Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 25

Geen tweede maal

1961, Ingooigem. Streuvels 70.

Een zeer stille, zonnige en warme zondagmorgen; buiten; met wat barokmuziek uit de radio. Een van die zeldzaam gezegende momenten.

Het was in de zomer van 1941. En de vorige dag hadden de ‘heren’ van Desclée de Brouwer er zich akkoord mee verklaard dat ik binnen hun groep zou beginnen aan de uitbouw van een Nederlandstalig departement.

Ik zou mijn eerste schreden wagen op het o zo glibberige pad van de wereld van de uitgeverij. In een klein taalgebied als het Nederlandse leek dat pad mij dubbel glibberig in vergelijking met de mogelijkheden van mijn Franse en Spaanse collega's bij Desclée de Brouwer. A fortiori wanneer men dan nog wel van het Zuiden uit wou gaan opereren.

Ik stond meteen voor een van de belangrijkste beslissingen die een uitgever ooit te maken heeft, alvast in een niet louter commercieel opgevat bedrijf: de keuze van de eerste auteur die ik voor de nieuwe uitgeverij zou aanspreken. Zijn identiteit kan een programmaverklaring zijn. Dat wenste ik.

[p. 287]

En deze rustige mooie morgen blijkt inderdaad een gezegend moment te zijn geweest. Want lang hoefde ik eigenlijk niet te dubben. André Demedts was toen vijfendertig en men wist reeds in Vlaanderen wat men aan hem had. En het is gewórden wat men van hem verwacht had; en zóveel meer. Ook buiten Vlaanderen.

Na afspraak, - André Demedts is gesteld op correcte omgangsvormen - fietste ik naar Waregem. Nog steeds zomers weer; ik vergeet het niet. De eerste ontmoeting. Ik kan er hier niet verder over uitweiden; maar het verliep alles zo vlot, zo sereen. Er was onmiddellijk de éénklank die is blijven doortrillen, nu al vijfendertig jaar lang. Enkele weken nadien ontving ik het ms. van de roman waaraan hij aan het werken was. André Demedts had nog geen titel voor die roman. En het werk was reeds gezet en gecorrigeerd: nog steeds geen titel. Toen ik eindelijk de tweede proef verbeterd terugkreeg had hij er, in zijn inmiddels zeer bekende gelijkmatige, beheerste, haast calligrafische handschrift de titel ingevuld: ‘Geen tweede maal’. Ik voelde even een kleine rilling. Het klonk als iets meer dan alleen maar een titel. Zou de auteur nooit een ‘tweede maal’ een werk aan mij wensen toe te vertrouwen?...

Het boek kende drie drukken. En André Demedts heeft mij de uitgave van een dertigtal titels toevertrouwd. Met de herdrukken maakt dit heel wat meer dan één publikatie per jaar. Ik ben er gelukkig om, dat wij zijn stempel dragen. En om alles wat ik nog meer van hem heb meegekregen.

Zomer 1976.

Jan François