Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 26

[p. 198]

De Koninklijke beiaardschool ‘Jef Denijn’

(Internationaal Hoger Instituut voor Beiaardkunst)

C. Versichel, stadsbeiaardier van Zottegem.

Veilig stellen van Denijns kunst

Deze school voor beiaardiers, de eerste in de wereld, werd t.g.v. het Eerste Internationaal Beiaardcongres in 1922 te Mechelen gesticht door Jef Denijn met een belangrijke materiële medewerking van de Amerikaanse senator en vriend van Denijn William Gorham Rice. Het doel van deze stichting was: de door Denijn vernieuwde kunst voor de toekomst te bewaren en verder uit te bouwen. Deze school voldeed inderdaad aan een werkelijke behoefte aangezien het beiaardspel in de 19e en begin 20e eeuw sterk was verwaarloosd.

Ruim 300 leerlingen hebben in deze school hun opleiding gekregen en zijn uitgezwermd over de gehele wereld (15 landen, 3 continenten). De Beiaardschool is gevestigd in de Merodestraat 63 in ‘Het Schipke’ een poëtisch 18e-eeuws burgershuis dat beheerst wordt door de mooie toren van het Hof van Busleyden waarin de Michiels-beiaard hangt ten gerieve van de studenten: een beiaard van 49 klokken (gewicht 2.500 kg). De meest gevorderde studenten spelen eveneens op de zware beroemde beiaard van Sint-Rombouts die echter aan dringende restauratie toe is. De Beiaardschool paalt aan het Beiaardmuseum en het Stadsmuseum. Voor de studenten zijn er zes oefenklavieren ter beschikking en een uitzonderlijk rijke bibliotheek van ruim 500 werken, enig in hun aard, die handelen over de beiaardkunst, beiaardmuziek, beiaardbouw en al wat met de beiaard in verband staat.

Studleprogramma

Het leerprogramma van dit Hoger Instituut is uitgebouwd over een studieduur van 5 jaar. De studenten die zich aanbieden moeten minstens 16 jaar oud zijn (om redenen van speeltechnische aard) en dienen een bepaalde bekwaamheid te bezitten van muziektheorie en instrumentaal spel, ofwel een ingangsexamen afleggen.

Ze krijgen lessen in de eigen beiaardtechniek, met gedifferentieerde aanslag voor hand en voet wat men slechts meester wordt na jaren studie. Ook de geschiedenis van de beiaard en de beiaardkunst, de constructie en de kennis van de klokken zoals het gieten van klokken en het harmoniseren ervan krijgen een grondige beurt.

Het maken van een ‘versteek’: het uitwerken van een muziekstukje voor het automatisch spel op de mechanische trommels van de oude beiaarden; eerst op papier zetten met de bijkomende berekeningen in cijfers van tempo en toonhoogte en tenslotte de realisatie met de toonstiften op de trommel zelf. De harmonieleer en de praktische harmonie worden vanaf het voorbereidende jaar gedoceerd. Deze staan in functie van het harmoniseren van volksliederen voor beiaard, en vanaf de Middelbare graad staat ook de vormleer het contrapunt en elementaire compositie voor beiaard op het programma. Dat de algemene muziektheorie niet ontbreekt in dit uitgelezen beroepsgericht programma ligt voor de hand. Al deze cursussen worden gegeven door drie beroepsmuzikanten die tevens doceren aan het Lemmensinstituut te Leuven wat een waarborg is voor de kwaliteit van het onderricht. Het zijn Piet van den Broek, directeur der Beiaardschool, stadsbeiaardier van Mechelen, organist aan de Sint-Romboutskathedraal te Mechelen en koorleider van de Koninklijke Kunstkring Edgard Tinel. Hij volgde Staf Nees op; Willy Climan, virtuositeitsprijs van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen, 1e Prijs Fuga en directeur van de Muziekacademie Londerzeel. De heer Climan geeft harmonie, contrapunt en compositie aan de Beiaardschool; Jos D'hollander die evenals P. Van den Broek drager is van de Prijs van Uitmuntendheid aan het Lemmensinstituut, laureaat Koninklijke Beiaardschool en Prijs Léon Henry voor Beiaardinterpretatie, tevens stadsbeiaardier van Sint-Niklaas, assisteert de heer Van den Broek in het geven van zijn cursussen.

Er worden af en toe gastdocenten gevraagd, leerlingenvoordrachten gegeven op de Sint-Romboutstoren, en de school richt elk jaar een Internationale Compositiewedstrijd in voor beiaard en een Wedstrijd voor beiaardbespeling. Oudleerlingen van de Beiaardschool worden ieder jaar met open armen ontvangen in de USA en Canada om er te concerteren terwijl er in eigen continent een intense concertpraktijk bestaat die boven en buiten alle landsgrenzen staat.

Momenteel studeren er 15 leerlingen aan deze gespecialiseerde school, w.o. twee Nederlanders. Twee jaar geleden werden er twee Amerikanen gediplomeerd en een landgenoot, vorig jaar twee Nederlanders en dit jaar een Amerikaan.

De uitvoering van de praktische proef op de Sint-Romboutstoren gebeurt in aanwezigheid van een officiële jury. De laatste jaren waren de volgende musici lid van de jury, bestaande uit beiaardiers en niet-beiaardiers: Jef Rottiers, beiaardier van Meise, oud-leraar der school en auteur van het boek ‘Beiaarden in België’, Eugeen Uten, stadsbeiaardier van

N. Reynders, stadsbeiaardier van St.-Truiden.

Brugge en Hoger Diploma beiaardspel, Baron Flor Peeters, Kamiel D'Hooghe, directeur Brussels Conservatorium, Peter Cabus, directeur Mechels Conservatorium en befaamd componist; de directeur der school P. Van den Broek en zijn leraren. Ten tijde van Denijn en Staf Nees waren het o.m. Paul Gilson, Jef Van Hoof (destijds ook leraar aan de Beiaardschool), August De Boeck en andere buitenlandse prominenten uit de muziekwereld.

Onlangs verscheen een zeer goede uiteenzetting over de beiaard, Beiaardschool en beiaardaangelegenheden, bij het ‘Belgisch Instituut voor Voorlichting en Documentatie’. De BBC nam dit jaar een film op over de Koninklijke Beiaardschool; de Franse Televisie maakte een reportage over deze school, in Duitsland verscheen er een uitvoerig verslag over de werking van ons Beiaardinstituut in de ‘Kirchenzeitung’ en ook in de Amerikaanse pers verscheen er in het voorjaar een rijk gedocumenteerde reportage (Lewiston Evening Journal Magazine). De uitstraling over de wereld is ongemeen groot. Toeristen uit alle Europese landen willen kennis maken met wat onze illustere Jef Denijn uit de grond heeft gestampt. Er was dit jaar een rekord van belangstelling van Russische toeristen. Zij vertalen het woord ‘beiaard’ door ‘Malinovi Zvon’ d.i. ‘Mechelse toon’. Ook werd de school vereerd met Ministerieel bezoek uit China. Mechelen en Vlaanderen kunnen trots zijn op de school die typisch Vlaams instrument met zoveel bezieling en overgave in ere houdt.

[p. 199]

Eli Ryckelinck, stadsbeiaardier van Ieper.

De beiaard kan ook mechanisch bespeeld worden met behulp van de ‘trommel’ (beiaard Turnhout).

Overbrenging van toets naar klepel (beiaard Aalst).

Beiaard van Lokeren.

Het klavier van de beiaard van Aalst.