53): Titel van een toneelstuk, geschreven voor de kamertheaters Paljas (Antwerpen) en Het Volk (Haarlem), dat om budgettaire redenen (voorlopig?) niet werd opgevoerd. Thans bestaat er een plan om er een t.v.-film van te maken, die de B.R.T. in 1989 zou uitzenden.

[p. 330]

III. Bibliografie ‘over’^(1)::

A. Algemeen:

a)

naslagwerken: - Borré J. en Van Hoof G. in Literaire gids voor provincie en stad Antwerpen. Schoten, Hadewijch, 1985, blz. 82, 83, 87-88, 145; - Decan R. in Wie is wie in Vlaanderen 1985-1989. Brussel, B.R.D., 1985^2, blz. 1138; - De Vree P. in Moderne Encyclopedie van de Wereldliteratuur. Weesp, De Haan/Antwerpen, De Standaard, 1984, X, blz. 58-59; - De Vree P. in G.J. van Bork e.a.: De Nederlandse en Vlaamse auteurs. Van middeleeuwen tot heden met inbegrip van de Friese auteurs. Weesp, De Haan, 1985, blz. 579; - De Wispelaere P. in Schets van de Vlaamse literatuur na 1945. Brussel, Paleis voor Schone Kunsten, 1980, blz. 27, 86; - Galle M. in Literaire gids van België, Nederland en Luxemburg. Brussel, Librairie Hachette, 1972, blz. 103, 289; - Hardy P. en De Win X., in Lectuur-Repertorium 1952-1966. Antwerpen, A.S.K.B./Tilburg, Nederland's Boekhuis, 1970, 3 (S-Z), blz. 1880; - Kemp B. in De Vlaamse letteren tussen gisteren en morgen (1930-1960). Hasselt, Heideland, 1963, blz. 80, 100; - Lissens R.F. in De Vlaamse letterkunde van 1780 tot heden. Brussel-Amsterdam, Elsevier, 1967^4, blz. 287-288; - L(issens) R.F. in Winkler Prins Encyclopedie van Vlaanderen. Brussel, Elsevier Sequoia, 1974, V, blz. 376; - Lissens R.F. e.a. in Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde. Amsterdam-Brussel, Elsevier, 1986, blz. 403;

(1): Deze secundaire bibliografie streeft naar volledigheid, wat haar ‘algemeen’ karakter betreft. In de afdeling Bijzonder noemen we de ons bekende recensies i.v.m. Vandeloo's poëzie en proza, d.i. zijn bundels verhalen en novellen, zijn romans en zijn kinderboeken. Recensies i.v.m. andere titels uit zijn oeuvre (bijv. zijn toneel) blijven hier achterwege.

[p. 331]

	- Lodewick H.J.M.F. e.a. in Ik probeer mijn pen. Atlas van de Nederlandse letterkunde. Amsterdam, Bert Bakker, 1979, blz. 237; - Peene B. in Kritisch lexicon van de Nederlandstalige literatuur na 1945. Alphen aan den Rijn-Brussel, Samsom Uitgeverij/Groningen, Wolters-Noordhoff, mei 1986, blz. 1-11, a-f; - Rens L. in Acht eeuwen Nederlandse letteren. Van Van Veldeke tot vandaag. Antwerpen-Utrecht, Het Spectrum, 1985, blz. 156-157. - Simons W.J. in Atlas van de Nederlandse letterkunde. Alkmaar, De Alk, z.d., blz. 74; - Swerts L. in Limburgs letterkundig lexicon in topologische volgorde. Herk-de-Stad, Mikron, 1981, blz. 214; - Van Aken P. in Letterwijs, letterwijzer. Een overzicht van de Nederlandse literatuur. Brussel-Amsterdam, Manteau, 1978, blz. 179; - Van Aken P. in Culturele geschiedenis van Vlaanderen. IX. Literatuur: De twintigste eeuw. Deurne, Baart, 1983, blz. 70; - Van Caenegem R.C. e.a. in Grote Winkler Prins Encyclopedie in 25 delen. Amsterdam-Brussel, Elsevier, 1983, XXII, blz. 473; - Van Geelen J. e.a. in Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur. Amsterdam, Meulenhoff, 1978, blz. 141; 1981^2, blz. 179; - Van Rosmalen J. in Goud op snee. Boek en tijdschrift in de Lage Landen 1935-1985. Utrecht-Antwerpen, Het Spectrum, 1985, blz. 156-157; - Van Vlierden B.F. in Van In 't Wonderjaer tot De Verwondering. Een poëtica van de Vlaamse roman. Antwerpen, De Nederlandsche Boekhandel, 1969, blz. 196-197; - Waterschoot P. e.a. in Lectuur Repertorium 1967-1978. Antwerpen, K.C.L.B./Den Haag, N.B.L.C., 1981, 3 (P-Z), blz. 2582-2583; - Weisgerber J. in Aspecten van de Vlaamse roman 1927-1960. Van vorm tot betekenis. Amsterdam, Athenaeum-Polak & Van Gennep, 1968^2, blz. 55; - Wulms G. in Literaire gids voor Limburg. Schoten, Hadewijch, 1985, blz. 82; - X. in Standaard Encyclopedie. Antwerpen, Standaard Boekhandel/Utrecht, Het Spectrum, 1972, XIII, blz. 98; - X. in Grote Nederlandse Larousse Encyclopedie. Hasselt, Heideland-Orbis/'s-Gravenhage, Scheltens & Giltay, 1979, XXIV, blz. 40-41; - X. in Grote Spectrum Encyclopedie. Utrecht-Antwerpen, Het Spectrum, 1979, XXIV, blz. 280; - X. in De Grote Oosthoek. Encyclopedie en woordenboek. Utrecht, Oosthoek's Uitgeversmij., 1980, XIX, blz. 378.
b)	monografie: - Hazeu W., Jos Vandeloo. Antwerpen, Manteau, 1975, 1984^3, 90 blz. - Grote Ontmoetingen: nr. 4.
c)	‘literaire portretten’ van Jos Vandeloo^(2):: - Andries M. in Topics, 25 september 1985, nr. 39, blz. 74-75; - Boon L.P. e.a., Jos Vandeloo. Brussel-Den Haag, Manteau, 1975 - Profielreeks; - Dewinter M. in Het Volk, 7 maart 1988; - Dhondt R.C.F. in Reflector, 1984-85, aprilnummer; - Dinaux C.J.E. in Vlaamse schrijvers. Gegist bestek, 2. Amsterdam-Antwerpen, Contact, 1962, 1964^2, blz. 264-268; - Dinaux C.J.E. in Weerklank. Noordnederlandse honneurs voor Zuidnederlandse auteurs. Hasselt, Heideland, 1965 (Vlaamse Pockets: nr. 152), blz. 100-107; - (Dom F.) in Lezerskrant, 1975, II, nr. 5, blz. 6-7; - Durnez G. .in D.S., 30 juni 1971; .in Vlaamse schrijvers. Vijfentwintig portretten. Antwerpen-Amsterdam, Manteau, 1982, blz. 134-139; - Gerits J. in M. Janssens e.a.: Geboekstaafd. Vlaamse prozaschrijvers na 1945. Leuven, Davidsfonds, 1988, blz. 259-263; - Gillet L. in Tijdschrift vor Levende Talen, 1965, XXXI, blz. 484-491; - Jonckheere K. in Toon mij hoe je schrijft. 50 auteurs grafologisch ontleed. Tielt-Utrecht, Lannoo, 1972, blz. 177-180; - Olbrechts F. in 30 populaire Antwerpse figuren. Deurne, Karel Moers, 1980, blz. (59-60); - Vandeghinste A. in Ontmoetingen (2) met 81 Vlaamse kunstenaars. Teksten en foto's. Kortrijk, Atlas, (1977), blz. 124-125; - Van den Broeck W. in De Morgen, 26 oktober 1987; - Van Gool J. in Bg., 1975, LIII, nr. 7, achter flap; - Van Gool J., Jos Vandeloo. (Den Haag), N.B.L.C., z.d.; - Van Meensel J. in Septention, 1987, XVI, nr. 3, blz. 75-76; - Van Meensel J. in Creare, december 1987; - X. in Writing in Holland and Flanders, juni 1968, nr. 25, blz. 36; - X., Jos Vandeloo. Een introductie. Antwerpen, Manteau, 1983; - X. (L.R.) in Le Soir, 27 augustus 1969.
d)	interviews met de auteur: - Alleene C. in Spectator, 11 juli 1981, nr. 28, blz. 54-57; 15 januari 1983, nr. 3, blz. 64-68; - Alleene C. in Het Volk, 17 oktober 1985; - Alleene C. in Schrijvers zijn ook maar mensen. Antwerpen-Amsterdam, Manteau, 1987, blz. 87-98; - Auwera F. .in Mimo, 10 december 1972, nr. 1890, blz. 91-95; .in Bzzlletin, 1973-74, II, nr. 6, blz. 4-12; - Awouters P. in H.B.v.L., 24-25 juni 1978; - Borré J. in Wie schrijft die blijft van de B.R.T., 9 oktober 1985; - Claes G. in Zie-Zondagsvriend, 30 juni 1966; - Claes G. in G.v.A., 30 augustus 1973; 28 oktober 1977;

(2): Het A.M.V.C. te Antwerpen bezit talrijke foto's van Jos Vandeloo, o.m. van Claude Magelhaes (1966), Roland Minnaert (1966), Paul Van den Abeele en Julien Weverbergh.

[p. 332]

- Cossaar M. in De Gooi- en Eemlander, 17 juni 1977; - De Ceulaer J. .in Het Nieuwsblad, 8 maart 1962; 15 maart 1962; .in Te gast bij Vlaamse auteurs, 3. Antwerpen, De Garve, z.d., blz. 73-80; - De Ceulaer J. .in G.v.A., 29 december 1970; .in Elf twintigers. 's-Gravenhage-Rotterdam, Nijgh & Van Ditmar, 1971, blz. 56-63; - De Gendt K. en Van der Maere V. in De Antwerpse Student, 26 oktober 1987; - D(e) R(oey) J. in D.S., 31 juli 1964; 4 november 1965; - Dreesen J. .in De Bond, 31 oktober 1980, blz. 26-27; .in Knipselatuur, 1980, II, blz. 324-328; - Durnez G. .in D.S., 3 augustus 1978; .in Vlaamse schrijvers. Vijfentwintig portretten. Antwerpen-Amsterdam, Manteau, 1982, blz. 134-139; - Geeraerts J. in Elseviers Litterair Supplement, 24 oktober 1970; - Genders C.J.A. in N.R.C.-Handelsblad, 6 januari 1971; - Hazeu W. in N.C.R.V.-Gids, 7 juni 1973; - Hermans R. in H.B.v.L., 31 oktober 1985; - Hofhuizen H. in De Tijd, 12 september 1970; - Janssen D. in Bg., 1964, XLII, blz. 145-149; - Janssens E. in G.v.A., 28 juli 1972; 29 november 1974; - Joris E. in Het Nieuwsblad, 10 mei 1986; - Killpatrick K. in Zondagsblad, 12 april 1987, nr. 1990; - Koeck P. .in Zie-Magazine, 21 november 1975, nr. 47, blz. 59-62; .in Jos Vandeloo: Het huis der onbekenden. Barneveld, Knippenberg's Uitgeverij, 1976-77, V-Bulkboeken: nr. 53, blz. 1,3; - Koopman K. in N.C.R.V.-Gids, 24 januari 1976; - Laevaerts F. in Exclusief, september-oktober 1986, nr. 47, blz. 46-50; - Laevaerts F. in Zie-Magazine/T.V.-Ekspres, 30 mei 1987; - Lauryssens S. .in De Nieuwe Linie, 25 oktober 1972; .in Jos Vandeloo: Het huis der onbekenden. Barneveld, Knippenberg's Uitgeverij, 1976-77, V-Bulkboeken: nr. 53, blz. 1-2; - Lo Cascio M. in Anderland, 1981, nr. 5, blz. 2-6; - Pollaerts J. in De Nieuwe Gids-De Spectator, 6-7 augustus 1966, blz. 8; - Roggeman W.M. in H.L.N., 23 maart 1970; 17 september 1973; 15 juni 1976; - Roggeman W.M. in De Nieuwe Gazet, 4 september 1985; - Rosseels A. .in Avenue-België, september 1978, blz. 1-13; .in Jos Vandeloo: Het gevaar. Barneveld, Knippenberg's Uitgeverij, 1983-84, XII - Bulkboeken: nr. 130, blz. 4-11; - Ruyters M. in De Morgen, 11 februari 1988; - Span H. in Literama, 1986-87, XXI, nr. 12; - Sterckx P. in De Nieuwe Gazet, 23 januari 1960; - Vanbrabant R. in H.B.v.L., 22 maart 1976; - Vandendriessche P. in Wij, 4 juli 1985; 15 mei 1986; - Van Elsen H. in Abdijstraat, 27 april 1987, nr. 82; - Venema A. in K.R.O.-Gids, 7 juni 1973; - Venema A. in Studio, 24 januari 1976; - Vorsselmans J. in G.v.A., 5 september 1985; - X. in G.v.A., 3 juni 1969; - X. in Ons Land, 6 februari 1970; - X. (Empé) in Jet. Veertiendaags familieblad, 13 september 1977, nr. 14, blz. 1; - X. in Steps Magazine, maart 1985; - X. in Dag Allemaal, 13 maart 1988.

e)

(ongepubliceerde) licentiaatsverhandelingen^(3):: - Adriaens G., Beschavingskritiek in het proza van Jos Vandeloo. Leuven, 1973; - Claus N., Eenzaamheid en vervreemding in de romans en novellen van Jos Vandeloo. Gent, 1975; - Desmedt R., Jos Vandeloo. ‘Mens en maatschappij’. Leuven, 1970; - Mariën, A., De romanruimte; een theoretisch onderzoek. Geïllustreerd met Het gevaar van J. Vandeloo. Gent, 1977; - Orban M.P., De muur, vertaling en commentaar. Antwerpen (R.U.C.A.), 1970; - Renwart M., Thematiek en verhaalprocédés in de vroege verhaalkunst van Jos Vandeloo. Luik, 1974; - Tilliard V., Aliënatie, eenzaamheid, angst in de werken van Jos Vandeloo. Brussel (V.U.B.), 1971.

(3): Prof. dr. M. Janssens deelde me in een brief van 19 augustus 1988 mee, dat er aan de KUL een licentiaatsverhandeling in de maak is over ‘Jos Vandeloo in de kritiek’, maar die komt pas ten vroegste in 1989 klaar.

B. Bijzonder: recensies i.v.m. het proza (verhalen, novellen, romans, kinderboeken) en de poëzie van Jos Vandeloo:

a)

verhalen en novellen: i.v.m. De muur (1958, 1986^12): - Brulez R. in H.L.N., 18 juni 1959; - De Vree P. in DePeriscoop, 1959-60, X, nr. 1, blz. 9; - Dupuis M., Kennis maken met... De muur door Jos Vandeloo. Brussel-Den Haag, Manteau, 1969, 1973^2, 32 blz. - Geerts W. in Band, 1960, XIX, blz. 203; - Govaart T. in Kultuurleven, 1961, XXVIII, blz. 673; - Hardy P. in Bg., 1959, XXXVII, blz. 230, nr. 45.173; - Herreman R. in Vooruit, 6 februari 1959; - Janssens M. in D.W.e.B., 1959, CIV, blz. 245-246; - Kemp B. in De Linie, 12 juni 1959, nr. 558; blz. 8; 28 december 1962, nr. 743, blz. 6; - Kemp B. in Roeping, 1960-61, XXXVI, blz. 125-128; - Panhuijsen J. in Het Binnenhof, 11 juli 1959; - Ranke B. in De Periscoop, 1962-63, XIII, nr. 3, blz. 4; - Roelants M. in Elseviers Weekblad, 18 april 1959; - Van Aken P., Omtrent De muur van Jos Vandeloo. Brussel-Amsterdam, Manteau, 1979, 39 blz. - Van de Moortel R. in De Gentenaar, 1 maart 1955; 16 oktober 1955; - Van der Veen A. in N.R.C., 31 januari 1959;

[p. 333]

- V(an de Voorde) U. in D.S., 12 maart 1959; - Walravens J. in Utrechtsch Nieuwsblad, 28 maart 1959; - W(illekens) E. in Lektuurgids, 1959, VI, blz. 27; - X. (Marcus) in G.v.A., 12 februari 1959; - X. (H.L.) in Volksgazet, 23 april 1959; - X. in Socialistische Standpunten, 1974, XXI, blz. 120. i.v.m. De Vijand (1962, 1988^14): - Borré J., Omtrent De vijand van Jos Vandeloo. Brussel-Den Haag, Manteau, 1977, 38 blz.; - Brandt W. in Bussumsche Courant, 13 juni 1967; - Brulez R. .in H.L.N., 6 december 1962; .in De Nieuwe Gazet, 14 december 1962; - De Wispelaere P. in D.V.G., 1963, XLVII, blz. 230-232; - Dinaux C.J.E. in Utrechtsch Nieuwsblad, 12 januari 1963; - Fens K. in De Tijd, 15 december 1962; - Govaart T. in Kultuurleven, 1963, XXX, blz. 116-118; - Greshoff J. in Het Vaderland, 26 oktober 1963; - Greshoff J. in Nederlandse Post, 1964-65, XVIII, nr. 6, blz. 11; - Haimon P. in Dagblad van Noord-Limburg, 9 maart 1963; - Hardy P. .in G.v.A., 8 januari 1963; .in Bg., 1963, XLI, blz. 44, nr. 49.850; blz. 77, nr. 50.006; .in Bij benadering, 2. Dagwerk van een recensent. Brecht-Antwerpen, De Roerdomp, 1973, blz. 215-216; - Herreman R. in Vooruit, 19 november 1962; - H(uygens) G.W. in N.R.C., 30 maart 1963; - Janssens M. in D.N.G., 15 december 1962; - Janssens M. in D.W.e.B., 1962, CVII, blz. 748-751; - Johnson G. in The New York Times, 18 januari 1987; - Kemp B. in De Linie, 28 december 1962, nr. 743, blz. 6; - Leroux C. in Le Peuple, 11 december 1962; - Oevering G.J. in Uitgelezen. Reakties op boeken, 1. 's-Gravenhage, N.B.L.C., 1981^3, blz. 98-102; - Ranke B. in De Periscoop, 1962-63, XVI, nr. 1, blz. 584; - Reeser C.M. in Prisma-Lectuurvoorlichting, maart 1963, nr. 63.251; - Teipe M.B. in Het Nieuwe Boek, 1963, 1, blz. 154; - Van Campen S.G. in Levende Talen, april 1971, nr. 277, blz. 264-266; - Van de Voorde U. in D.S., 16 februari 1963; - Van Herpen G. in De Stem, 30 mei 1987; - Van Heugten J. in Streven, 1962-63, XVI, nr. 1, blz. 584; - Van Itterbeek E. in De Nieuwe Linie, 12 november 1968; - Weverbergh (J.) in Vooruit, 28 maart 1963; - X. (Feniks) in 't Pallieterke, 22 november 1962; - X. (E.E.) in G.v.A., 2 december 1962; - X. (Luk) in Ons Verbond Gent, 8 maart 1963; - X. (C.R.) in Dordts Dagblad, 12 februari 1966; - X. (B.N.) in Nieuwe Stemmen, 1973-74, XXX, blz. 155; - X. in Socialistische Standpunten, 1974, XXI, blz. 139. i.v.m. Een mannetje uit Polen (1965, 1985^6): - Brandt W. in Deventer Dagblad/Dagblad van het Oosten/Zutphen's Dagblad, 5 februari 1966; - De Jaeck H. in Lektuurgids, 1966, XIII, blz. 75-76; - De Peuter F. in Heibel, 1966-67, II, nr. 6, blz. 25-27; - De Wispelaere P. in Het Vaderland, 12 februari 1966; - Dinaux C.J.E. in Nijmeegs Dagblad, 4 maart 1966; - Dinaux C.J.E. in Haarlems Dagblad Prov. Overijsselse en Zwolse Courant, 5 maart 1966; - Eggink C. in Leids Dagblad, 16 april 1966; - Elemans J. in Brabants Dagblad, 26 maart 1966; - Elemans J. in Helmonds Dagblad, 12 april 1966; - Geens F. in Uitkijk, 20 juni 1966; - Geerts L. in De Nieuwe, 11 februari 1966; - Hardy P. .in G.v.A., 15 maart 1966; .in Bg., 1966, XLIV, blz. 102, nr. 55.108; blz. 144, nr. 55.278; .in Bij benadering, 2. Dagwerk van een recensent. Brecht-Antwerpen, De Roerdomp, 1973, blz. 219-220; - Janssens M. in D.W.e.B., 1966, CXI, blz. 75-76; - Kemp B. in D.S., 2 april 1966; - Plomp H. in De Groene Amsterdammer, 19 februari 1966; - Ranke B. in De Periscoop, 1965-66, XVI, nr. 6, blz. 10; - Roggeman W.M. in H.L.N., 23 december 1965; - Sterckx P. in De Nieuwe Gazet, 30 juni 1965; - Thomassen H. in D.N.G., 8 januari 1966; - X. in N.R.C., 29 januari 1966; - X. (Feniks) in 't Pallieterke, 31 maart 1966; - X. (B.D.) in Centrum, 22 april 1966; - X. in Socialistische Standpunten, 1972, XIX, blz. 345. i.v.m. De 10 minuten van Stanislao Olo (1969, 1983^4): - Bousset H. in D.N.G., 6 december 1969, blz. 8; - Hardy P. .in G.v.A., 12 februari 1970; .in Bg., 1970, XLVIII, blz. 185, nr. 62.493; .in Bij benadering, 2. Dagwerk van een recensent. Brecht-Antwerpen, De Roerdomp, 1973, blz. 223-224; - Jacobs F. in De Rode Vaan, 17 januari 1974, nr. 3; - Staes W. in 't Kofschip, 1978, VI, nr. 6, blz. 32; - Van Suetendael F. in De Nieuwe Gazet, 17 december 1969; - X. (F.V.S.), in Lektuurgids, 1970, XVII, blz. 37; - X. (R.D.) in Idem, 1979, XXVI, blz. 75. i.v.m. Mannen (1975, 1984^3): - Andries M. in De Nieuwe Gazet, 23 januari 1976; - Bousset H. .in Spectator, 13 december 1975, nr. 50, blz. 51; .in Woord en schroom. Enige trends in de Nederlandse prozaliteratuur 1973-1976. Brugge, Orion/Nijmegen, Gottmer, 1977, blz. 251-254; - Brandt W. in Goois Nieuwsblad, 14 november 1975; - Cossaar M. in De Gooi- en Eemlander, 17 juni 1977; - Demedts A. in D.S., 9 januari 1976; - Duym J. in 't Pallieterke, 26 januari 1976; - Gerits J. in Streven, 1975-76, XLIII, blz. 945;

[p. 334]

- Hazeu W. .in Rotterdamsch Nieuwsblad, 24 november 1975; .in Haagsche Courant, 25 november 1975; .in Knipselkrant, 1975-76, I, nr. 4, blz. 6-7; .in Literatuur, 15 januari 1976, nr. 4; - Jacobs F. in De Rode Vaan, 19 februari 1976, nr. 8; - Janssen E. in DePeriscoop, 1975-76, XXVI, nr. 3, blz. 4; - Kossmann A. in Het Vrije Volk, 6 december 1975; - Martijn V. in Lektuurgids, 1976, XXIII, blz. 331; - Nuis A. .in H.P., 28 februari 1976; .in Literatuur, 15 maart 1976, nr. 6, blz. 3-4; .in Knipselkrant, 1975-76, I, nr. 6, blz. 3-4; .in Boeken. Veertig besprekingen. Amsterdam, Meulenhoff, 1978, blz. 80-81; - Vanbrabant R. in H.B.v.L., 22 december 1975; - Van de Moortel R. .in G.v.A., 30 maart 1976; .in Bg., 1976, LIV, blz. 321-324, 342; - V(erschoore) N. .in H.L.N., 21 november 1975; .in Knipselkrant, 1975-76, I, nr. 3, blz. 21; - Visser A. in Leeuwarder Courant, 24 april 1976; - Wesselo J.J. in Kultuurleven, 1977, XLIV, blz. 377-383; - X. in De Nieuwe Gazet, 16 september 1975; - X. (A.B.) in Brabants Nieuwsblad, 1 april 1976; - X. (B., E.V.) in Dietsland-Europa, 1976, XXI, nr. 5, blz. 32. i.v.m. Vrouwen (1978, 1981^4): - Bousset H. in Spectator, 3 februari 1979, nr. 5, blz. 92-93; - Copmans W. in Nieuwsblad van Geel, 26 oktober 1978; - Copmans W. in Tijdschrift der Belgische Posterijen, 1979, XXXVIII, nr. 3, blz. 82-83; - Demedts A. .in D.S., 1 december 1978; .in Knipselatuur, 1978, nr. 12, blz. 3; - Geerts L. in De Nieuwe, 18 augustus 1978, nr. 751, blz. 19; - Hazeu W. in Haagsche Courant, 29 juni 1978; - Janssens M. in D.W.e.B., 1979, CXXIV, blz. 49-53; - Jonkers H. in Brabants Nieuwsblad, 12 augustus 1978; - Lernout G. in Restant, 1978, VII, nr. 3, blz. 147-149; - Van de Moortel R. .in G.v.A., 13 juni 1978; .in Bg., 1978, LVI, blz. 550-551, 571; - Van der Woude J. in Nieuwsblad van het Noorden, 5 augustus 1978; - Verstappen J. in Het Binnenhof, 12 augustus 1978; - Visser A. in Leeuwarder Courant, 12 augustus 1978; - Waterschoot H. in De Periscoop, 1977-78, XXVIII, nr. 12, blz. 2; - Wesselo J.J. in Kultuurleven, 1979, XLVI, blz. 965-966; - X. (N.V.) in H.L.N., 22 april 1978; - X. (J.J.) in De Nieuwe Gazet, 29-30 april 1978; - X. (V.B.G.) in D.N.G., 15 juni 1978; - X. (Wibo) in H.B.v.L., 29 juni 1978; - X. (H.D.J.) in Lektuurgids, 1978, XXV, blz. 360-361. i.v.m. Les Hollandais sont là (1985); - Copmans W. in Nieuwsblad van Geel, 5 september 1986; - De Koning M. in Brabants Nieuwsblad, 20 september 1985; - Demedts A. in D.S., 14 december 1985; - Durnez G. in Idem, 14 september 1985; - Hazeu W. in Hervormd Nederland, 9 november 1985; - Hermans R. in H.B.v.L., 9 september 1985; - Mielen E. in V.N.-Boekenbijlage, 18 januari 1986, blz. 12; - Reynebeau M. in Knack, 11 september 1985, nr. 37, blz. 169; - Van Aken P. in K. & C.-Agenda, 1986, XIX, nr. 1, blz. 24-25; - Van Hulle J. in 't Kofschip, 1986, XIV, nr. 2, blz. 43-45; - Van Hulle J. in Jaarboek Vlaamse Literatuur 1986. Brussel, Grammens, 1986, blz. 69; - (Vorsselmans J.) in G.v.A., 5 september 1985; - Willekens E. in Lektuurgids, 1985, XXXII, blz. 449-453, 486. i.v.m. Opa's droom (1987): - De Koning M. in Brabants Nieuwsblad, 8 januari 1988; - Egbers H. in De Stem, 31 oktober 1987; - Hermans R. in H.B.v.L., 6 november 1987; - Molin R. in De Limburger, 19 maart 1988; - Van Hulle J. in Bg., 1988, LXVI, blz. 104; - Van Hulle J. in D.S., 7 november 1987; - X. in G.v.A., 30 oktober 1987; - X. (D.J.V.) in Barneveldse Courant, 24 december 1987. i.v.m. Observatorium (1988): - Brusselmans H. in De Morgen, 20 mei 1988; - Dautzenberg J.A. in De Volkskrant, 22 april 1988; - De Keyser F. in H.L.N., 14 mei 1988; - Vooren R. in Leidsch Dagblad, 28 april 1988; - Vorsselmans J. in G.v.A., 2-3-4 april 1988; - X. (J.V.G.) in De Morgen, 23 april 1988; - X. (E.V.) in Het Volk, 28 april 1988.

b)

poëzie: i.v.m. Speelse parade (1955): - Geerts W. in Band, 1956, XV, blz. 127; - Herreman R. in Vooruit, 24 november 1955; - Janssen D. in Bg., 1956, XXIV, blz. 17, nr. 39.492; - Van de Moortel R. in De Gentenaar, 16 oktober 1956; - Van Keymeulen P. in Lektuurgids, 1955, II, blz. 201; - X. (Veldeke) in 't Pallieterke, 24 november 1955; - X. (Ruig) in De Nieuwe Gazet, 2 juli 1956; - X. in H.L.N., 15 augustus 1956. i.v.m. Woorden met doofstommen (1957): - Dubois P.H. in Het Vaderland, 3 oktober 1959; - Geerts W. in Band, 1958, XVII, blz. 164-165; - Janssen D. in Bg., 1958, XXXVI, blz. 116, nr. 43.221; - Leemans M. in Standpunt, 1959, III, nr. 14, blz. 30; - Pernath H. in Lektuurgids, 1957, IV, blz. 272;

[p. 335]

	- Thomas P. in D.W.e.B., 1959, CIV, blz. 35; - X. (Veldeke) in 't Pallieterke, 19 december 1957. i.v.m. Wachten op het groene licht (1959, 1960^2): - Govaart T. in De Tijd-Maasbode, 14 december 1960; - Hardy P. in Bg., 1960, XXXVIII, blz. 222, nr. 46.500; - Hazeu W. in Delftsche Courant, 12 maart 1960; - Herreman R. in Vooruit, 3-4 december 1959; - Koops M.S. in Het Vrije Volk, 9 april 1960; - Stuiveling G. in Haags Dagblad, 21 oktober 1960; - Thomas P. in D.W.e.B., 1960, CV, blz. 52; - Van de Moortel R. in De Landwacht, 26-27 maart 1960; - Walravens J. in Algemeen Handelsblad, 23 januari 1960; - X. (Wh.) in Delftsche Courant, 12 maart 1960; - X. in Vooruit, 23 juni 1960. i.v.m. Zeng (1962, 1963^2): - Coumans W.K. in Het Vrije Volk, 4 augustus 1962; - Coumans W.K. in Bronk, 1962-63, X, nr. 7, blz. 237-240; - De Longie A. in De Brug, 1963, VIII, nr. 8; - Govaart T. in De Tijd, 8 augustus 1962; - Govaart T. in Jeugd en Cultuur, 1962-63, VIII, blz. 14-15; - Hardy P. in Bg., 1962, XL, blz. 265, nr. 49.293; - Hazeu W. in Delftsche Courant, 22 september 1962; - Herreman R. in Vooruit, 26 april 1962; - Jonkers H. in Eindhovens Dagblad, 20 oktober 1962; - Joppe J. in Rotterdamsch Nieuwsblad, 28 december 1963; - Roggeman W.M. in H.L.N., 23 september 1962; - Roggeman W. in Vooruit, 12 juli 1962; - Rutten M. in D.V.G., 1962, XLVI, blz. 793-794; - Schouwenaars C. in De Nieuwe Gazet, 15 maart 1963; - Spillebeen W. in D.N.G., 23-24 juni 1962; - Thomas P. in De Linie, 23 augustus 1963; - Vaandrager C.B. in Gard Sivik, 1962, VI, nr. 27, blz. 72-73; - Zone W. in Lektuurgids, 1963, X, blz. 93. i.v.m. Dadels voor een vizier (1965): - Brandt W. in Bussumsche Courant, 19 juni 1965; - Brandt W. in Dagblad van het Oosten, 26 juni 1965; - Brandt W. in Amersfoortse Courant, 24 juli 1965; - Briers L. in H.B.v.L., 8 juni 1963; - Dangin M. in Vooruit, 6 juli 1967; - Haest J. in Bg., 1967, XLV, blz. 174, nr. 57.150; - Scheltema T.W.L. in Books Abroad, 1966, XL, nr. 4,; blz. 494; - Schouwenaars C. in De Nieuwe Gazet, 25 augustus 1965; - Spillebeen W. in De Nieuwe, 12 november 1965; - Veulemans J. in G.v.A., 1 maart 1966. i.v.m. Copernicus, of: de bloemen van het geluk (1967): - Brandt W. in Bussumsche Courant, 16 februari 1968; - Brandt W. in Nieuwe Apeldoornse Courant, 2 maart 1968; - Brems H. in D.W.e.B., 1968, CXIII, blz. 636-637; - De Poortere J. in Bg., 1968, XLVI, blz. 282, nr. 59.347; - Gijsen W. in Utrechtsch Nieuwsblad, 3 december 1968; - Gijsen W. in Amersfoortse Courant, 7 december 1968; - Hazeu W. in Literama, 1968, III, nr. 18; - Roggeman W.M. in H.L.N., 30 mei 1968; - Schouwenaars C. in De Nieuwe Gazet, 9 mei 1969; - Veulemans J. in G.v.A., 4 september 1968; - Waskowsky R. in N.R.C., 27 januari 1968; - X. in Vooruit, 22 mei 1968; - X. in De Nieuwe, 5 juli 1968; - X. in De Telegraaf, 22 november 1968. i.v.m. De glimlach van een vlinder (1969): - De Schutter F. in Bg., 1970, XLVIII, blz. 453, nr. 63.529. i.v.m. Met een bloem tussen m'n tenen (1973): - Brokaar J.J. in Haarlems Dagblad, 16 november 1974; - Roggeman W.M. in H.L.N., 4 april 1974; - Van de Perre R. in O.E., 1976, XIX, blz. 426-428; - Van de Perre R. in Er is nog olie in de lamp der taal. Een overzicht van de hedendaagse poëzie in Vlaanderen (1945-1981). Beveren, Orbis en Orion/Nijmegen, Gottmer, 1982, blz. 53. i.v.m. Een nacht borduren (1984): - Van de Perre R. in Bg., 1984, LXII, blz. 823. i.v.m. Hars (1984, 1986^2): - De Smet M. in Het Volk, 24 januari 1985; - Omblets J. in H.L.N., 12-13 januari 1985.
c)	romans: i.v.m. Het gevaar (1960, 1987^23): - B(oon) L.P. in Vooruit, 1 december 1960; - Borré J. in Omtrent Het gevaar van Jos Vandeloo. Brussel-Den Haag, Manteau, 1976, 44 blz.; - Boven J. in Werkblad voor Nederlandse Didactiek, 1975, IV, nr. 1, blz. 5-35; - Brandt W. in Keurschrift uit de hedendaagse Noord- en Zuidnederlandse Letteren. Amsterdam, J.H. de Bussy, z.d., blz. 191-194; - Brulez R. in Het Boek van Nu, 1960-61, XIV, blz. 77; - Closset F. in Tijdschrift voor Levende Talen, 1961, XXVII, nr. 1, blz. 61; - Coumans W.K. in Bronk, 1960-61, VIII, nr. 6, blz. 173; - Demedts A. in Het Nieuwsblad, 5 januari 1961; - De Vree P. in De Periscoop, 1960-61, XI, nr. 6, blz. 5; - Dubois P.H. in L'Avenir, 14 februari 1964; - Govaart T. in Kultuurleven, 1961, XXVIII, blz. 673; - Guitard-Auviste G. in Les Nouvelles Littéraires, 19 maart 1964; - Hardy P. .in G.v.A., 22 november 1960; .in Bg., 1961, XXXIX, blz. 49-50, nr. 47.184; blz. 76, nr.47.289; .in Bij benadering, 2. Dagwerk van een recensent. Brecht-Antwerpen, De Roerdomp, 1973, blz. 211-215; - Hazeu W. in Delftsche Courant, 19 november 1960; - Hermanowski G. in Die Stimme des schwarzen Löwen. Geschichte des flämischen Romans. Stainberg, Josef Keller Verlag, 1961, blz. 152-153;

[p. 336]

- Herreman R. in Vooruit, 10 januari 1961; 20 november 1968; - Janssens M. in D.W.e.B., 1960, CV, blz. 765-767; - Johnson G. in The New York Times, 18 januari 1987; - Kemp B. in De Linie, 2 december 1960, nr. 635, blz. 9; - L(ampo) H. in Volksgazet, 24 april 1960; - Noë J. in Cursorische lectuur, 3 (Leuven, Minderbroedersstraat 11), blz. 11-14 (gestencilde notities); - Pollaerts J. in D.N.G., 6 augustus 1966; - Pulinckx R. in De Tijdspiegel, 1961, XVI, nr. 3, blz. 61-62; - Roelants M. in Elseviers Weekblad, 19 november 1960; - Spierdijk J. in De Telegraaf, 25 februari 1961; - Van Aerschot B. in De Nieuwe Gazet, 30 juni 1961; - Van de Moortel R. in De Gentenaar, 4 februari 1961; - Van der Veen A. in N.R.C., 12 november 1960; - Van de Voorde U. in D.S., 17 december 1964; - Van Heugten J. in Streven, 1960-61, XIV, 1, blz. 505-506; - Vanwonterghem C., Kennis maken met... Het gevaar van Jos Vandeloo. Brussel-Den Haag, Manteau, 1967, 31 blz.; - Walravens J. in Utrechtsch Nieuwsblad, 8 april 1961; - Warren H. in Provinciaal Zeeuwsche Courant, 19 november 1960; - W(illekens) E. in Lektuurgids, 1960, VII, blz. 277-278; - X. in N.R.C., 12 november 1960; - X. (Feniks) in 't Pallieterke, 15 december 1960; - X. (L.B.) in H.B.v.L., 27 december 1960; - X. in V.N., 7 januari 1961; - X. (J.W.) in H.L.N., 23 maart 1961; - X. in Le Courrier Littéraire des Pays-Bas et de la Flandre, maart 1962, nr. 12; - X. in Vooruit, 12 juni 1963; - X. in De Periscoop, 1960-61, XI, nr. 4, blz. 3. i.v.m. Het huis der onbekenden (1963, 1986^12): - Brandt W. in Bussumse Courant, 18 december 1963; - Bulthuis R. in Haagsche Courant, 1 februari 1964; - Demedts A. in Het Nieuwsblad, 20 maart 1964; - De Peuter F. in Heibel, 1965-66, I, nr. 1, blz. 3-18; nr. 4, blz. 53; - De Rop J. in Vooruit, 30 januari 1964; - Fens K. in De Tijd, 4 april 1964; - Hardy P. .in G.v.A., 21 januari 1964; .in Bg., 1964, XLII, blz. 195-196, nr. 52.042; blz. 239, nr. 52.225; .in Bij benadering, 2. Dagwerk van een recensent. Brecht-Antwerpen, De Roerdomp, 1973, blz. 217-219; - Hazeu W. in Delftsche Courant, 26 februari 1964; - Herreman R. in Vooruit, 16-17-18 november 1964; - Huygens G.W. in N.R.C., 3 oktober 1964; - Janssens M. in D.W.e.B., 1964, CIX, blz. 221-224; - Jonkers H. in Eindhovens Dagblad, 22 februari 1964; - Joppe J. in Rotterdamsch Nieuwsblad, 11 januari 1964; - Kemp B. in De Linie, 14 februari 1964, nr. 802, blz. 7; - Kossmann A. in Het Vrije Volk, 15 februari 1964; - L(ampo) H. in Volksgazet, 12 december 1963; - Lampo H. in De zwanen van Stonehenge. Een leesboek over magisch-realisme en fantastische literatuur. Amsterdam, Meulenhoff, 1972, blz. 359; - Ranke B. in De Periscoop, 1963-64, XIV, nr. 4, blz. 3; - Six F. in Kortrijkse Kultuurkrant, 1972-73, I, nr. 6, blz. 29-30; - Speliers H. .in Bok, 1963-64, nr. 8, blz. 59-61; .in Wij, galspuwers. Een bundel polemieken. Brugge, De Galge, 1965, blz. 43-47; 48-53; - Van Aerschot B. .in De Nieuwe Gazet, 16 januari 1964; .in H.L.N., 19 januari 1964; - Vancampenhout L. in Heibel, 1973, VIII, nr. 2, blz. 35-42; - Van Cant-Jansen N. in Lektuurgids, 1964, XI, blz. 218; - Van de Voorde U. in D.S., 21 maart 1964; - Van Tartwijk F. in Streven, 1963-64, XVII, blz. 1014; - X. in De Nieuwe Dag, 8 december 1966; - X. in De Nieuwe, 21 april 1967. i.v.m. De coladrinkers (1968, 1988^8): - Andries M. in De Nieuwe Gazet, 18 juli 1968; - Brandt W. in Goois Nieuwsblad, 29 maart 1968; - Decuypere W. in De Moralist, 1980, XXV, nrs. 119-120, blz. 61; - Decuyperre W. in De Vrijzinnige Lezer, 1980, I, nr. 1, blz. 9; - Deflo L. in Kreatief, 1968-69, III, nr. 1, blz. 26-27; - Demedts A. in De Periscoop, 1967-68, XVIII, nr. 11, blz. 3; - Dinaux C.J.E. in Utrechtsch Nieuwsblad, 26 juli 1968; - Freudman F.R. in Books Abroad, 1969, XLIII, nr. 1, blz. 119; - Geerts L. in De Nieuwe, 19 juli 1968, nr. 225, blz. 7; - Hardy P. .in G.v.A., 5 juni 1968; .in Bg., 1968, XLVI, blz. 304-306, nr. 59.441; blz. 347, nr. 59.605; .in Bij benadering, 2. Dagwerk van een recensent. Brecht-Antwerpen, De Roerdomp, 1973, blz. 220-223; - Janssen D. in H.B.v.L., 2 april 1968; - Kemp B. in D.S., 11 mei 1968; - Roggeman W.M. in H.L.N., 30 mei 1968; - Schalken T. in De Gelderlander, 2 mei 1968; - Scheer L. in D.W.e.B., 1968, CXIII, blz. 543-545; - Spierdijk J. in De Telegraaf, 7 juni 1968; - Van Gestel P. in Elseviers Weekblad, 25 mei 1968; - Vanhecke J. in Lektuurgids, 1971, XVIII, blz. 194-195; - X. in N.R.C., 30 maart 1968; - X. in Het Vaderland, november 1968; - X. in Socialistische Standpunten, 1974, XXI, blz. 348; 1978, XXV, blz. 133; - X. (H.D.J.) in Lektuurgids, 1977, XIV, blz. 414. i.v.m. De muggen (1973, 1985^7): - Bousset H. in Spectator, 12 januari 1974, nr. 2, blz. 39-40; - Bousset H. in O.E., 1974, XVII, blz. 100-103;

[p. 337]

	- Copmans W. in Nieuwsblad van Geel, 10 mei 1974; - Deflo L. in Kreatief, 1973, VII, nr. 5, blz. 29-31; - Deflo L. in Kultuurleven, 1975, XLII, blz. 268; - De Jaeck-Vervoort L. in Lektuurgids, 1974, XXI, blz. 237; - Demedts A. in De Periscoop, 1973-74, XXIV, nr. 8, blz. 3; - Egbers H. in De Stem, 21 december 1973; - Hardy P. .in G.v.A., 22 januari 1974; .in Bg., 1974, LII, blz. 66-67, 93; - Hazeu W. in Haagsche Courant, 2 januari 1974; - Hazeu W. in Kentering, 1974-75, XIV, nr. 2, blz. 1-4; - Jacobs F. in De Rode Vaan, 17 januari 1974, nr. 3; - Janssen D. in H.B.v.L., 11 december 1973; - Janssen D. in Heibel, 1973-74, VIII, nr. 5-6, blz. 60-61; - Janssens M. in D.W.e.B., 1974, CXIX, blz. 820-821; - Jespers H.-F. in De Vlaamse Elsevier, 15 april 1974, nr. 15, blz. 48; - Kossmann A. in Het Vrije Volk, 5 januari 1974; - Leys H. in D.S., 6 september 1974; - Roggeman W.M. in H.L.N., 4 april 1974; - Schmidt E. in Belgisch Israëlitisch Weekblad, 11 januari 1974; - Sterckx P. .in De Nieuwe Gazet, 10 november 1973; .in H.L.N., 12 november 1973; - Vaerewijck W. in Impact, juli 1974, nr. 75, blz. 65-66; - Van de Moortel R. in De Gentenaar, 13 maart 1974; - Wesselo J.J. in Raam, 1974, nr. 105, blz. 57-62; - X. (A.B.) in Brabants Nieuwsblad, 8 februari 1974; - X. in Socialistische Standpunten, 1974, nr. 21, blz. 120; - X. in Bg., 1987, LXV, blz. 477. i.v.m. De Engelse les (1980, 1983^3): - Depo(ndt) P. .in D.N.G., 5 juni 1980; .in Knipselatuur, 1980, nr. 2, blz. 145; - Geerts L. in De Nieuwe/Boeken, 23 mei 1980, nr. 28, blz. 16-18; 27 juni 1980, nr. 30, blz. 7; - Janssens M. in D.W.e.B., 1981, CXXVI, blz. 138-139; - Mielen E. in N.R.C.-Handelsblad, 15 augustus 1980; - Nuis A. in H.P., 28 juni 1980, nr. 26, blz. 82-83; - Praet D. in Ambrozijn, 1980-81, I, nr. 2, blz. 37; - Van de Moortel R. .in G.v.A., 2-3 augustus 1980; .in Bg., 1980, LVIII, blz. 709-710, 756; .in Knipselatuur, 1980, nr. 3, blz. 243; - Vermeiren K. in Kreatief, 1980, XIV, nr. 4, blz. 87-91; - V(erschoore) N. .in H.L.N., 16 augustus 1980; .in Knipselatuur, 1980, nr. 3, blz. 242; - Visser A. in Leeuwarder Courant, 5 juli 1980; - X. (R.C.) in H.B.v.L., 16 juni 1980; - X. in De Vacature, 7 augustus 1980; - X. (A.R.) in De Nieuwe Gazet, 25 februari 1981; - X. (R.D.) in Lektuurgids, 1981, XXVIII, blz. 167. - Wesselo J.J. in Kultuurleven, 1981, XLVIII, blz. 894-896. i.v.m. Sarah (1982, 1984^3): - Borré J. in De Morgen, 13 november 1982; - De Coninck H. in Humo, 25 november 1982, nr. 2203, blz. 14-15; - Decorte L. in De Boekenmolen van B.R.T.-2 Omroep West-Vlaanderen, 29 januari 1983; - De Koning M. in Brabants Nieuwsblad, 22 december 1982; - Geerts L. in De Nieuwe, 10 maart 1983, nr. 982, blz. 19; - Hendrix G. in H.B.v.L., 3 januari 1983; - Reynebeau M. in De Nieuwe Boekenkrant, 24 november 1982, nr. 18, blz. 3; - Schoon J. in Prisma-Lectuurvoorlichting, nr. 82-3769; - Sterckx P. in De Nieuwe Gazet, 4 november 1982; - Van de Moortel R. .in G.v.A., 26 november 1983; .in Bg., 1984, LXII, blz. 98-99, 126; - Vandergraesen F. in D.W.e.B., 1983, CXXVIII, blz. 532-534; - Verschoore N. in H.L.N., 21 december 1982; - Werkman H. in Nederlands Dagblad, 19 maart 1983; - Wulms G. in Appel, 1982, VII, blz. 298; - X. (R.D.P.) in H.L.N./De Nieuwe Gazet, 12 november 1982; - X. in Belgisch Israëlitisch Weekblad, 17 december 1982.
d)	kinderboeken: i.v.m. De wonderlijke avonturen van Hokus en Pokus (1963, 1970^2): - Pals J. in Jbg., 1965, VII, blz. 60, nr. jb 3473; - Van de Moortel R. in De Gentenaar, 16 september 1963; - Vanheybeeck W. in Jbg., 1971, XIII, blz. 89, nr. jb 6406; - X. in Lektuurgids, 1964, XI, blz. 65; 1971, XVIII, blz. 178. i.v.m. Nieuwe avonturen van Hokus en Pokus (1970): - Vanheybeeck W. in Jbg., 1971, XIII, blz. 76, nr. jb 6380; - X. in Lektuurgids, 1971, XVIII, blz. 178.

Luc Decorte