Vlaanderen. Kunsttijdschrift. Jaargang 20

11
Jan Norbert Cockx
80

Zijn ouders waren winkeliers aan de Isabellalei te Antwerpen, maar de ‘zaken’ moeten de kleine Jan weinig aangesproken hebben, want van jongsaf was hij bezeten door de teken- en schildersdrift. Al vroeg wist hij zijn eigen atelier te bemachtigen en werkte onder invloed van het toen nog fel opgang makende impressionisme. Ook Rik Wouters en de fauvisten inspireerden hem tot de liefde voor de felle en rijke kleuren en tot de volle beweging. In feite is hij nog steeds een fauvist gebleven. Het werden vooral bewogen luchten die hij in die tijd schilderde. Later begaf hij zich eveneens aan de portretkunst en het portret dat hij toen van Muls schilderde is zeer bekend. Tot hij onverwacht het roer omgooide en zich, na kennismaking met Oscar Jespers, Paul Joostens en Leo Engels, tot het abstrakte keerde. Abstrakt is dan weer met een korreltje zout te nemen, want alles dreef in hoofdzaak toch nog op een figuratief fluïdum. Het werd een tijd van geweldige aktiviteit. Er werd gevochten voor de nieuwe richting. Er werden, onder leiding van Jozef Peeters, kongressen belegd. Namen als Servranckx, die destijds in een fabriek van behangselpapier werkte, kwamen op het voorplan, evenals die van een Van Dooren e.a. Jan zelf werkte als dekorateur bij Franck. En zo kwam hij tot het vormen van vazen met koude lak, tot hij aan een ruim atelier geraakte en aan een oven om zijn keramiek te bakken. Het werden produkten, waarvan hij nog heel wat mooie eksemplaren in kasten en op schabben heeft staan en waarop het oog van de bezoeker dadelijk valt bij het

[p. 438]

Jan Cox: Cirkus in het dorp.

binnenkomen in de hal. Helaas, door een scherp artikel van Victor Brunclair stortte heei het cenakel in en Jan werkte opnieuw figuratief en met de oude kleurenrijkdom.

Hij werkte in de oude pastorie te Testelt bij Averbode, samen met van Roosbroeck, wiens zogenaamde assistent hij was. Hier sloot hij vriendschap met Marnix Gijsen en bleef met hem in kontakt toen deze sekretaris van Frans Van Cauwelaert werd en later ook nog toen Gijsen in Amerika verbleef. Jan telde onder zijn goede vrienden eveneens Karel Candael, De Beer en De Bock. Met Victor Van Beylen, Boerewaerd en Floris Jespers verbleef Jan aan zee, was in de jaren 1920-30 bij Permeke, toen de meester van Jabbeke zijn hoogtepunt bereikte. Jan schilderde scheldegezichten en portretten, samen met Oscar Verpoorten. In 1950 sloeg hij voorgoed zijn tenten op in een nieuwgebouwd en ruim huis te Boeckhout. Daar heeft deze noeste werker sedertdien een indrukwekkende voorraad opgeslagen van zijn grote en felgekleurde schilderijen: stillevens, cirkusvolk, paarden, zigeuners, kermissen, waaruit hij thans feitelijk alle wilde beweging heeft gebannen. Het is alles heel statisch geworden en rustig, met het aksent op de vindingrijke kompositie en ook nog steeds, zoals we reeds zegden, op de afwisseling van warme en wel eens gewaagde kleurenschema's.

Titels als ‘De reizende komedianten’, ‘De schiettent’, ‘Het bal in de danstent’, ‘Week-end in het woud’, illustreren hierbij onze uiteenzetting. De achtergronden van zijn doeken zijn opvallend klein geworden en distilleren nog alleen de schaduw van het tableau naar een geheimzinnig licht in de hoogte.

Jos van Rooy