Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 20

19
Mgr. A. Dondeyne,
Professor Emeritus, 70

Het emeritaat van Mgr. Dondeyne brengt een eind aan de akademische loopbaan van iemand, die niet alleen een uitzonderlijk docent en een scherpzinnig beoefenaar van zijn vak was, maar ook buiten zijn kolleges en publikaties om, een diepgaande invloed heeft uitgeoefend binnen en buiten de Leuvense universitaire gemeenschap.

In 1919 kwam hij in Leuven als seminarist filosofie studeren. Zoals het in die tijd wel meer gebeurde, promoveerde hij na amper drie jaar studie tot Doctor in de Wijsbegeerte. Na daarop volgende studies aan het Grootseminarie te Brugge, werd hij ingeschreven aan de Leuvense Teologische Fakulteit, waar hij in 1928 een graad van Licentiaat behaalde met een verhandeling over ‘La discipline des scrutins dans l'Eglise avant Charlemagne’.

Dit was hem gevraagd omdat men in hem een mogelijk professor zag in liturgie... Het toeval - of de Voorzienigheid - maakte dat hij te Brugge niet liturgie maar dogmatische teologie zou doceren. Na vijf jaar echter, zou Leuven hem terugvragen: In januari 1933 werd op hem een beroep gedaan om een professor die rust nodig had, te vervangen aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte, en in het daarop volgend akademiejaar werden hem de kolleges toevertrouwd over Biezondere metafysika, Theodicee en Biezondere godsdienstleer. Naast deze Franse kolleges zou hij het laatstgenoemde vak meteen ook in het Nederlands doceren, en vanaf 1935 en 1942 ook de andere twee. Als docent en als hoogleraar (1936) was hij lid van de Raad van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte en van de Fakulteit der Godgeleerdheid. In deze Fakulteit zou hij, van 1959 tot 1967, het kollege Godsdienstfilosofie geven en, van 1961 tot 1964, het ambt van Dekaan uitoefenen. In 1942 werd op zijn initiatief en dat van prof. Cerfaux een Hoger Instituut voor Godsdienstwetenschappen opgericht,

[p. 443]

Mgr. Prof. A. Dondeyne.

dat een teologische vorming zou bieden aan leken-studenten uit andere fakulteiten. Hij zelf zou er het sekretariaat waarnemen tot aan de hervorming van het Instituut in 1959. In 1965 volgde hij Mgr. De Raeymaeker op als President van het unitaire Hoger Instituut voor Wijsbegeerte - Institut Supérieur de Philosophie, en van 1968 af was hij Voorzitter van het nederlandstalig Instituut. Tot daar enkele gegevens die nog weinig zeggen over de wijze waarop hij deze loopbaan vervulde. Wie het voorrecht heeft gehad kolleges te volgen bij prof. Dondeyne, weet dat deze geen vast filosofisch systeem aanleerde, maar wel leerde wijsgerig te denken, d.i. het vanzelfsprekende doorbreken, het gegeven bestaan in zijn veelzijdigheid ondervragen, om iets fundamenteels te zoeken dat de zin van dit bestaan kan dragen. Juist dit vragende denken bracht Dondeyne tot lichtbrengende antwoorden bij een epistemologische, antropologische, metafysische en religieuze problematiek, die hij naar haar konkreet historische realiteit in woord en geschrift wist aan te wijzen.

Als Voorzitter van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte verscheen mgr. Dondeyne eerder als een raadsman dan als een leidsman. Zijn raad echter, was gewoonlijk van die aard dat hij door allen werd bijgetreden. De hervorming van het studieprogramma, de plaatsbepaling van het Instituut bij de herstrukturering van de K.U.L., de oprichting van een Engelse sektie, waren belangrijke verwezenlijkingen van zijn voorzitterschap.

Voor Dondeyne is de Universiteit steeds meer geweest dan een onderwijsinstelling. Dondeyne geloofde in een universiteit die, haar naam getrouw, een universeel humanisme zou huldigen, een universiteit die sociaal bewogen zou zijn, een universiteit die, als Katolieke Universiteit, de profane en religieuze dimensies van ons bestaan op harmonische wijze zou verbinden. Deze ‘Idea of a University’ bracht hem, samen met prof. Sobry en een groep studenten, tot de oprichting, in 1933, van het genootschap ‘Universitas’. Vijfentwintig jaar lang is hij daar de inspirerende voorganger geweest van zeer vele studenten.

Zijn sociale en religieuze bewogenheid bracht Dondeyne ertoe niet alleen technisch-wijsgerige artikelen te publiceren, maar ook tal van lezingen te houden voor zeer diverse groepen van toehoorders, over de huidige problemen van ons gelovig bestaan. Hieruit ontstond zijn boek ‘Geloof en wereld’. Dat deze tekst in niet minder dan zeven talen werd uitgegeven, bewijst de internationale weerklank die hij heeft gevonden. Het verwonderde dan ook niemand dat de medewerking van Dondeyne werd gevraagd bij het opstellen van het schema over ‘De Kerk in de wereld van nu’ voor het 2e Vaticaans koncilie, en dat hij tot konsultor werd benoemd bij het Sekretariaat voor niet-gelovigen.

In 1954 reeds, schreef Dondeyne het volgende: ‘Dit alles (het vervullen door de Universiteit van haar eigen taken) veronderstelt dat In de hedendaagse universiteit, als historisch gesitueerde denk- en werkgemeenschap, een sociaal etos heerse, (d.i.) een liefdevolle bekommernis om de mens, gepaard aan een grote openheid voor de historiciteit van het menselijk bestaan en de vastberaden wil om voor de mensheid een betere toekomst uit te bouwen’ (‘Kernvragen van de Universiteit’, Den Haag, 1954). Deze taak is niet af, en zal nooit af zijn omdat zij steeds opnieuw moet opgenomen worden. We zijn prof. Dondeyne dankbaar om het aandeel dat hij daaraan heeft gehad.

Prof. A. Wylleman

Voorzitter van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte