Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 25

[p. 146]

Structurele uitbouw van het culturele werk in de christelijke arbeidersbeweging

1. Overzicht

Het geheel van de Christelijke Arbeiders-beweging in ons land vindt zijn overkoepeling en uitdrukking in het A.C.W. (Algemeen Christelijk Werkersverbond) - voor Wallonië: de M.O.C.

Doel: het A.C.W. heeft tot opdracht

1.	de coördinatie van de programma's en acties van de samenstellende organisaties;
2.	de politieke vertegenwoordiging en het naar buiten brengen van bepaalde politieke eisen;
3.	het organiseren van eigen diensten, waarop de hele arbeidersbeweging en de hele arbeidersgemeenschap een beroep kunnen doen.

Deze opdrachten krijgen gestalte in de werking van de bestuursorganen (Dagelijks Bestuur, Nationaal Bureau, Middenraad en Hoofdbestuur), van werkgroepen en commissies rond concrete uitzichten en in de uitbouw van de eigen diensten (zie verder punt 3). Op die wijze, evenals door het inrichten om de twee jaar van de Vlaamse Sociale Weken, wil het A.C.W. tevens een forum zijn waar de confrontatie en uitwisseling gebeurt van de ideeën en strevingen die leven in de organisaties en takken van de beweging. Tevens is het A.C.W., als overleg- en coördinerend orgaan, uitgebouwd op het arrondissementeel en plaatselijk (gemeentelijk) vlak, en wordt de doorstroming van en naar de basis verzekerd door de vertegenwoordiging van deze niveaus in de nationale beleidsorganen.

Het A.C.W. bestaat op het nationale vlak uit - on wordt bestuurd door de afgevaardigden van - de samenstellende organisaties.

Alhoewel een opdeling steeds een zekere vertekening inhoudt, kan hierbij een onderscheid gemaakt worden tussen de sociaaleconomische takken of organisaties en de sociaal-culturele takken. Deze laatsten hebben als hoofdopdracht het culturele vormingswerk voor en met de arbeiders te organiseren. Het zwaartepunt van hun activiteit ligt op het plaatselijk vlak en de afdelingen zijn hoofdzakelijk parochiaal gestructureerd.

Maar ook in de sociaal-economische takken zijn vormingsdiensten uitgebouwd en worden regelmatig vormingsprogramma's opgezet: meestal gaat het hier om een functiegerichte opleiding, gecombineerd met een algemeen maatschappelijke vorming.

Daarnaast zijn er een aantal gemeenschappelijke diensten, georganiseerd en beheerd door het A.C.W.

1. De sociaal-economische takken zijn:

A.C.V. (Algemeen Christelijk Vakverbond)

L.C.M. (Landsbond der Christelijke Mutualiteiten)

L.V.C.C. (Landelijk Verbond der Christelijke Coöperatieven)

2. De sociaal-culturele takken zijn:

a. voor volwassenen:

K.A.V. (Kristelijke Arbeiders Vrouwengilden)

K.W.B. (Katholieke Werklieden Bonden)

b. voor jongeren:

K.A.J. (Kristelijke Arbeiders Jeugd)

V.K.A.J. (Vrouwelijke Kristelijke Arbeiders Jeugd)

c. voor bejaarden:

K.B.G. (Kristelijke Bonden van Gepensioneerden)

3. Gemeenschappelijke diensten in het A.C.W.

Vakantiegenoegens, dienst voor sociaal toerisme

Vormingscentrum Ter Munk, gegroeid uit en als voortzetting van de gewestelijke sociale scholen

C.A.P. (Centrum voor Arbeiderspastoraal)

Bond voor Wereldsolidariteit

N.I.S.P. (Nationaal Instituut voor Sociale Promotie)

‘Volksmacht’ - weekblad van de christelijke arbeidersbeweging (oplage: 900.000 ex.)

‘De Gids op Maatschappelijk Gebied’ - maandblad

S.H.H. (Sociale Hogeschool Heverlee)

Dienst voor Huisvesting

Dienst voor verbruik

Studiedienst en BIDKA (Bibliotheek)

Cardijnfonds (beurzenfonds tot vorming van Kaderelementen)

CENTRAVOC - Centrum voor Arbeidersvorming en Cultuurbeleid v.z.w.

4. Gespecialiseerde diensten:

De christelijke arbeidersbeweging is tevens nauw betrokken bij de werking en het beheer van organisaties en diensten zoals:

C.S.B.O. (Centrale voor Studie- en Beroepsoriëntering en psycho-medisch sociale centra)

S.V. De Arbeiderspers (D.A.P. - Reinaertuitgaven)

S.V. Ultra Montes (reisbureau)

SOFATO v.z.w. (Sociaal en familiaal toerisme - vakantiehuizen)

N.V. Drukkerijen: Het Volk - Gent;

N.V. Sofadi - Brussel; Vooruitgang te Kortrijk.

Al deze organisaties, instellingen en diensten hebben ongetwijfeld - in meerdere of mindere mate - een culturele opdracht t.a.v. de arbeidersgroep. We trachten dit te verduidelijken aan de hand van de steekkaart van de organisaties.

2. Steekkaart van de sociaal-culturele verenigingen

K.A.V.

Sociaal-cultureel vormingswerk met volwassen vrouwen uit het werknemersmilieu.

De beweging streeft, vanuit christelijke visie en inspiratie, in haar werking een drieledig doel na:

1.	met de leden een vormingsproces op gang brengen, gericht op persoonlijke kritische bewustwording, ontplooiing tot grotere levensbekwaamheid en inzet in haar persoonlijke en maatschappelijke taken;
2.	beïnvloeding en hervorming van de beleidsorganen en structuren, opdat de vrouw haar plaats in de samenleving kan innemen en mee kan werken aan de opbouw van een evenwichtige maatschappij;
3.	door individueel en georganiseerd dienstbetoon en hulpverlening aan personen en gezinnen tegemoet komen aan bestaande dringende noden.

Dit gebeurt door uitbouw van de organisatie en bestuurlijke werking (K.A.V. telt 250.000 leden in ongeveer 1200 plaatselijke afdelingen; ze mag rekenen op de inzet van 26.000 kernleden die de plaatselijke besturen vormen; de afdelingen zijn gegroepeerd in 16 gewestelijke verbonden met een secretariaat waaraan een aantal beroepskrachten verbonden zijn; het nationaal verbond bundelt de 16 regionale verbonden); door de uitbouw van diensten: Jonge Vrouwenwerking, Echtparenwerking, sociale belangenverdediging en inlichtingsdienst, Familiehulp, Praktische School, Moeder- en Kinderzorg, Dienst Ontspanning, Wooncultuur, Lourdeswerking, Vrouwenmutualiteit; en door de uitgaven, nl.

[p. 147]

‘Vrouw en Wereld’, het maandblad voor de leden, ‘Ontmoeting’, bestuursblad voor kernleden, en ‘Start in het leven’, informatieblad van de dienst Moeder- en Kinderzorg; verder door de publicatie van programmabrochures en documentatiebundels. Een aantal uitzichten van de werking worden gepland en opgezet samen met K.W.B., bv. de Gezinswerking, met als uitgaven o.m. de reeks ‘Wegwijzers voor het Gezin’.

Adres: Nationaal Secretariaat K.A.V., Poststraat 111, 1030 Brussel, tel. [phone].

K.W.B.

Sociaal-cultureel vormingswerk met volwaseen arbeiders.

De K.W.B. is werkzaam in het Vlaamse landsgedeelte en telt 130.000 leden, verspreid over 1100 afdelingen, die doorgaans parochiaal gestructureerd zijn. (De structuur is trouwens gelijklopend met deze van K.A.V.)

Er zijn ongeveer 16.000 bestuursleden (wijkmeesters). De afdelingen van eenzelfde arrondissement vormen samen het Verbond: er zijn 17 verbonden met een secretariaat en telkens één of meerdere beroepskrachten; de verschillende verbonden samen vormen de landsbond (of nationaal verbond). Op elk vlak zijn als statutaire organen aanwezig: de raad, het bestuur en een dagelijks bestuur.

Het doel van de K.W.B. is enerzijds de persoonsontplooiing van de werknemers te bevorderen, en anderzijds het streven naar een maatschappij waarin iedereen aan zijn trekken komt en waarin iedereen verantwoordelijkheid kan en wil opnemen. Om dit te bereiken legt de K.W.B. zich vooral toe op actie-gericht vormingswerk.

Hij probeert dit te realiseren door het geven van juiste informatie, door het bevorderen



van vruchtbare gesprekken, door het aanzetten tot doelgerichte acties, door vertegenwoordiging in beleids- en adviesorganen. Telkenjare wordt een bepaald programmapunt centraal gesteld voor gans de K.W.B.; verder zijn een achttal werkgroepen werkzaam, op het nationale vlak (meestal ook in de verbonden) die permanent inspelen op de verschillende vormings- en actieterreinen: arbeidsleven, onderwijs, opvoeding en gezin, grondbeleid en leefmilieu, godsdienstbeleving, cultuur en cultuurbeleid, ontspanning en vrije tijd, wereldsolidariteit. Als diensten zijn tot op plaatselijk vlak uitgebouwd: ziekendienst, Reinaert(boeken)dienst, dienst huisvesting; samen met K.A.V. worden de diensten Lourdesbedevaarten, Gezinsvakantie en Falos-Sportfederatie behartigd.

De tijdschriften van K.W.B. zijn: ‘Raak’, maandblad voor leden, en ‘K.W.B.-Leiding’, het blad voor de bestuursleden.

Adres: Nationaal Secretariaat van K.W.B., Paleizenstraat 90, 1030 Brussel, tel. [phone].

K.B.G.

Vanuit een dienstverlening in verband met de pensioenwetgeving in de Landsbond van de Christelijke Mutualiteiten, is K.B.G. tevens uitgegroeid tot een socio-culturele beweging van gepensioneerden, met eigen statuut (v.z.w.)

K.B.G. telt 250.000 aangesloten leden in het Vlaamse landsgedeelte en is werkzaam in 1200 plaatselijke bonden. De landsbond van K.B.G. groepeert 18 verbonden.

Zijn doel is de tijdelijke en geestelijke belangen van de gepensioneerden te behartigen om hen een gelukkige en menswaardige levensavond te bezorgen, en dit vanuit een christelijke levensbeschouwing. Hij wil eveneens de toekomstige gepensioneerden helpen in de voorbereiding op deze levensfase.

De realisatie van deze doelstelling gebeurt: enerzijds door allerhande initiatieven om de leden bewust te maken en de nodige informatie te geven omtrent gestelde problemen, door aangepaste acties en begeleiding in een sterke organisatie, geleid door gepensioneerden en door een vertegenwoordiging van plaatselijke, regionale of nationale groepen t.o.v. bevoegde beleidsinstanties; anderzijds door de uitbouw van de nodige diensten: sociaal dienstbetoon vooral i.v.m. pensioenregeling; inrichting van vakanties zowel voor zieke als voor gezonde bejaarden; tijdsbesteding en ontspanning; Lourdesbedevaarten.

Uitgaven: ‘Herfstlicht’, tweemaandelijks ledenblad, en ‘Schakel’, driemaandelijks bestuursblad.

Adres van het nationaal secretariaat K.B.G.: Wetstraat 121, 1040 Brussel, tel. [phone].

K.A.J.-V.K.A.J.

Sociaal-cultureel werk met werkende jongeren en met jongeren uit het werknemersmilieu, en studenten uit het beroeps- of technisch onderwijs (leeftijdsgroep 14-25 jarigen).

Als belangrijkste opdracht wil (V.)K.A.J. bijdragen tot vorming, engagement en actie van de werkende jongeren. Hiermede wordt betracht:

een nieuwe mens en een nieuwe samenleving, door de jonge arbeiders zelf te realiseren;

als beweging het getuigenis van Christus centraal te stellen in het engagement.

De actie en het oproepen tot engagement gebeuren vooral rond: arbeid en samenleving, opvoeding, vrije tijd en gezin, internationale

[p. 148]

solidariteit, politiek, cultuurbeleid en permanente vorming van werkende jongeren, onderwijsproblematiek, christen zijn. Deze thema's komen in alle K.A.J. basisgroepen aan bod en worden gezien als onderdelen van eenzelfde levenssituatie van (toekomstige) werkende jongeren.

De vorming in K.A.J. betekent, vertrekkend vanuit de arbeidersrealiteit, leren van eigen ervaringen, leren van ervaringen van anderen en leren van samenwerking met anderen. Als methode en als basis voor de opbouw van de beweging wordt de militantengroep aangewend.

Het ‘zien, oordelen en handelen’ is geen techniek, maar een levenshouding.

K.A.J. en V.K.A.J. zijn werkzaam in het Vlaamse landsgedeelte, zowel op parochiaal als op ondernemingsvlak en in de technischeen beroepsscholen; en dit in 18 arrondissementen voor K.A.J. en 16 voor V.K.A.J.

De ledenbladen zijn: AKZIE en KEI-HART. Daarnaast zijn er de studie- en informatiebladen, zoals K.A.J.-info en RUIMTE.

Adres: (V.)K.A.J. Nationaal secretariaat: Paleizenstraat 90, 1030 Brussel, tel. [phone].

3. Instellingen en diensten

Vormingscentrum Ter Munk v.z.w.

Dit vormingscentrum heeft tot doel de studie, de inrichting en de bevordering van activiteiten van opleiding en vorming op het algemene, sociale en technische vlak van personen die in het maatschappelijk bestel met kaderopdrachten zijn belast en dit zowel in internaats- als externaatsverband.

In samenwerking met het H.I.V.A. (Hoger Instituut voor de Arbeid, verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven) bouwt Ter Munk ook regionale initiatieven uit, als voortzetting van de vroegere gewestelijke



sociale scholen. Deze initiatieven vinden plaats onder de benaming V.I.A. (Vormingsinstituut voor Arbeiders).

Het Centrum staat ook in voor de uitgave van ‘De Gids op Maatschappelijk Gebied’, maandelijks tijdschrift voor sociaal-culturele problemen.

Maatschappelijke zetel: Wetstraat 121, 1040 Brussel, tel. [phone].

Technische zetel: Groenstraat 25, 1920 Diegem, tel. [phone].

Vakantiegenoegens

Dienst voor sociaal toerisme van het A.C.W. Vanuit de problematiek van de vakantiebesteding en het sociaal toerisme, wil Vakantiegenoegens via informatie, animatie en dienstverlening voor de arbeiders en hun gezinnen een bijdrage leveren tot het aangenamer, beter en zinvoller ‘vakantie vieren’. Tevens houdt Vakantiegenoegens zich actief bezig met het kampeertoerisme (via de Kampeerclub Vakantiegenoegens), het weekend-toerisme, en worden in de plaatselijke afdelingen - naast de reeds bestaande reisclubs - de laatste jaren ook auto-, fietsen wandelclubs opgericht. Vakantiegenoegens heeft secretariaten in de 17 verbonden en werkt, voor de technische verzorging van de reizen, nauw samen met ‘Ultra Montes’. Ledenblad: INFO en INFO-CAMPING. Nationaal secretariaat: Wetstraat 121, 1040 Brussel, tel. [phone].

Vormingsdiensten binnen het A.C.V.

Zowel in het interprofessionele A.C.V., als in de verschillende A.C.V.-Centrales is een vormingsdienst opgenomen. Deze vorming is eerder gericht op de functiegerichte opleiding van de vakbondsmilitanten en de ondernemingsafgevaardigden en -gekozenen.

Meestal wordt deze ‘syndicale’ vorming gekoppeld aan een algemene maatschappelijke vorming.

Het A.C.V. beschikt over een eigen Studie- en vormingscentrum (‘Ter Nood’, 1900 Overijse, (tel. [phone]), evenals de Christelijke Centrale der Metaalbewerkers van België (Vormingscentrum ‘Rerum Novarum’ v.z.w. Steenweg op Tervuren 241, 2959 Elewijt, tel. [phone]).

Centravoc

Centrum voor Arbeidersvorming en Cultuurbeleid v.z.w.

Eind 1973 werd door de sociaal-culturele takken, de vormingsorganisaties, -instellingen en -diensten van de christelijke arbeidersbeweging dit Centrum opgericht, met als doel:

a.	de bevordering en coördinatie van de initiatieven, die door de leden ontwikkeld worden voor de vorming van alle personen uit het werknemersmilieu;
b.	beleidsvoorbereidend, beleidsadviserend en beleidsevaluerend werk te verrichten op alle domeinen van de cultuurpolitiek en van het globale cultuurbeleid;
c.	fungeren als permanent overlegcentrum tussen de leden met het oog op de realisatie van de intrinsieke doelstellingen van de vereniging.

In zijn rol van overlegcentrum of koepel kent Centravoc tot dusver geen regionale of plaatselijke uitbouw: dit belet niet dat - naargelang er ook op deze vlakken meer overleg- en inspraakstructuren tot stand komen, zoals de culturele raden - ook hier de coördinatie en samenwerking van de onderscheidene Sociaal-culturele organisaties en afdelingen zal dienen bevorderd te worden.

Rik Carmen

Secretaris ‘Centrum voor Arbeidersvorming en Cultuurbeleid’