Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 22

23
Remi-Joris Dewaele
75

In de wandeling heten zijn vrienden hem Joris Dewaele. Niettemin is het Remi-Joris, zoals zijn peter het wilde, toen hij zijn kleinzoon hielp dopen. Dat was te Kuurne, waar Joris op 14 mei 1898 geboren werd. Zijn vader, die smid was en later ook fietsenmaker, verhuisde weldra naar Waregem. Daar heeft Joris Dewaele zijn jeugd en de schoonste jaren van zijn mannenleeftijd doorgebracht. In zijn onuitgegeven en biezonder merkwaardige herinneringen, ‘Toen was het’, heeft hij eerlijk en boeiend verteld over die tijd, die armoe en de bijna ongelooflijke toestanden die nog bij het begin van deze eeuw in ons land bestonden.

Joris Dewaele was een knap leerling en mocht al was het voor zijn ouders een zwaar financieel offer, voort studeren voor onderwijzer. Hij had het eerste jaar aan de Torhoutse ‘Normaalschool’ achter de rug, toen in 1914 de oorlog uitbrak. Hij volgde nog een tweede jaar in Brugge, waar de kweekschool intussen een onderkomen gevonden had en keerde daarop terug naar Waregem, waar hij zich wegens de oorlogsomstandigheden thuis voorbereidde op een examen voor de centrale commissie. Hij slaagde voor dat examen in 1917, maar omdat de examencommissie gezeteld had onder het activistisch bewind, werden in 1919 al haar beslissingen ongeldig verklaard.

Tijdens de oorlog en de eerste jaren na de wapenstilstand behoorde Dewaele tot een studie- en vriendenkring, die ook Willem Putman onder zijn leden telde.

Van 1920 tot 1921 was hij bediende in een Antwerpse fabriek tot hij, geslaagd bij een nieuw examen voor de centrale commissie, in december 1921 tot onderwijzer aan de Gemeentelijke Jongensschool te Waregem benoemd werd. Meer dan twintig jaar lang stond hij bekend als een uitstekende leerkracht en opvoeder, die terzelfder tijd als toneelspeler waardering

[p. 424]

afdwong. Het is meteen de tijd dat hij redacteur werd aan Toneelgids en de grote initiator van de poppenspelkunst op de lagere school. In samenwerking met Jan Bernaerts organiseerde hij verschillende studiedagen waarop het poppenspel praktisch en theoretisch gepropageerd werd.

Weldra verschenen van zijn hand, en daar is hij tot op hoge leeftijd mee verder gegaan, talrijke poppen- en toneelspelen, die laatste ook voor de rijpere jeugd en voor volwassenen. In september 1944 werd Joris Dewaele, beschuldigd van antibelgische propaganda, aangehouden en twee jaar later uit zijn ambt ontzet.

Toen hij opnieuw in vrijheid gesteld werd, was hij eerst werkzaam als handelsreiziger en daarna als vertegenwoordiger van een financiële onderneming. Begin 1959 kon hij weer in het onderwijs treden in het Sint-Jozefsinstituut te Kortrijk, tot hij in het najaar van 1960 met pensioen mocht gaan.

Ondertussen had hij zijn scheppend werk voortgezet, ook een hele reeks luisterspelen geschreven en een studie over beeldhouwer Georges Wasterlain (1953), die door Ernest Claes ingeleid werd.

Hij publiceerde bovendien een verhandeling over het Poppenspel op de lagere School (1939) en een handleiding voor de jonge poppenspelers, ‘Op weg naar de Poppenkast’ (1952). Zijn spel ‘Het loze Vissertje’ werd in 1958 door ‘Ons Leekenspel’ uit Bussum bekroond.

André Demedts